Главная / Высшая школа экономики и бизнеса / Финансы и учет / Баймуханова Сария

Баймуханова Сария

Должность: Доцент
Кафедра финансы и учет
Scopus author ID: 56077439400
Редактирование данных
Название файла Заголовок Описание
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет (продвинутый)
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет 1
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ АЛЬ-ФАРАБИ Высшая школа Экономики и бизнеса Кафедра Учет и аудит Согласовано Утверждено Декан факультета на заседании Научно- _____________ Ермекбаева Б.Ж. методического Совета университета «_____ »__ ____2014 г. Протокол № 6__ от 27. 06.___ 2014 г. Первый по учебной работе ________________Ахмед-Заки Д.Ж. « 28 » _06 __2014 г. УЧЕБНО-МЕТОДИЧЕСКИЙ КОМПЛЕКС ДИСЦИПЛИНЫ «Финансовый учет» Специальность «5В051900 «Финансы» Форма обучения Алматы 2014 УМК дисциплины составлен на основании Экспериментальной образовательной программы и Каталога элективных дисциплин по специальности «5В051900 «Финансы» к.э.н., доцентом Баймухановой С. Б. Рассмотрен и рекомендован на заседании кафедры Учет и аудит от «____»_____ 2014 г., протокол № ______ Зав. кафедрой Султанова Б.Б. ________________ Рекомендовано методическим Советом (бюро) факультета «___»______2014 г., протокол №____ Председатель к.э.н., доцент Даулиева Г.Р. КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ им.аль-Фараби Факультет ВШЭиБ_____________ Образовательная программа по специальности «5В050800 – Учет и аудит» Утверждено на заседании Ученого совета ____________ факультета Протокол №__от « ____»_______ 2014 г. Декан факультета Ермекбаева Б.Ж._____________ СИЛЛАБУС Модуль №__ «Финансовый учет» «5В051900 «Финансы» 3 курс, р/о, 6 семестр (весенний), количество кредитов 3 Лектор: Баймуханова С.Б., к.э.н., доцент, телефоны: раб. 3773330 – 14-03; дом. 2646713; моб. 87772803450, e-mail: bsariya@rambler.ru , каб.229: Преподаватель (практические, семинарские, лабораторные занятия): Баймуханова С.Б., к.э.н., доцент, телефоны: раб. 3773330 – 14-03; дом. 2646713; моб. 87772803450, e-mail: bsariya@rambler.ru , каб.229: Цель и задачи дисциплины: Цель: – изучение организации бухгалтерского учета; - изучение методов начисление амортизации; - изучение методов оценки запасов. Задачи: – усвоить роль бухгалтерского учета в системе управления предприятием; - изучить порядок организации бухгалтерской службы организаций; - усвоить учет активов, обязательств, собственного капитала, доходов и расходов организации; - закрепить порядок подготовки финансовой отчетности организаций. Компетенции (результаты обучения Курс «Бухгалтерский учет и аудит» позволяет студенту понять механизм деятельности организации, овладеть теоретическими знаниями и практическими навыками по ведению бухгалтерского учета Пререквизиты: Экономическая теория, Макроэкономика, Бухгалтерский учет Постреквизиты: Финансовый учет, Налоговый учет СТРУКТУРА И СОДЕРЖАНИЕ ДИСЦИПЛИНЫ Неделя Название темы Кол-во часов Максимальный балл Модуль 1 1-2 Лекция 1 Учет денежных средств и их эквивалентов 2 Пракическое (лабораторное) занятие 1. 1. Учет операций по расчетному счету 2. Учет кассы и кассовых операции 3. Инвентаризация денежных средств 1 3 СРСП 1. Отражение денежных средств на счетах бухгалтерского учета 2 2 3 Лекция 3. Учет дебиторской задолженности 1 3.Пракическое (лабораторное) занятие 1. Учет счета к получению 2. Учет расчетов с подотчетными лицами 1 8 СРСП 2. Создание резерва по сомнительным долгам 2 10 4-5 Лекция 4-5. Учет запасов МСФО 2 2 4-5. Пракическое (лабораторное) занятие 1.Методы оценки запасов 2. Синтетически и аналитически учет запасов 1 8 СРСП 4-5. Подготовить реферат по оформлению документов запасов 2 10 6-7 Лекция 6-7. Учет основных средств МСФО 16 2 6-7. Пракическое (лабораторное) занятие. 1.Учет поступления и выбытия основных средств 2. Учет ремонта основных средств. 1 8 СРСП 6-7. Доклад по видам аренды (операционная и финансируемая аренда, и их учет у арендатора и арендодателя) 2 10 Модуль 2 8 Лекция 8. Учет амортизации основных средств 1 8. Пракическое (лабораторное) занятие 1 Методы начисления основных средств 1 8 СРСП 8. Отражение на счетах бухгалтерского учета начисления амортизации по основным средствам 2 10 1 Рубежный контроль 100 МТ 100 9 Лекция 9. Учет нематериальных активов МСФО 38 1 9. Пракическое (лабораторное) занятие. 1 Учет движения нематериальных активов 2. Учет гуд-вилла 1 3 СРСП 9. Отражение на счетах бухгалтерского учета движения нематериальных активов 2 5 10-11 Лекция 10-11. Учет краткосрочных обязательств 2 10-11. Пракическое (лабораторное) занятие. 1.Учет займов банка 2. Учет расчетов по оплате труда 3. Учет расчетов по НДС 1 6 СРСП 10-11. Подготовить реферат по учету заемных средств 2 8 12 13 14 15 Лекция 12. Учет долгосрочных обязательств 1 12. Пракическое (лабораторное) занятие Учет долгосрочных займов банка 2. Учет заемных средств 1 6 СРСП 12. Отражение на счетах бухгалтерского учета краткосрочные и долгосрочные обязательства 2 8 Лекция 13 Учет собственного капитала в товариществах 1 13. Пракическое (лабораторное) занятие. 1. Учет уставного капитала 2. Учет резервного капитала 1 6 СРСП 13 Доклад по учету в товариществах 2 8 Лекция 14. Признание доходов и расходов МСФО 18. Закрывающие проводки 1 14. Пракическое (лабораторное) занятие. 1. Признание доходов и расходов 2.Закрытие счетов в конце года 1 6 СРСП 14. Составления форм финансовой отчетности 2 8 Лекция 15.Представление финансовой отчетности МСФО 1 1 15. Пракическое (лабораторное) занятие 1.Бух. баланс 2. Отчет о прибылях и убытках 3. Отчет о движении денежных средств 1 6 2 Рубежный контроль 100 Экзамен 100 ВСЕГО 100 СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ Основная: 1. Типовой план счетов бухгалтерского учета 2. Международные стандарты финансовой отчетности: Практические пособие/Всемирный банк. 2000 3. Закон о «Бухгалтерском учете и финансовой отчетности» РК,2007 г. 4. Кеулимжаев К.К. Принципы бухгалтерского учета, Алматы, 2005г. 5. Баймуханова С.Б. Финансовый учет, Алматы, 2007 г. 6. Радостовец В.В. Бухгалтерский учет на предприятии, Алматы, Центраудит Казахстан, 2000 г. 7. Абдиманапов А.А. Тероия и принципы бухгалтерского учета, Алматы, 2001 Дополнительная: 1. Нидлз, Андерсон, Колдуэлл Принципы бухгалтерского учета 2. Ержанов М.С., Ержанова С.М. Учетная политика на Казахстанском предприятии, Алматы, 1997 г. 3. Укашев Б.Е., Ажибаева З.Н. Теория бухгалтерского учета, Алматы, 1999 АКАДЕМИЧЕСКАЯ ПОЛИТИКА КУРСА Все виды работ необходимо выполнять и защищать в указанные сроки. Студенты, не сдавшие очередное задание или получившие за его выполнение менее 50% баллов, имеют возможность отработать указанное задание по дополнительному графику. Студенты, пропустившие лабораторные занятия по уважительной причине, отрабатывают их в дополнительное время в присутствии лаборанта, после допуска преподавателя. Студенты, не выполнившие все виды работ, к экзамену не допускаются. Кроме того, при оценке учитывается активность и посещаемость студентов во время занятий. Будьте толерантны, уважайте чужое мнение. Возражения формулируйте в корректной форме. Плагиат и другие формы нечестной работы недопустимы. Недопустимы подсказывание и списывание во время сдачи СРС, промежуточного контроля и финального экзамена, копирование решенных задач другими лицами, сдача экзамена за другого студента. Студент, уличенный в фальсификации любой информации курса, несанкционированном доступе в Интранет, пользовании шпаргалками, получит итоговую оценку «F». За консультациями по выполнению самостоятельных работ (СРС), их сдачей и защитой, а также за дополнительной информацией по пройденному материалу и всеми другими возникающими вопросами по читаемому курсу обращайтесь к преподавателю в период его офис-часов. Оценка по буквенной системе Цифровой эквивалент баллов %-ное содержание Оценка по традиционной системе А 4,0 95-100 Отлично А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Хорошо В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Удовлетворительно С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D- 1,0 50-54 F 0 0-49 Неудовлетворительно I (Incomplete) - - «Дисциплина не завершена» (не учитывается при вычислении GPA) P (Pass) - - «Зачтено» (не учитывается при вычислении GPA) NP (No Рass) - - «Не зачтено» (не учитывается при вычислении GPA) W (Withdrawal) - - «Отказ от дисциплины» (не учитывается при вычислении GPA) AW (Academic Withdrawal) Снятие с дисциплины по академическим причинам (не учитывается при вычислении GPA) AU (Audit) - - «Дисциплина прослушана» (не учитывается при вычислении GPA) Атт. 30-60 50-100 Аттестован Не атт. 0-29 0-49 Не аттестован R (Retake) - - Повторное изучение дисциплины Рассмотрено на заседании кафедры протокол № __ от « __ » ___________ г. Зав.кафедрой, к.э.н., доцент Султанова Б.Б. Лектор, к.э.н., доцент Баймуханова С.Б.
Финансовый учет 1
Финансовый учет и анализ
Финансовый учет 1
Бухучёт в гостеприимстве
Финансовый учет
Консолидированная финансовая отчетность
Консолидированная финансовая отчетность
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет и анализ
Финансовый учет и анализ
Бухгалтерский учет и аудит
Консолидированная финансовая отчетность
Консолидированная финансовая отчетность
Консолидированная финансовая отчетность
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет и анализ
Финансовый учет и анализ
Бухгалтерский учет и аудит
Финансовый учет и анализ
Финансовый учет на профессиональном уровне
Бухгалтерский учет
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет 2
Финансовый учет
Финансовый учет и анализ
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет 1
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет
Казахский национальный университет им. аль-Фараби Высшая школа Экономики и бизнеса Кафедра Финансы и учет ПРОГРАММА И МЕТОДИЧЕСКИЕ РЕКОМЕНДАЦИИ ПО ПРОВЕДЕНИЮ итогового экзамена ПО ДИСЦИПЛИНЕ Финансовый учет (наименование учебной дисциплины по учебному плану) (шифр дисциплины по учебному плану) «5B050800 – Учет и аудит» (шифр и наименование образовательной программы в рамках которой(ых) дисциплина реализуется) Алматы 201 г. Составитель: Баймуханова С.Б., к.э.н., и.о. профессора кафедры «Финансы и учет» (Ф.И.О., ученая степень, ученое звание, должность) Программа и методические рекомендации по проведению итогового экзамена по дисциплине «Финансовый учет» рассмотрены и одобрены на заседании кафедры «Финансы и учет» Протокол № ______ от «____» ______________ 201___ г. Введение По результатам обучения за 15 недель в конце проводится итоговый экзамен в письменной форме. При сдаче экзамена требуется представить полные ответы на поставленные вопросы и решить практические задания. Темы, по которым будет составлены задания: 1. Учет денежных средств и их эквивалентов 2. Учет дебиторской задолженности 3. Учет запасов МСФО 2 4. Учет основных средств МСФО (IAS) 16 5. Учет аренды основных средств МСФО (IFRS) 16 6. Учет нематериальных активов МСФО 38 7. Учет краткосрочных обязательств. Учет долгосрочных обязательств 8. Признание доходов и расходов МСФО 18 9. Учет собственного капитала 10. Отчет о движении денежных средств МСФО 7 Во время сдачи экзамена студенты должны быть способны: - иметь представления по нормативному регулированию бухгалтерского учета в Республики Казахстан, тенденции развития бухгалтерского финансового учета в казахстанской и мировой практике; - использовать систему знаний о принципах бухгалтерского учета для разработки и обоснования учетной политики; - назвать основные принципы бухгалтерского учета и базовые общепринятые правила ведения бухгалтерского финансового учета активов, обязательств и собственного капитала; - составлять индивидуальную финансовую отчетность и обощать информацию; - классифицировать и систематизировать на счетах бухгалтерского учета факты хозяйственной жизни организации; - анализировать и интерпретировать финансовую, бухгалтерскую и иную информацию, содержащуюся в отчетности предприятий различных форм собственности, организаций, ведомств и использовать полученные сведения для принятия управленческих решений.. Программные вопросы экзамена по дисциплине «Финансовый учет» 1. Порядок ведения учета операций по расчетному счету 2. Учет кассы и кассовых операции 3. Учет валютных операции 4. Учета курсовых разниц 5. Учет расчетов с подотчетными лицами 6. Учет запасов МСФО 2 7. Учет поступления и реализации запасов 8. Особенности учет запасов на складах 9. Особенности учета запасов в бухгалтерии. 10. Методы оценки запасов. 11. Учет основных средств МСФО (IAS) 16 12. Учет поступления и выбытия основных средств 13. Порядок учета амортизации основных средств 14. Порядок учета ремонта основных средств 15. Сформулировать методы начисления амортизации 16. Учет аренды основных средств МСФО (IFRS) 16 17. Особенности учета операционной аренды основных средств и 18. Особенности учета финансируемой аренды основных средств. 19. Методы определения арендной платы . Объяснить 20. Учет операционной аренды у арендодателя и арендатора. Объяснить 21. Учет финансируемой аренды у арендодателя и 22. Учет поступления нематериальных активов 23. Учет выбытия нематериальных активов, 24. Учет амортизации нематериальных активов, учет гуд-вилла 25. Учет краткосрочных займов банка 26.Учет долгосрочных займов банка 27.Учет заемных средств у юридических и физических лиц 28. Учет расчетов с бюджетом 29.Учет расчетов по оплате труда 30.Состав собственного капитала, учет капитала в товариществах 31.Распределение прибыли между партнерами в соответствии с международными стандартами бухгалтерского учета 32.Признание доходов и расходов МСФО 18 33.Закрывающие проводки, признание доходов и расходов 34.Закрытие счетов в конце года 35.Состав финансовой отчетности 36.Отчет о финансовом положении организации 37.Отчет о совокупном годовом доходе за период, 38.Отчет об изменениях в собственном капитале 39.Отчет о движении денежных средств МСФО 7 40. Методы составления отчета о движении денежных средств Рекомендуемая для подготовки к экзамену учебная литература: 1.Закон «О бухгалтерском учете и финансовой отчетности» от 27 февраля 2007 г. №5442 ред. 03.07.2019 с изменениями и дополнениями. 2. Типовой план счетов бухгалтерского учета, утвержденный Приказом Мин. Финансов РК от 02.10.2018 года № 877. 3. Формы первичных учетных документов приняты Приказом Министра финансов Республики Казахстан от 20 декабря 2012 года № 562 4. Агеева, О.А. Международные стандарты финансовой отчетности: Учебник для бакалавров / О.А. Агеева, А.Л. Ребизова. - Люберцы: Юрайт, 2016. - 447 c. 5. Алисенов, А.С. Международные стандарты финансовой отчетности: Учебник и практикум для академического бакалавриата / А.С. Алисенов. - Люберцы: Юрайт, 2016. - 360 c. 6. Карагод, В.С. Международные стандарты финансовой отчетности: Учебник и практикум для прикладного бакалавриата / В.С. Карагод, Л.Б. Трофимова. - Люберцы: Юрайт, 2016. - 322 c. 7. Николаева, О.Е. Международные стандарты финансовой отчетности / О.Е. Николаева, Т.В. Шишкова. - М.: Ленанд, 2016. - 240 c. 8. Баймуханова С.Б. Финансовый учет, Алматы, 2016 г. 9. Анциферова, И.В. Бухгалтерский финансовый учет: Практикум / И.В. Анциферова. - М.: Дашков и К, 2016. - 368 c. 10. Алисенов, А.С. Бухгалтерский финансовый учет: Учебник и практикум для академического бакалавриата / А.С. Алисенов. - Люберцы: Юрайт, 2016. - 457 c. 11. Рекомендации по применению МСФО (IAS) 16 (15.12.2016) Доступно онлайн: Дополнительный учебный материал по SQL, а также документация для системы базы данных, используемая для выполнения домашних заданий и проектов, будет доступна на вашей странице на сайте univer.kaznu.kz. в разделе УМКД.
Финансовый учет 1
Основы бухгалтерского учета
Консолидированная финансовая отчетность и анализ
Бухгалтерский учет
Финансовый учет
Консолидированная финансовая отчетность
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Консолидированная финансовая отчетность и анализ
Консолидированная финансовая отчетность
Бухучёт в гостеприимстве
Финансовый учет 1
Управленческий учет
Финансовый учет 1
Финансовый учет 2
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Финансовый учет 1
Финансовый учет
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Финансовый учет 1
Финансовый учет
Финансовый учет
Финансовый учет 1
Финансовый учет 1
Финансовый учет 1
Финансовый учет 1
Финансовый учет 2
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет
Бухгалтерский учет
Введение в бухгалтерский учет
Финансовый учет
Международные стандарты финансовой отчетности
Углубленный финансовый учет
Основы бухгалтерского учета
Финансовый учет 1
Финансовый учет
Финансовый учет 2
Финансовый учет
Комплексный экономический анализ
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет 1
Управленческий учет
Управленческий учет
Финансовый учет 1
Углубленный финансовый учет
Кәсіби деңгейдегі қаржылық есеп пәнінен емтихан сұрақтары 1.Кәсіпорындарды біріктіру. Сатып алу әдісі ҚЕХС 3 2. Бірлескен кәсіпорындарды бірегейлендіру 3. Сатып алу әдісін қолдану 4. Іскерлік бедел 5. Шоғырландырылған және бөлек қаржылық есептілік ҚЕХС 27 6. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті ұсыну 7. Шоғырландыру процедуралары 8. Бухгалтерлік балансты және пайда және зиян жайлы есептілікті шоғырландыру үдерістері 9. Пайда және зиян туралы есептілікті шоғырландыру 10. Инвестициялық меншік ҚЕХС 40 11. Инвестициялық меншіктің танылуы 12. Сатуға арналған айналымнан тыс активтер ҚЕХС 5 13. Сатуға арналған айналымнан тыс активтердің танылуы және жіктелуі 14. Бағалау міндеттемелері, шартты міндеттемелер және шартты активтер ҚЕХС 37 15. Бағалау міндеттемелері: танылуы және бағалануы, олардың қаржылық есептілікте ашып көрсетілуі 16. Ақшаның уақытша құны 17. Дисконттық құн туралы түсінік 18. Жай және күрделі пайызар 19. Жалгерліктің есебі ҚЕХС 17 20. Жалдың жіктелуі, олардың бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуі 21.Валюталық бағамдар өзгерісінің әсері ҚЕХС 21 22. Шетел валютасындағы операцияларды бейнелеу 23. Табысқа салынатын салық ҚЕХС 12 24. Салық базасы 25. Тұрақты және уақытша айырмашылықтар 26. салық салынатын уақытша айырмашылықтар 27. Ассоциацияланған компанияларға инвестициялар ҚЕХС 28 28. Әсер ету дәрежесі бойынша үлестік қралдарды жіктеу 29. Маңызды әсер ету крийтерилері 30. Қаржылық инвестицияларды бағалау және оның есебі ҚЕХС 32, 39 31. Шығарылған қаржылық құралдардың бастапқы танылуы 32. Бірігіп бақыланатын активтер, бірігіп бақыланатын компаниялар ҚЕХС 31 33. Біріккен қызмет нысандары, операциялар, ұйымдар 34. Акциядан пайда ҚЕХС 33 35. Акциядан базалық пайда 36. Компанияның есептік саясатындағы өзгерістер ҚЕХС 8 37. Байланысты тараптар ҚЕХС 24
Комплексный экономический анализ
Кешенді экономикалық талдау пәнінен емтихан сұрақтары 1 Кешенді экономикалық талдаудың ұйым жұмысын басқарудағы рөлі 2. Кешенді экономикалық талдаудың мазмұны 3 Бизнес жоспардың құрылымы және талдаудың негізгі жоспарлы көрсеткіштерге мониторинг жасаудағы рөлі мен дамуы 4Жүйенің даму және іс-әрекет ету заңдылығы – бұйым, техника және технологияның өміршеңдік кезеңінің концепциясының негізі 5. Жүйенің даму заңдылығы 6. Жүйенің іс-әрекет заңдылығы 7 Бұйымның, техника мен технологияның өміршеңдік кезең концепциясы 8 Өнімнің өзіндік құнын «Директ-костинг» және «Абзорбшин-костинг» жүйелері бойынша калькуляциялау 9 «Директ-костинг» жүйесі бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру 10. «Абзорбшин-костинг» жүйесі бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру 11 Техникалық-ұйымдастырылу деңгейін сыртқы жағдай және жүйенің өміршеңдік кезеңін талдау 12.Өндірістің технико-ұымдастырылу деңгейі туралы түсінік және көрсеткіштері 13. Өндіріс процессін интенсифтендіру және технико-ұйымдастырылу деңгейі 14. Ұйым қызметіне сыртқы жағдайдың әсері 15 Болжамды проблемалық Бюджеттеу 16. Жоспарлау кезеңдері 17. Бюджеттің түрлері 18. Өндірістік өзіндік құн бюджеті 19. Ұйым мүліктерін талдау 20. Негізгі құралдардың жағдайы мен қолданылуын талдау 21. Негізгі құралдардың тиімді пайдаланылуын талдау 22. Ақша қаражаттарын талдау 23. Дебиторлық қарыздарын талдау 24. Қорлар қозғалысын талдау 25 Қаржы жағдайы мен қаржы нәтижелерін талдау 26.Ұйымның қаржы нәтижелеріне әсер етуші факторларды талдау 27 Маржиналды табысқа талдау 28. Төлем қабілеті мен қаржы жағдайы тұрақтылықтарын талдау 28 Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау 30. Жүйенің дамуындағы инвестицияның рөлі 31. Инвестициялық жоба туралы түсінік және оның тиімділігін бағалау 32 Ұйым қызметін жалпылама кешенді бағалау 33. Ұйымның экономикалық потенциалын талдау 34. Өндіріс резервін кешендіі бағалау 35 Кешенді экономикалық талдауды ұйымдастыру және ақпараттық қамтамасыздық 36. Қазіргі жағдайда кешенді экономикалық талдау жүргізудің ерекшеліктері 37 Ұйымдарда кешенді экономикалық талдау жүргізудің негізгі ұфымдастыру нысандары 38 Кешенді экономикалық талдаудың басқа ғылымдармен байланысы. Оның даму бағыттары мен кезеңдері 39 Бұйымның өміршеңдік кезеңін қолдаудың үздіксіз ақпараттық технологиясы 40 Үстеме шығындарды талдау және өнімнің өзіндік құнын есептеу 41 Кешенді экономикалық талдау әдістемесі оның жүйенің дамуы мен өміршеңдік кезеңімен байланысы 42 Бюджет құру методологиясы 43 Мүліктерді талдау нәтижелері бойынша ұсыныстар жасау 44 Рентабельділіктің көп факторлы талдауы 45 .Инвестициялық талдау методикасы 46. Кешенді экономикалық талдаудағы рейтингтік бағалау әдісі
Бухгалтерский учет
Финансовый учет на профессиональном уровне
Кәсіби деңгейдегі қаржылық есеп пәнінен емтихан сұрақтары 1.Кәсіпорындарды біріктіру. Сатып алу әдісі ҚЕХС 3 2. Бірлескен кәсіпорындарды бірегейлендіру 3. Сатып алу әдісін қолдану 4. Іскерлік бедел 5. Шоғырландырылған және бөлек қаржылық есептілік ҚЕХС 27 6. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті ұсыну 7. Шоғырландыру процедуралары 8. Бухгалтерлік балансты және пайда және зиян жайлы есептілікті шоғырландыру үдерістері 9. Пайда және зиян туралы есептілікті шоғырландыру 10. Инвестициялық меншік ҚЕХС 40 11. Инвестициялық меншіктің танылуы 12. Сатуға арналған айналымнан тыс активтер ҚЕХС 5 13. Сатуға арналған айналымнан тыс активтердің танылуы және жіктелуі 14. Бағалау міндеттемелері, шартты міндеттемелер және шартты активтер ҚЕХС 37 15. Бағалау міндеттемелері: танылуы және бағалануы, олардың қаржылық есептілікте ашып көрсетілуі 16. Ақшаның уақытша құны 17. Дисконттық құн туралы түсінік 18. Жай және күрделі пайызар 19. Жалгерліктің есебі ҚЕХС 17 20. Жалдың жіктелуі, олардың бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуі 21.Валюталық бағамдар өзгерісінің әсері ҚЕХС 21 22. Шетел валютасындағы операцияларды бейнелеу 23. Табысқа салынатын салық ҚЕХС 12 24. Салық базасы 25. Тұрақты және уақытша айырмашылықтар 26. салық салынатын уақытша айырмашылықтар 27. Ассоциацияланған компанияларға инвестициялар ҚЕХС 28 28. Әсер ету дәрежесі бойынша үлестік қралдарды жіктеу 29. Маңызды әсер ету крийтерилері 30. Қаржылық инвестицияларды бағалау және оның есебі ҚЕХС 32, 39 31. Шығарылған қаржылық құралдардың бастапқы танылуы 32. Бірігіп бақыланатын активтер, бірігіп бақыланатын компаниялар ҚЕХС 31 33. Біріккен қызмет нысандары, операциялар, ұйымдар 34. Акциядан пайда ҚЕХС 33 35. Акциядан базалық пайда 36. Компанияның есептік саясатындағы өзгерістер ҚЕХС 8 37. Байланысты тараптар ҚЕХС 24
Теория и методология бухгалтерского учета
Введение в бухгалтерский учет
Финансовый учет 2
Международные стандарты финансовой отчетности
Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарты пәнінен емтихан сұрақтары 1. Қаржылық есептілік нысандары. Қаржылы есептілікті агрегаттау және маңыздылығы (ҚЕХС IAS 1) 2. Есеп саясатын қалыптастыру. Есеп саясатын жүйелі түрде қолдану. 3. Қорлар (ҚЕХС IAS 2) 4. Қорларды тану. Қорларды бағалау. Сатудың таза құны. 5. Қорларды бағалау әдістері. 6. Қорлардың мерзімдік және үздіксіз есебі. 7. Негізгі құралдар (ҚЕХС IAS 16) 8. Негізгі құралдардың танылуы. Негізгі құралдардың бастапқы құны 9. Негізгі құралдардың кірістелу есебі. Негізгі құралдарды қайта бағалау 10. Негізгі құралдардың тозуы: қызмет ету мерзімі және амортизация есептеу әдістері, оларды бухгалтерлік есеп шоттарында көрсету 11. Материалды емес активтер (ҚЕХС IAS 38) 12. Метериалды емес активтерді тану. Келіп түскен материалды активтерді тану және бағалау. 13. Материалды емес активтердің тозуы, есебі 14. Жал (ҚЕХС 17) 15. Операциондық жал 16. Қаржыландыру жалы. Жал мерзімі. 17. Актуарлық әдіс, пайыздардың бөлінуі. 18. Түсім, кірістер мен шығындардың танылуы (ҚЕХС IAS 18) 19. Түсімді тану критерилері. Кіріс және шығыс туралы ұғым. 20. Сатудан түскен кіріс есебі. 21. Сатылған өнім мен көрсетілген қызмет есебі. 22. Мерзім шығыны есебі. 23. Займдар бойынша шығын МСФО LAS 21. 24. Займдар бойынша шығын есебі. Тану. 25. Ақпараттарды ашу. Капитализациялау және тоқтату 26. Акция пайдасы (ҚЕХС 33) 27. Қолдану аясы. Қарапайым акция. 28. Үлестік құрал. 29. Варрантар мен опциондар 30. Акциядан базалық пайда. Дивиденттер
Финансовый учет
Бухгалтерский учет
Теория и методология бухгалтерского учета
Бухгалтерский учет
Финансовый учет
Международные стандарты финансовой отчетности
Финансовый учет
Финансовый учет на профессиональном уровне
1-тақырып: Кәсіпорындарды біріктіру, 3 ҚЕХС Кәсіпкерлікті біріктіру – бұл жекелеген кәсіпорындарды бір экономикалық ұйымға біріктіру және соның нәтижесінде бір кәсіпорын екінші кәсіпорынмен бірігіп таза активтерге бақылау жасауға мүмкіншілік алады немесе жүргізілген операцияларды бақылауға мүмкіндік болады. Сатып алу – бұл да бірігу , яғни бір компания сатып алушы рөлін атқарады сөйтіп екінші компанияның таза активтері мен шаруашылық операцияларына бақылау жасайды. 3ҚЕХС Стандарттың мақсаты бизнесті біріктіруді жүзеге асыратын кәсіпорын үшін қаржылық есептіліктің сипаттамасы болып табылады. Ол, атап айтқанда, бизнесті біріктірудің барлығы сатып алу әдісін қолдана отырып ескерілуге тиіс екендігін белгілейді. Осылайша, сатып алушы сатып алынатын кәсіпорынның бірегейлендірілетін активтерін міндеттемелерін және шартты міндеттемелерін сатып алу күнгі олардың әділ құны бойынша таниды, сондай-ақ кейіннен құнсыздануға тексерілетін, бірақ амортизацияланбайтын іскерлік беделді де таниды. Меншік капиталы немесе акционерлік капитал мен ұзақ мерзімді активтер арасындағы айырма таза актив деп аталады. Бақылау – болашақта пайда табу мақсатында компаияның каржы немесе шаруашылық саясатын басқару. Тәжірибе жүзінде біріктірілген компаниялар арасындағы бір компания екінші бір компанияға бақылау жасайды. Кішігірім үлес – бұл еншілес кәсіпорындардың немесе компанияның таза операциялары мен немесе таза активтерініңбар бөлігі. Яғни, еншілес компаниялардың үлестерін толық иемдене алмайды. Әділеттік құн – бір-біріне тәуелді кәсіпорындардың өз активтері мен міндеттемелерін айырбастау болып табылады. Компаниялардың біріктіру есебіне мысал – сатып алу әдісі: Х компаниясының бухгалтерлік балансы Активтер Міндеттемелер және капитал Негізгі құралдар 3600 мың долл Акционерлік капитал 3500мың Қорлар 2200 Бөлінбеген пайда 2500 Дебиторлық берешек 2700 Міндеттемелер 3000 Ақша қаражаттары 500 - Барлығы: 9000 Барлығы: 9000 Мысалы: х компаниясы у компаниясын 4300000$ сатып алды, сонымен оң іскерлік репутациясы 300000$ құрады. Х компаниясы у компаниясына қосылғаннан кейін бухгалтерлік балансы төмендегідей: Активтер Міндеттемелер және капитал Оң іскерлік репутация 300мың долл Негізгі құралдар 3600 Қорлар 2200 Дебиторлық берешек 2700 Ақша қаражаттар 200 Барлығы: 9000 Акционерлік капитал 3500 Бөлінбеген пайда 2500 Міндеттемелер 3000 Барлығы: 9000 Теріс іскерлік репутация болған жағдайда: М/ы х компаниясы у компаниясын 3 млн 430 мың долларға сатып алды. бұл жағдайда теріс іскерлік репутация 570 мың долларды құрады. Х компаниясы у компаниясын сатып алғаннан кейін бухгалтерлік балансы: Активтер Міндеттемелер және капитал Теріс іскерлік репутатция 570мың $ Негізгі құралдар 3600 Қорлар 2200 Дебиторлық берешек 2700 Ақша қаражаттар 1070 Барлығы: 9000 Акционерлік капитал 3500 Бөлінбеген пайда 2500 Міндеттемелер 3000 Барлығы: 9000 Сатып алу кезінде пайла болатын іскерлік репутация, сатып алған кәсіпорын алдағы экономикалық пайданы алу үмітінде жасалатын төлем. Қызығушылығына байланысты компаниялар біріккен жағдайда бірігуіне байланысты шыққан шығындар оның жүзеген асқан сәтінде шығын есебінде танылуы тиіс. Мысалы: А компаниясы Б компаниясының барлық акционерлік капиталын номиналды құнын 3 доллардан 250 акция шығару арқылы ж\е оны Б компаниясының 800 акциясына айырбас арқылы сатып алды. Бірігуіне дейінгі А компаниясының бухгалтерлік балансы: Активтер Міндеттемелер және капитал Таза активтер 1600 Барлығы: 1600 Жай акциялар 1000 Бөлінбеген пайда 600 Барлығы: 1600 Бірігуіне дейінгі Б компаниясының бухгалтерлік балансы: Активтер Міндеттемелер және капитал Таза активтер 1200 Барлығы: 1200 Жай акциялар 800 Бөлінбеген пайда 400 Барлығы: 1200 А компаниясының бухгалтерлік жазуы: ДТ Б компаниясына салым 1200 КТ Жай акция (250*3) 750 КТ Бөлінбеген пайда 400 КТ Қосымша төленген капитал 50 Акция шығарылғаннан кейінгі бухгалтерлік баланс: (А компаниясы бойынша) Активтер Міндеттемелер және капитал Таза активтер 1600 Б компаниясына салым 1200 Барлығы: 2800 Жай акциялар 1750 Бөлінбеген пайда 1000 Қосымша төленген капитал 50 Барлығы: 2800 Шоғырландырылған бухгалтерлік баланс: (А компаниясы бойынша) Активтер Міндеттемелер және капитал Таза активтер 2800 (1600+1200) Барлығы: 2800 Жай акциялар 1750 Бөлінбеген пайда 1000 Қосымша төленген капитал 50 Барлығы: 2800 МЫСАЛ: А компаниясының Б компаниясынан 2200000 тг қолма қол сатып алғаннан кейінгі бухгалтерлік балансын құрыңыз. Ескерту А компаниясы Б компаниясынан 50000 тг қарыз. А компаниясының бухгалтерлік балансы: (мың теңге) Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 3500 Төленуге тиісті шот 2000 Басқа да ағымдағы активтер 12200 Басқа да ағымдағы міндеттеме 4000 Ұзақ мерзімді активтер 10000 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 12000 - Барлық міндеттемелер 18000 Капитал 7700 Барлығы: 25700 Барлығы: 25700 Б компаниясының бухгалтерлік балансы: (мың теңге) Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 500 Төленуге тиісті шот 200 Басқа да ағымдағы активтер 1500 Басқа да ағымдағы міндеттеме 600 Ұзақ мерзімді активтер 2200 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 2000 - Барлық міндеттемелер 2800 Капитал 1400 Барлығы: 4200 Барлығы: 4200 Б компаниясының активтері мен міндеттемелерінің нарықтық құны: (мың теңге) Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 500 Төленуге тиісті шот 200 Басқа да ағымдағы активтер 1200 Басқа да ағымдағы міндеттеме 600 Ұзақ мерзімді активтер 2900 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 2000 - Барлық міндеттемелер 2800 Капитал 1800 Барлығы: 4600 Барлығы: 4600 2-тақырып: Шоғырландырылған қаржылық есептілік, 27 ҚЕХС Шоғырландырылған қаржылық есептілік нысанын құрудың негізгі мақсаты бас және еншілес кәсіпорындардың қызметін бірегей етіп көрсету. Мысалы шоғырландырылған бухгалтерлік баланста бас және еншілес кәсіпорындардың мүліктері бірге көрсетілетін болады. Сол сияқты жылдық жиынтық табыс немесе пайда және зиян жайлы есептілік те сатудан түскен кіріс бабы бойынша бас және еншілес кәсіпорындардың сатудан түскен кірістері біріктіріліп көрсетіледі. Шоғырландырылған қаржылық есептіліктің қолдану аясы: еншілес кәсіпорындары бар компаниялар, кәсіпорындар. 27 Қаржылық есептіліктің халықаралық стандартқа сәйкес өзінің инвестицияларын еншілес ұйымдарға шоғырландыра алатын бас ұйым шоғырландырылған қаржы есептілігін ұсынуға тиіс. Егер де • бас ұйымның өзі басқа ұйымның толық немесе ішінара меншігіндегі еншілес ұйымы болып табылса және егер олай болмаған күнде дауыс беру құқығы жоқ иеленушілерді қосқанда, оның басқа иелік етушілері бас ұйымның шоғырландырылған қаржы есептілігін ұсынбайтыны туралы хабардар етілген болса және оған қарсылық білдірмесе; • егер бас ұйымның борыштық немесе үлестік құралдары ашық нарықта (ішкі және шетелдік қор биржасында немесе жергілікті және аймақтық нарықтарды қосқанда, биржадан тыс нарықта ) айналымда жүрмесе; • егер бас ұйым ашық нарықта қандай да бір құралдар класын шығару мақсатында бағалы қағаздар жөніндегі комиссияға немесе басқа реттеуші органға өзінің қаржы есептілігін жібермеген болса және жіберу барысында болмаса; • Егер осы бас ұйымның соңғы немесе кез келген аралық бас ұйымы еркін қол жету үшін Халықаралық қаржы есептілігінің стандарттарына сәйкес келетін шоғырландырылған қаржы есептілігін жарияласа, онда бас ұйым шоғырландырылған қаржы есептілігін ұсынудан босатылады. Шоғырландыру процедуралары. Шоғырландырылған қаржылық есептілік нысанын құрудың негізгі мақсаты бас және еншілес кәсіпорындардың қызметін бірегей етіп көрсету. Мысалы шоғырландырылған бухгалтерлік баланста бас және еншілес кәсіпорындардың мүліктері бірге көрсетілетін болады. Шоғырландырылған қаржылық есептіліктің қолдану аясы: еншілес кәсіпорындары бар компаниялар, кәсіпорындар. Шоғырландырылған қаржылық есептілік компанияларды біріктірген жағдайда сол жөнінде ақпарат беруі тиіс. Шоғырландырылған қаржылық есептілік нысанын құру процедуралары: 27 Қаржылық есептіліктің халықаралық стандартына сәйкес Шоғырландырылған қаржылық есептілік нысандарын құру барысында бас және еншілес компаниялардың активтері мен міндеттемелері, капиталдары, кірістері мен шығыстарының сәйкес баптарының қосылулары арқылы жүзеге асырылады. Шоғырландырылған қаржылық есептілік нысандарында ақпараттар топ жөнінде бірегей кәсіпорын негізінде берілу үшін қажеттісі: бас компанияға салынған инвестициялардың баланстық құны және әрбір еншілес компанияларға салынған капиталдың бір бөліктері бас компанияға қатыстыны еншілес компаниялардан алып тастап отырамыз. Шоғырландырылған бухгалтерлік баланс құру үшін бас және еншілес кәсіпорынның баланстарын қарастырамыз: Баланс баптары Бас компания Еншілес компания • Ақша қаражаттары 100000 25000 • Басқа активтер 760000 60000 • Барлық активтер 860000 85000 • Кредиторлар 60000 10000 • Жай акциялар(н.қ 10$) 600000 55000 • Бөлінбеген пайда 200000 20000 • Барлық міндеттеме мен капитал 860000 85000 Егер бас компания еншілес компанияның акцияларын 100% сатып алып, оның құны сәйкесінше компанияның баланстық құнына тең. Еншілес кәсіпорынның баланстык құны 75000 $ тең болады (85000-10000). Бас компанияның бухгалтерлік есебінде көрсетіледі: ДТ еншілес компанияға инвестиция 75000 КТ ақша қаражаттары 75000 Шоғырландырылған баланс құру үшін жұмыс кестесі құрылады: Баптар Бас компания Еншілес компания Түзету жазулары Шоғыр-н баланс Дт Кт Ақша қаражаттары 25000 25000 50000 Еншілес кәсіпорынға инвестиция 75000 75000 Басқа активтер 760000 60000 820000 Барлығы: 860000 85000 870000 Кредиторлар 60000 10000 70000 Жай акция(н.қ 10$) 600000 55000 55000 600000 Бөлінбеген пайда 200000 20000 200000 Барлығы: 860000 85000 20000 870000 Сатып алғаннан кейінгі шоғырландырылған баланс: Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 50000 Кредиторлар 70000 Басқа да ағымдағы активтер 820000 Барлық міндеттемелер 70000 Жай акция 600000 - Бөлінбеген пайда 200000 Барлығы: 870000 Барлығы: 870000 Шоғырландырылған бухгалтерлік баланста кішігірім үлес бас компанияның акционерлік капиталынан, міндеттемелерінен жеке көрсетілуі тиіс. Мысалы: Бас компания еншілес компанияның акциясының 90%-ын сатып алды. 67500$ Еншілес компанияға салым, яғни 67500$ оның акционерлік капиталы 75000-нан алынып тасталады, сонда айырма 7500$ кішігірім үлес болып табылады. Осы кішігірім үлес шоғырландырылған бухгалтерлік баланста екі түрлі әдіспен көрсетуге болады: 1) Бұл үлесті ұзақ мерзімді міндеттеме мен акционерлік капиталдың арасында көрсетуге болады. 2) Акционерлік капиталды кішігірім акционерлік үлес деп көрсетуге болады. Кішігірім үлес: 7500 Жай акция: 600000 Бөлінбеген пайда: 200000 Барлық акционерлік капитал: 807500 Сатып алу мерзіміне шоғырландырылған бухгалтерлік баланс құру үшін жұміс кестесі: Баптар Бас компания Еншілес компания Түзету жазулары Шоғырлан. баланс ДТ КТ Ақша қаражаттары 32500 25000 57500 Еншілес компанияға салым 67500 67500 Басқа активтер 760000 60000 820000 Барлық активтер 860000 85000 877000 Кредиторлар 60000 10000 70000 Жай акциялар (номиналды құны 10$) 600000 55000 55000 600000 Бөлінбеген пайда 200000 20000 20000 200000 Кішігірім үлес 7500 7500 Барлық міндеттемелер мен капитал 860000 85000 75000 7500 877500 Мысалы: Б компаниясының 100%-ы А компаниясының иелігінде. А компаниясының бухгалтерлік балансы: (мың теңге) Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 1500 Төленуге тиісті шот 2000 Б компаниясынан дебиторлық қарыз 100 Басқа да ағымдағы міндеттеме 4000 Басқа да ағымдағы активтер 12200 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 12000 Б компаниясына инвестициялық салым 1400 Барлық міндеттемелер 18000 Ұзақ мерзімді активтер 7000 Капитал 4200 Барлығы: 22200 Барлығы: 22200 Б компаниясының бухгалтерлік балансы: (мың теңге) Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 500 Төленуге тиісті шот 200 Басқа да ағымдағы активтер 1500 А компаниясын төлем 100 Ұзақ мерзімді активтер 2200 Басқа да ағымдағы міндеттеме 500 - Ұзақ мерзімді міндеттемелер 2000 Барлық міндеттемелер 2800 Капитал 1400 Барлығы: 4200 Барлығы: 4200 шоғырландырылған бухгалтерлік баланс құру қажет? Шешуі: Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 2000 Төленуге тиісті шот 2200 Басқа да ағымдағы активтер 13700 Басқа да ағымдағы міндеттеме 4500 Басқа да ұзақ мерзімді активтер 9200 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 14000 - Барлық міндеттемелер 20700 Капитал 4200 Барлығы: 24900 Барлығы: 24900 Шоғырландырылған бухгалтерлік баланс құру үшін жұмыс кестесі: Баптар Бас компания Еншілес компания Түзету жазулары Шоғырлан. баланс ДТ КТ Ақша қаражаттары 1500 500 2000 Б компаниясынан дебиторлық қарыз 100 100 Басқа да қысқа мерзімді активтер 12200 1500 13700 Б компаниясына инвестициялық салым 1400 1400 Басқа да ұзақ мерзімді актив 7000 2200 9200 Барлық активтер 22200 4200 24900 Төленуге тиісті шот 2000 200 2200 А компаниясына салым 100 100 Басқа да қысқа мерзімді міндеттеме 4000 500 4500 Басқа да ұзақ мерзімді міндеттеме 12000 2000 14000 Барлық міндеттемелер 18000 2800 20700 Капитал 4200 1400 4200 Барлығы: 22200 4200 24900 Мысалы: Айналымнан тыс активтер HLTD SLTD Негізгі құралдар 2000 500 S компаниясына инвестициялық салымның бастапқы құны 1000 Таза ағымдағы актив 2000 500 Барлығы: 5000 1000 Акционерлік капитал 500 1000 Бөлінбеген капитал 4500 Барлығы: 5000 1000 HLTD бас компания еншілес SLTD компаниясының 31.12.2010 жылы 100% акциясын сатып алды. Ескерту: 1) Топтық акционерлік капитал әр уақытта HLTD бас компанияның акционерлік капиталы. 2) Инвестициялық салымның бастапқы құны жойылады, ол ауысады. Баптар Бас компания Еншілес компания Түзету жазулары Шоғырлан. баланс ДТ КТ Негізгі құралдар 2000 500 2500 S компаниясына инвестиция 1000 1000 Таза ағымдағы актив 2000 500 2500 Барлығы: 5000 1000 6000 Акционерлік капитал 500 1000 1000 500 Бөлінбеген капитал 4500 4500 Барлығы: 5000 1000 6000 Активтер Міндеттемелер және капитал Негізгі құралдар 2500 Акционерлік капитал 500 Таза ағымдағы активтер 2500 Бөлінбеген пайда 4500 Барлығы: 5000 Барлығы: 5000 Бас компанияның жеке қаржылық есептілігінде еншілес компанияларға инвестиция шоғырландырылған есептілікте көрсетілуі үшін мынадай жағдайлар ескерілуі тиіс: 1) Нақтылы өзіндік құны бойынша; 2) 39 ҚЕХС-на сәйкес салымдарды тану әділ құны бойынша ескерілуге тиісті. Егер бас компания жоғары бас компанияға бағынышты болған жағдайда төменгі бас компанияның шоғырландырылған қаржылық есептілік нысандарын құру, құрмауы жоғары бас компанияға байланысты. Салынған салым инвестордың бухгалтерлік балансында бастапқы құны бойынша көрсетілуі тиіс. Мұндай салым инвестордың активтеріне бақылау жасауды қамтамасыз етеді, себебі: салынған салымдарға байланысты бастапқы құн өзгеріп отырады. МЫСАЛЫ: H және S екі компаниялары H S 80% S компаниясына салым 100 - Таза активтер 900 1800 Барлығы: 1000 1800 1800*80% =1440$ (инвестиция құны) Соңғы есепті кезеңге еншілес компаниялары бар бас компания өзінің жеке қаржылық есеп нысандарына қоса шоғырландырылған қаржылық есеп нысандарын құруға тиесілі. Әдетте, 1) еншілес компаниялары бар бас компания шоғырландырылған қаржылық есеп нысандарын құруға міндетті; 2) Оған қосымша шоғырландырылған баланс, жиынтық, жылдық табыс туралы есептілік ж\е оларға сәйкесінше қосымша ескертпе беруге тиісті. Жалпы шоғырландыру-инвестицияның бастапқы құнын бас компания есептілігінде өзгерту, яғни инвестицияның дәл сомасын айқындау болып табылады. Есепті кезеңде еншілес компанияның бас компаниядағы таза активіндегі үлесін көрсету, мысалы: Сатылып алынған құн - 1000 800(бас комп-ғы үлесі)+200(гудвил) Ағымдағы құн -1000 1200(баланс шоғыр/н кейінгі) + 200(гудвил) МЫСАЛ: 31.12.2010 жылы H S Негізгі құралдар 1000 800 «S» компаниясына салынған салымның бастапқы құны 1200 Ағымдағы таза актив 400 200 Барлығы 2600 1000 Акционерлік капитал 100 900 Бөлінбеген пайда 2500 100 Барлығы 2600 1000 31.12.2010 жылы «Н» бас компаниясы «S» компаниясының 100% акциясын сатып алған. Еншілес «S» компаниясының бөлінбеген пайдасы сатып алған күні 100 % ды құраған. Шоғырландырылған баланс: Гудвилл 200 Негізгі құралдар 1800 Ағымдағы таза актив 600 Барлығы 2600 Акционерлік капитал 100 Бөлінбеген пайда 2500 Барлығы 2600 Таза активтерді есептеу: Гудвиллді есептеу: Акционерлік капитал 900 Бөлінбеген пайда 100 Барлығы 1000 Бастапқы құны 1200 Таза активтегі үлесі (1000) Барлығы 200 Бөлінбеген пайданы есептеу: «Н» компаниясындағы үлесі 2500 «S» компаниясындағы үлесі 100%*(100-100)= 0 Барлығы 2500 Мысалы: H S Негізгі құрал 1400 1000 S копаниясына салымның баст құны 1200 Таза ағыдағы актив 700 600 Барлығы: 3300 1600 H S Акцион.капитал 100 900 Бөлінбеген пайда 3200 700 Барлығы 3300 1600 Қосымша ақпарат: 2жыл бұрын бас H компаниясы еншілес S компаниясының 100% акциясын сатып алған. S копаниясының бөлінбеген пайдасы сатып алынған күні 100$ды құраған. Сатып алынған күннен бастап гудвилдің 80$-ға кеміген. Гудвилл 120 Негізгі құрал 2400 Ағ.таза актив 1300 Барлығы: 3820 Ак.капитал 100 Бөлінбеген пайда 3720 Барлығы: 3820 Таза активін құрамыз: Есепті кезең Сатып алынған құн Ак.капитал 900 900 Бөлінбеген пайда 700 100 Барлығы: 1600 1000 Гудвилл: Бастапқы құны 1200 Таза активтегі үлесі (1000) Барлығы: 200 Құнсыздануы 80 Активтің құрамына кіргені 120 Бөлінбеген пайда: H 3200 S 600 Шығысталған гудвил 3720 МЫСАЛ: Бақыланбайтын акционерлердегі үлесі. 31/12/2010 Hжәне S компаниялары. H S Негізгі құралдар 1000 600 S компаниясына салымның бастапқы құны 1200 Ағымдағы таза актив 500 600 Барлығы 2700 1200 Акционерлік капитал 100 50 Бөлінбеген пайда 2600 1150 Барлығы: 2700 1200 Қосымша ақпарат: 2 жыл бұрын бас H компаниясы еншілес S компаниясының 80 % акциясын сатып алған. S компаниясының сатылып алынған күнгібөлінбеген пайдасы 150 долларды құраған. Сатып алған күннен бастап гудвилл 208 долларға құнсызданған. Шоғырландырылған баланс: Гудвилл 832 Негізгі құрал 1600 Таза ағ.актив 1100 Барлығы: 3532 Акционерлік капитал 100 Бөлінбеген пайда 3192 Бақыланбайтын акционерлердің үлесі Барлығы: 240 3532 Бөлінбеген пайда =80%(1130-150) 800 2000+800-208=3132 Таза активті есептеу Есепті кезең Сатып алынған күн Акционерлік капитал 50 50 Бөлінбеген пайда 1150 150 Барлығы: 1200 200 Гудвилдың бастапқы құны 1200 Таза активтегі үлесі (160) Барлығы: 1040 Бөлінбеген пайдадағы кешенді пайда ж\е есептілік. Құнсыздану 200 Активтің құрамын кіргені 832 Бақыланбайтын акционерлердің үлесі: 80% Бөлібеген пайда 3192 Еншілес компанияның таза активтегі үлесі 80% бас Н компанияның үлесінде. Сонда 1200-ң 80%ы 960. S еншілес компаниясының баптары бойынша таза активтің 100% шоғырландырылатын болады. Сонымен шоғ. қаржылық есептілікте келесі сомалар көрсетілетін болады. Активтер мен міндеттемелер 1200 Қаржы позициясында 960 (1200-240) (80%) Бақыланбайтын акционерлердің үлесі (240) Жалпы 960 Капиталдағы үлес бойынша үлестік әдіс: Бастапқа құны 1200ді 960пен ауыстырып, тең бөлікке пропорционалды шоғырландырамыз. Топтың қаржылық есептілігінде мына көрсеткіштер көрсетіледі: Айналымнан тыс активтер=600*80%=480 Ағымдағы таза активтер=480 Барлығы: 960 Шоғырландырылған және бөлек қаржылық есептілік ҚЕХС 27. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті ұсыну. Шоғырландыру процедуралары. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті қолдану аясы. № 27 ХҚЕС-ке сәйкес, шоғырландырылған қаржы есептілігі – топтың қаржылық есептілігіндегі бас жəне оның еншілес ұйымының активтері, міндеттемелері, үлесі, табысы, шығысы жəне ақша ағыны біртұтас экономикалық ұйым ретінде дайындаған болып ұсынылатын қаржы есептілігі. Есептіліктің бұл түрі өз ішінде: • Шоғырландырылған бухгалтерлік баланс • Табыстар мен шығындар туралы шоғырландырылған есептілік • Ақша қозғалысы жөніндегі шоғырландырылған есептілік • Шоғырландырылған есептіліктің басқа да түрлері және түсіндірме жазбадан тұрады Шоғырландыру міндетті: • Көлемі мемлекеттік органдармен белгіленетін ірі компаниялар үшін • Жағрафиялық және заңды бөлінуіне тәуелсіз бір есептілікті қолданатын компаниялар тобы үшін • Егер де еншілес компанияның қызметі бас компания беретін лизингте тұрса (АҚШ) Мұндай компаниялар тобының есеп саясаты есептіліктегі барлық айырмашылықтар есептелініп, бір жүйеге келтіріледі. Есепті мерзімдегі айырмашылық 3 айдан аспауы керек. Шоғырландыру қолданылмайды, егер тәуелді компания: • Нақты түрде бақыланбаса, • Банкрот болып есептелінсе, • Саяси тұрақты емес мемлекетте орналасса, есепті мерзімнің аяғына дейін сатылатын (сатылған) болса • (инвестиция ретінде есептелінеді), екі инвесторлардың әсері жоғары болса (азшылық үлесі) • ЕО 7 директивасы бойынша қаржылық компаниялар шоғырландырылған есептілікке кірмейді. Көрсетіліп кеткен жағдайларда тәуелді компанияның есебі қауымдастырылған (ассоцияланған) тәртіпте жүргізіледі. Шоғырландырудың негізгі әдістері 1. Сатып алу әдісі 3 нұсқада қолданылады A. Пропорционалды шоғырландыру, яғни таза активтерінің есептілік(баланстық) және әділ құнының айырмашылығын активтердің түрлері бойынша пропорционалды бөліп тарату, ал бөлінбеген қалдық гудвилл болып табылады. Гудвилді есептеу кезінде таза ағымдық активтерді әділ құны бойынша бағалау орнатылған; B. Үлестік қатысу C. Толық шоғырландыру 2. Қосылу әдісі ашық акционерлік қоғамдармен екі жақты келісім бойынша мүдделерінің бірігуі мақсатында қолданылады(негізінен, АҚШ-та). Оның мәні акциялардың айырбасында, яғни қолма-қол ақшаның топтың шегінен шықпауы мақсатында. Бұл әдіс басқа компания активтеріне алғашқы ие болу кезінде қолданылады, өйткені бұл кезде ақша қаражаттардың шектеулігі және акцияларды олардың нарықтық құны негізінде теңестіру қажеттілігі пайда болады. Ерікті сипатта қызмет ететін шетелдік еншілес компаниялар шоғырландыруға дейін келесі әдістермен қайта есептеледі: • Ағымдық айырбас бағамының модифицирленген әдісі(баланс – есепті мерзімдегі бағам бойынша, есептіліктің басқа түрлері – орташа жылдық бағам бойынша) • Ағымдық есептің барлық шоттарын қайта бағалау (ақшалай емес – тарихи бағам бойынша, ақшалай – есепті мерзімдегі баға бойынша). Пайда болған айырмашылықтар бөлек трансформациялық айырмашылықтар шотында есептелінеді және соңында осы мақсат үшін есептелінетін пайда (резерв) шотына жіберіледі. Шоғырландыру техникалық жағынан шоғырландыру (жұмысшы) кестелер көмегімен жүзеге асады. Бас және еншілес компаниялардың сәйкес есептіліктерінің көрсеткіштері шоғырландырылған өткізбе есебінен қосылады. Стандартта шоғырландырылған есептілікті қазақстандық есепке сәйкес құру әдістемелігі көрсетілген және осы форматты құрастыру үшін жұмысшы кестеде мысалдармен есеп айырысулар берілген. Оның мәнін жалпылағанда өз мазмұны бойынша олар шоғырландырылған есептілікті құрудың жалпы қабылданған халықаралық тәжірибеге сай екенін айтуға болады. Негізгі компания есептіліктің бұл түріне өзінің жергілікті және еншілес компанияларының барлық көрсеткіштерін мына жағдайлардан басқа уақытта енгізуге міндетті. • Еншілес компанияны жақын болашақта сату мақсатымен иеленсе, • Еншілес ұйым өз қаражаттарын негізгі ұйымға беру қабілеттілігін төмендететін ұзақ мерзімді қатаң шектеулі шарттарда қызмет етсе. Негізгі серіктестік басқа серіктестіктің толық немесе жартылай иелігінде және еншілес болса, шоғырландырылған қаржылық есептілікті ұсынбауға құқығы бар, егер де оның негізгі серіктестігі талап етпесе және азшылық үлесінің меншік иелерінің рұқсаты берілсе. Шоғырландырылған қаржылық есептіліктер – топты бір серіктестік ретінде ақпаратты ұсыну үшін кейбір баптар бойынша қайталауды алып тастау қажет. Ол үшін шоғырландырылған қаржылық есептілікті құрған кезде жасалған есептемелер негізінде түзету жазбалары жүргізіледі. Түзету жазбалары шоғырландырылған қаржылық есептілікті дайындау барысында жұмысшы кестеде жазылады да негізгі де, еншілес те серіктестіктің бухгалтерлік есебінде көрсетілмейді. Топтың есептілігін құру кезінде негізгі серіктестіктің бөлек бухгалтерлік балансында көрсетілген еншілес серіктестіктеріне салынған инвестициялар еншілес серіктестіктердің таза активтерімен нақты түрде айырбастылады, ол үшін негізгі серіктестіктің әр еншілес серіктестігіне салынған инвестициялардың баланстық құнын және әр еншілес серіктестіктің меншікті капиталындағы негізгі серіктестіктің үлесін алып тастау қажет. Иелену мерзіміне негізгі серіктестіктің еншілес кәсіпорынға инвестиция шығындары: 1. Еншілес серіктестіктің меншікті капиталындағы негізгі серіктестіктің үлесіне тең 2. Еншілес серіктестіктің меншікті капиталындағы негізгі серіктестіктің үлесінен жоғары 3. Еншілес серіктестіктің меншікті капиталындағы негізгі серіктестіктің үлесінен төмен болуы мүмкін. Келісім бойынша сатып алынатын активтерден міндеттемелері шегерілген ағымдық құнында сатып алатын серіктестіктің таза активтер үлесі сатып алу құнынан асуы гудвилл(кәсіпорын бағасы) ретінде анықталып, шоғырландырылған бухгалтерлік баланста актив ретінде бөлек бапта көрсетіледі. Егер сатып алу мерзіміндегі сатып алынған активтер мен міндеттемелердің ағымдық құнындағы сатып алатын серіктестіктің таза активтерінің үлесі сатып алу құнынан кіші болса, пайда болған айырмашылық гудвилл ретінде шоғырландырылған бухгалтерлік баланста бөлек бап ретінде көрсетіледі. Шоғырландырылған баланста дебиторлық және кредиторлық борыштар шоттарында тек ұйымдар тобынан тыс сомалар көрсетіледі, ал топ ішіне кіретін серіктестіктер арасындағы есеп айырысулар сомалары алып тасталынады. Қаржылық шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы шоғырландырылған есептілікте сату және сатып алу көлемдерін көтермеу үшін, шоғырландырудың бір аясындағы серіктестіктердің арасында жүргізілетін операциялар алып тасталануы керек. Топішілік операцияларға мыналар жатуы мүмкін: 1. Тауарлар мен қызметтерді сату және сатып алу 2. Негізгі құралдар мен материалдық емес активтерді сатып алу және өткізу 3. Қарыздарды алу және беру 4. Тағы да басқалар Қаржылық шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы шоғырландырылған есептілікте топтан тыс жүргізілген операциялардың қаржылық нәтижелері көрсетілуі керек. Бір серіктестіктерде толық аяқталған, басқаларында жартылай аяқталған топішілік операциялар бойынша табыстар(шығындар) алынып тасталуы міндетті. Өткізілмеген табыстар мен шығындарды алып тастаудан пайда болатын уақытша айырмашылықтар 11 БЕС «Табыс салығы бойынша есеп жүргізу» сәйкес есептелінеді. Егер топ ішіндегі операциялар шығынға әкелсе, олар шоғырландырылған есептілікте табыстар ретінде көрсетіледі. Ағымдық активтерді өткізудің таза құнының төмендеуінен туындайтын шығындар, уақытша түрде төмендеуінен басқа, қайта қайтарылмайды және элиминирлеуге жатпайды. Негізгі кәсіпорын еншілес кәсіпорынның акияларының 100 пайызынан азын иеленсе, менік ретінде акцияларының 50 пайыздан азын иеленетін акционерлер мүдделері ескеріліп отыру қажет. Азшылық мүдделері деп аталатын бұл акционерлерінің мүдделері еншілес серіктестіктің таза табысы (шығыны) және таза активтердегі үлесіне сәйкес соммада шоғырландырылған қаржылық есептілікте көрсетілуге міндетті. Таза табыстағы (шығындағы) азшылық үлесі еншілес серіктестің есепті мерзімде алынған таза табысы соммасынан анықталады және ол негізгі серіктестікке жатпайтын еншілес серіктестіктің таза табысының көлемін көрсетеді. Қаржылық –шаруашылық қызмет нәтижелері туралы шоғырландырылған есептілікте азшылық үлесі шоғырландырылған таза табысты азайтатын (көбейтетін) көрсеткіш ретінде бөлек баппен көрсетіледі. Еншілес серіктестіктің таза активтеріндегі азшылық үлесі шоғырландырылған бухгалтерлік баланста қаржылық есептілікті құру мерзіміндегі еншілес серіктестіктің меншікті капитал сомасынан анықталады. Еншілес серіктестіктің таза активтеріндегі азшылық үлесі шоғырландырылған бухгалтерлік баланста міндеттемелер мен меншікті капиталдан бөлек «Азшылық үлесі» атты бабында көрсетіледі және негізгі серіктестікке жатпайтын еншілес серіктестіктің таза активтерінің көлемін көрсетеді. Негізгі серіктестік пен оның еншілес ұйымдарының шоғырландырылған есептілікке енгізілетін қаржылық есептіліктері әдетте бір мерзімге құрылуы тиіс. Оны жүзеге асыра алмаған жағдайда әр есепті мерзімге құрылған қаржылық есептіліктерді қолдануға болады, бірақ уақыт айырмашылығы 3 айдан аспауы керек. Әр мерзімдерге құрылған қаржылық есептіліктерді шоғырландырылғанда осы мерзімдер аралығында осы мерзімдер аралығында операциялар мен басқа да оқиғалар нәтижесіндегі болған мәнді өзгерістерге түзетулер жүргізіледі. Негізгі серіктестік пен оның еншілес ұйымдарының шоғырландырылған есептілікке кіретін қаржылық есептіліктері әдетте бір есеп саясатын қолдану арқылы дайындалады. Ал егер топ мүшесі шоғырландырылған қаржылық есептілікті құруға қабылданған есеп саясатынан басқасын қолданса, онда шоғырландыру кезінде қаржылық есептілікке тиісті түзетулер енгізіледі. Егер де түзетулерді есептеуге мүмкіндік болмаса, бұл факт шоғырландырылған қаржылық есептілікте басқа есеп саясатын қолданған баптармен бірге ашылуы керек. Еншілес серіктестіктің шаруашылық қызметінің нәтижелері шоғырландырылған есептілікке сатып алынған мерзімнен бастап енгізіледі. Сондықтан серіктестік бір жылдың ағымында сатып алынса, шоғырландыру мақсатында оның бір жылдағы қаржылық шаруашылық қызметінің нәтижелерінің берілгендері екі есептік мерзімге бөлініп тасталуы қажет: сатып алынуға дейін және сатып алынғаннан кейін. Негізгі серіктестіктің бөлек қаржылық есептілігінде еншілес ұйымдарға салынған инвестицияларды шоғырландырылған есептілікке кіргізу үлестік қатысу әдісі арқылы немесе негізгі серіктестік қолданатын ұзақ мерзімді инестициялар есебі әдісімен жүзеге асырылады. Негізгі серіктестіктің тәуелді шаруашылық серіктестерге инвестициялар есебі үлестік қатысу әдісімен есептелінсе, еншілес ұйымдарға да инвестициялар есебін осы әдіспен жүргізу керек. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті құру кезінде негізгі және еншілес серіктестіктің есептіліктері баптар бойынша қосылады. Шоғырландырылған есептілік серіктестіктер тобы туралы ақпаратты бір ұйым ретінде беруі үшін: • Баланстан еншілес кәсіпорындармен өзара есеп айырысулар шоттары бойынша қалдықты тексеру және алып тастау керек • Негізгі серіктестіктің әр еншілес кәсіпорынға салынған инвестицияларының баланстық құны мен әр еншілес ұйымның жарғылық капиталындағы негізгі серіктестіктің үлесін тексеру және алып тастау керек • Топ ішіндегі табыстар, шығындар мен дивиденттер бойынша операцияларды, сонымен бірге осы операциялар нәтижесінде туындаған өткізуден тыс табыстар мен шығындарды(қайтарымсыз шығындардан басқа) тексеру және алып тастау • Еншілес серіктестіктің таза активтеріндегі азшылық үлесін анықтап, оны шоғырландырылған баланста негізгі серіктестіктің міндеттемелері мен меншікті капиталынан бөлек көрсету • Әр еншілес серіктестіктің топтың жалпы нәтижелеріне әсер ететін таза табысындағы(шығынындағы) азшылық үлесін анықтау және негізгі серіктестікке жататын таза табыс сомасын анықтау Топқа кіретін субъектілердің әр мерзімге құрылған есептіліктерін шоғырландырылған есептілікке енгізуге болады, бірақ уақыт айырмашылығы 3 айдан аспау керек. Егер әр түрлі есептік мерзімге құрылған есептіліктер шоғырландырылса, осы мерзім аралығында болған оқиғалар мен жүргізілген операциялар нәтижелерінде болған өзгертулерге түзетулер жүргізу керек. Бір топқа кіретін кәсіпорындар бір есеп саясатын қолдану керек, кері жағдайда қажетті түзетулер енгізіледі. Негізгі серіктестіктің бөлек қаржылық есептілігінде шоғырландырылған есептілігіне кіретін еншілес кәсіпорындарға салынған инвестициялар үлестік қатысу әдісін немесе ұзақмерзімді инвестициялар есебі әдісін қолданумен көрсетіледі. Біріккен қызметті жүзеге асыратын шаруашылық субъектілер өз қатысу үлесінің есебі үшін және активтер, міндеттемелер, осы қызмет бойынша табыстар мен шығындардың қатысушыларының, ұйымдастырушылық –құқықтық нысандарына тәуелсіз, қаржылық есептілігінде көрсету үшін 14 БЕС қолданады. Осы стандартқа сәйкес біріккен қызметтің қатысушысы өз қаржылық есептілігінде және шоғырландырылған есептілікте көрсетуі керек: • Бірігіп бақыланатын өндірісті • Ол шоғырландыратын активтер мен өзіне алатын міндеттемелерді • Біріккен қызметпен байланысты тауарлар мен қызметтерді сатудан алатын табыстың өзіне тиесілі үлесін және өз шығындарын • Біріккен қызмет бойынша қабылдаған міндеттемелерді, біріккен қызметтің басқа қатысушыларымен бірге болатын міндеттемелердегі өз үлесін • Біріккен қызмет бойынша шығындардың өз үлесімен бірге өнімнің өз үлесін пайдалану немесе сатудан түскен табысты • Біріккен қызметке қатысу үлесіне сәйкес болатын шығындар Бірігіп бақыланатын заңды тұлғаның қатысушылары өзінің бөлек қаржылық есептіліктері мен шоғырландырылған қаржылық есептілікте өзінің қатысу үлесін келесі екі есептік форматтың біреуін қолдана отырып көрсетуі керек: • Үлестік қатысу әдісі- ұзақ мерзімді инвестициялар есебінің әдісі, негізгі серіктестік қолданады • Пропорционалды шоғырландыру әдісі – есеп әдісі, қатысушылардың үлесі бап бойынша қосылады. Пропорционалды шоғырландыру әдісі мыналарды көрсету үшін қолданылмайды: • Жақын болашақта өткізу мақсатында сатып алынған бірігіп бақыланатын кәсіпорынға қатысу үлесін • Қатысушы қорларына аударымдар жасауға қабілеттілігін төмендететін ұзақ мерзімді қатаң шектеулер шарттарында қызмет ететін бірігіп бақыланатын кәсіпорынға қатысу үлесін Егер біріккен қызметтің қатысушысы бірігіп бақыланатын кәсіпорынның активтерін сатса немесе салса, ол өзіне табыстың осы қызметпен ғана байланысты бөлігін тануы керек. Қалған табысты бұндай тану тек қана бұл активтер тәуелсіз жаққа сатылған жағдайда мүмкін. Егер салу немесе өткізу ағымдық активтерді өткізудің таза құнының төмендеуін, сонымен бірге қысқа мерзімді төмендеуді есептемегендегі ұзақ мерзімді активтердің баланстық құнының төмендеуін куәландырса, қатысушы шығындардың толық сомасын көрсету керек. Егер біріккен қызмет қатысушылары активтерді сатып алса, ол осы активтерді тәуелсіз жаққа қайта сатып өткізбегенше, біріккен операциядан түсетін табыстан өз үлесін алмауы керек. Ол осындай мәмілелер нәтижесінде болған шығындар үлесін табыс тәрізді тануы керек. Бірақ шығындарды ұзақ мерзімді активтердің баланстық құнының төмендеуі болған жағдайда бірден тану қажет. (уақытша төмендеу сипатындағыдан басқа) Қаржылық есептілікте келісім-шарт бойынша шартты міндеттемелер мен шығындардың маңызды сомаларының туындауымен және сонымен бірге үшінші жақ үшін жауапкершілікті қабылдайтын шартты міндеттемелерге байланысты оқиғалар туралы ақпарат ашылып көрсетілуі керек. Шоғырландырылған қаржылық есептілік – бір ұйымның есептілігі ретінде ұсынылатын топтың жеке қаржылық есептіліктері. Басқаша айтқанда, бұл компанияның өзара байланысты көрсеткіштер тобы туралы жалпылама берілген мәліметтер. Шоғырландырылған қаржылық есептiлiктi жасақтаудың негiзгi мақсаты – бас және еншiлес кәсiпорындардың қызметiн бiртұтас шаруашылық субъектiсiнiң қызметi ретiнде көрсету. Есептiк кезең бiткен соң шаруашылық жүргiзушi субъект қаржылық есеп берудi жасайды. Шаруашылық жүргiзушi субъектiнiң құрамында Қазақстан Республикасының аймағында және одан тысқары жерлерде тұратын еншiлес немесе тәуелдi серiктестерi бар болса, өзiнiң қаржылық есеп беруiмен қоса, шоғырландырылған есеп берудi жасайды, яғни бiрнеше заңды тұлғаның есеп беруiн бiрiктiредi. Заңды тұлға егер де басқа заңды тұлғаның өзiнiң жарғылық қорына салған салымдарының басым көпшiлiгiн иеленсе және қабылданатын шешiмдердiң басым бөлiгiн анықтау мүмкiндiгiне ие болса, онда олар еншiлес серiктестiк ретiнде танылады. Заңды тұлға егер де басқа заңды тұлғаның бар болғаны 20% дауыс беретiн акциясына ие болса немесе сондай деңгейде қатысушылық үлесi болса, тәуелдi серiктестiк ретiнде танылады. Қаржылық есептiлiк бiрiккен кәсiпорындар жөнiнде ақпараттар дайындауға қолданылады. Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары (ҚЕХС) – 27-стандарт - “Шоғырландырылған қаржылық есептiлiк және еншiлес кәсiпорындарға салынған инвестициялар” стандартына сәйкес бас кәсiпорын өзiнде жасалынған бiрiктiрiлген қаржылық есептiлiкте барлық шетелдiк және еншiлес кәсiпорындардың көрсеткiшiн бiрiктiруi тиiс. Бұған жатпайтындар: 1) Жақын арада сату мақсатында алынған және оған жасалынатын бақылау уақытша болатын еншiлес кәсiпорындар. 2) Қатаң ұзақ мерзiмдi шектеулер жағдайында қызмет ететiн, бұл шектеулер бас кәсiпорынға қорлар беру мүмкiндiгiн түсiретiн болғандағы еншiлес кәсiпорындар. 3) ҚЕХС – 27 стандартының 15-i тармағында былай делiнген: Бiрiктiрiлген қаржылық есептiлiктi жасау мезгiлiнде бас кәсiпорындарының қаржы есептiлiгi бiртектес активтер, мiндеттемелер, капитал, табыс және шығыс баптарын бiр- бiрiне қосу арқылы бiрiктiредi[6]. Бiртұтас кәсiпорынның қаржылық ақпарат ретiнде ұсынуы үшiн төмендегiлер жасалуы тиiс: 1) Бас кәсiпорынның әрбiр кәсiпорынға салған инвестицияларының баланстық құны және бас кәсiпорынға тиiстi әрбiр еншiлес кәсiпорынның капиталының бөлiгi есепке алынбайды. 2) Есептi кезеңдегi бiрiктiрiлген еншiлес кәсiпорындардың таза пайдасындағы аздық үлес бас кәсiпорынның иелерiне тиiстi таза пайдадағы соманы көрсету үшiн есептейдi және қолданылады. 3) Бiрiктiрiлген еншiлес кәсiпорындардың таза активiндегi аздық үлес есептеледi және бiрiктiрiлген баланста бас кәсiпорынның акционерлерiнiң мiндеттемелерiнен бөлек көрсетiледi. Негізгі және еншiлес заңды тұлғалардың шоғырландырылған есеп беруi. Заңды тұлға басқа кәсiпорынның акциясын сатып алу арқылы өз қызметiн жүзеге асыруы мүмкiн. Егер де сол сатып алынған акциясы 50% - тен астам болса, онда инвестицияланған объектiге бақылау жасау мүмкiндiгiн алады. Инвестор бақылауды белгiлейтiн болса, онда ол кәсiпорын негiзгi заңды тұлға болып танылады, ал бақыланатын кәсiпорынды еншiлес кәсiпорын деп атайды. Бас кәсiпорында және барлық еншiлес кәсiпорында бiрiгiп, бiрiккен заңды тұлғалар тобын құрайды және олардың мәлiметi бойынша шоғырландырылған есеп беруін жасайды. Қаржылық есеп берудi пайдаланушылар олардың топтасқан бөлiгiн емес, тұтас бөлiгiн бiлуге мүдделi болып келедi. Бұндай қажеттiлiк шоғырландырылған есеп беруге қойылатын талапты күшейтедi. Шоғырландырылған есеп берудiң құрамына: шоғырландырылған бухгалтерлiк баланс, шоғырландырылған қаржылық – шаруашылық қызметiнiң нәтижесi туралы есеп беру, шоғырландырылған ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруi және түсiнiктеме жазбасы кiредi. ҚЕХС-27 “Шоғырландырылған есеп беру және еншiлес серiктестiгi инвестициясының есебi” негiзгi заңды тұлға жергiлiктi және шетелдiк еншiлес заңды тұлғалардың шоғырландырылған қаржылық есеп беруi енгiзiледi. Бас кәсiпорын өз кезеңiнде, еншiлес кәсiпорында болуы мүмкiн, онда ондай кәсiпорындар шоғырландырылған қаржылық есеп бермеуi мүмкiн, егер де оны бас кәсiпорын талап етпесе. Бас және еншілес кәсіпорындар қаржылық есеп берудi келесi жолмен шоғырландырады: - Есеп берудi сәйкестендiредi. (есеп беру қосымша өңделедi, жiктемесi өзгертiледi, түзетулер енгiзiледi); - Активтер, мiндеттемелер, меншiк капиталы, табысы, шығысы туралы мәлiметтердiң әрқайсысы жолы мен бабы бойынша қосылады; - Кейбiр баптар бойынша қайталауға жол берiлмейдi және кейбiр баптар жойылуы мүмкiн. 3-тақырып: Жылдық, жиынтық табыс. Есепті қалыптастыру және шоғырландару. Жылдық, жиынтық табыс туралы есептілік кәсіпорында алынған кіріс туралы көрсетуге тиісті. Бас кәсіпорынның меншікті жиынтық табыс туралы есептілігінде еншілес кәсіпорындардың алған дивидендтері де көрсетілуге тиісті. Ал кәсіпорынның шоғырландырылған жиынтық табыс туралы есептілігінде бақыланатын топтың кірістері де көрсетілуге тиісті. Мысалы: «Кит» компаниясы «Дельфин» компаниясының 75% акциясын иемденеді. Екі компанияның 31 наурыз 2008 жылғы негізгі көрсеткіштері берілген. Баланс баптары Кит ($) Дельфин ($) 1. Кіріс 2. Сатылған өнімнің өзіндік құны Жалпы кіріс 120.000 80.000 40.000 70.000 50.000 20.000 Жыл ортасында «Дельфин» компаниясы «Кит» компаниясына 30.000-ның тауарларын сатқан. Оның ішінде қорлардың құны 15.000-ды құрып, жыл соңында қорлардың құрамына енгізілген. Құндылықтарды сатудан түскен пайда қорлардың құрамына енгізіліп, 2.000-ды құрған. Табу керек: 1) кіріс; 2) сатылған ө.ө.қ; 3) топ бойынша пайда. Баланс баптары Кит Дельфин Түзету Топ 1. кіріс 120.000 70.000 (30.000) 160.000 2. сатылған ө.ө.қ. (80.000) (50.000) (30.000) 3.сатылмаған кіріс (2000) 102000 4.жалпы кіріс 40.000 18.000 58.000 5.бақыланбайтын акционерлердің үлесі 4.500 Бақыланбайтын акционерлердің үлесі 18.000*25%=4.500 МЫСАЛ: Н бас компаниясына S еншілес компаниясының 80% акциясы тиесілі. 01.01.2007 Н комп. Sкомп-на15000$ тұратын негізгі құралдар объектісін сатқан, ал оның бастапқы құны Н комп-сы үшін 20000$-ды құраған, ал оның тозуы берілген күнге 8000$-ға тең болған. Активтің қызмет еткен мерзімі сатып алынған кезде 5жылды құраған, ал оның жойылу құны 0-гетең болған. Ал активті берген кезде, оның қызмет ету мерзімі 3 жылды құраған. Активтің сатылып алынған жылында оған толық жылдық амортизация есептелген. Ал активті шығыстаған жылы амортизация есептелмеген. 2007жылы бас компанияда барлық амортизациялық аударым 700000$-ды құраған. Ал 500000$ еншілес компания құраған. Шоғырланған қаржылық есептілікте қандай түзету енгізілуі тиіс? Баланс баптары Н S Түзету Топ Амортизация 700000 500000 1200000 Активке қатысты сатылмаған кіріс 15000 –(20000 –8000) 3000 Амортизацияға түзету (15000:3) – 4000 (1000) Барлығы: 1202000 МЫСАЛ: 1-ақпан 2007 жылы Н бас компаниясы S еншілес компаниясының 75% акциясын алған. 31 желтоқсан 2007 жылғы 2 компанияның жиынтық кірісі туралы есептілігінің мәліметтері келтірілген. Н S 1. Кіріс 100 000 75 000 2. Сатылған өнімнің өзіндік құны (70 000) (60 000) 3. Жалпы кіріс 30 000 15 000 S компаниясын сатып алғаннан кейін Н компаниясы оған 15000 $-дың тауарларын сатты. Жыл соңында бұл тауарлар қорлар құрамына енгізілмеді. Н S Түзету Топ 1. Кіріс 100 000 56250 (15000) 141 250 2. Сатылған өнімнің өзіндік құны 70 000 (60000-15000) 45000 15000 100000 3. Жалпы табыс 30 000 11250 41250 МЫСАЛ: Шоғырландырылған меншік капиталының өзгерісі туралы есептілік 31.03.2008 ж екі компанияның қаржы жағдайы туралы есептілік жобасы көрсетілген. Көрсеткіштер I-топ II-топ II-топтағы инвестицияның құны Басқа да активтер Акционерлік капиталдың ном құны 1$ Бөлінбеген пайда 3440 36450 20000 19890 - 6500 3000 3500 Жиынтық табыс туралы есептілік: Пайда Салықтар Салық салынғаннан кейінгі пайда Кірістелген, бөлінбеген пайда қалдығы Шығысталған, бөлінбеген пайда қалдығы 12950 (5400) 7550 12340 19890 3800 (2150) 1650 1850 3500 Бірінші компания 1.02.2006 жылы, екінші компанияның 90% акционерлік капиталын алған. Онда соңғысының бөлінбеген пайдасы 700$-ды құраған. Ал сатып алынған күні гудвил 110$-ды құраған. Бірақ әрбір сатып алынғаннан кейінгі жыл сайын оның құнсыздануы 22$-ды құраған. 1) 01.02.2007 ж топтың бөлінбеген пайдасын табамыз. 2) 31.03.2008 ж топтың бөлінбеген пайдасын табамыз. 3) 31.03.2008 ж компанияның қаржылық жағдайы туралы шоғырландырылған есебін құрамыз. 4) 31.03.2008 ж компанияның жылдық, жиынтық, табыс туралы есептілігін құрамыз. 5) 31.03.2008 ж компанияның меншік капиталының өзгерісі туралы есептілігін құрамыз. I-топ (2007ж) Кірістелген, бөлінбеген пайда қалдығы 12340 II-топтың кірістелген бөлінбеген пайдасы (1850-700)*90% 1035 Гудвилдің құнсыздануы (22) Бөлінбеген пайда: 13353 I-топ (2008ж) Шығысталған, бөлінбеген пайда қалдығы 19890 II-топтың шығысталған бөлінбеген пайдасы (3500-700)*90% 2520 Гудвилдің құнсыздануы (22*2) (44) Бөлінбеген пайда: 22306 31.03.2008 ж компанияның қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есебі Гудвил (110-44) 66 Басқа да актив (36450+6500) 42950 Барлығы: 43016 Акционерлік капитал 20000 Бөлінбеген пайда 22366 Бақыланбайтын акционердің үлесі(6500-10%) 650 Барлығы: 43016 31.03.2008 ж компанияның жылдық, жиынтық, табыс туралы есептілігі. Көрсеткіштер I-топ II-топ Шоғырланд. топ Салық салынғанға дейінгі пайда Гудвилдің құнсыздануы Салықтар Салық салынғаннан кейінгі пайда Бақыланбайтын акц-ң үлесі(6500-10%) Бас компанияның акционері 12950 (5400) 7550 3900 (2150) 1650 16750 (22) (7550) 9178 (165) 9013 31.03.2008 ж компанияның меншік капиталының өзгерісі туралы есептілігі. Көрсеткіштер Акционерлік капитал Бөлінбеген пайда Барлығы Бақыланбайтын акционер үлесі Барлық капитал S S S S S 01.04.2007 20000 13300 33333 485 33838 Таза пайда 9013 9013 165 9178 31.03.2008 20000 22366 42366 650 43016 МЫСАЛ, инвестицияға: Компанияда 4 инвестициялық меншік объектісі бар: а,в,с,д. Бұлардың есеп саясаты меншік объектісіне байланысты мынадай: инвестициялық меншік объектісі есепті кезең соңында актив портфелі құрамында әділ құны б/ша бағаланады. Бұл жағдайда қосымша баға инвестициялық мүліктің қайта бағалау резерві ретінде мойындалады. Ал бағаның төмендеуі қаржы нәтижесі ретінде ескеріледі. 1 қаңтар 2007 жылы әр 4 объектінің баланстық құны 100млн тг-ні құраған. Ал білікті бағалау нәтижесінде бұл объектілеудің құндары төмендегідей: а – 140 млн.тг, в – 130 млн.тг, с – 95млн.тг, д – 90 млн.тг. ҚЕХС қолдану негізінде компанияның қаржылық есептілігі қалай өзгереді? 31 желтоқсан 2007 ж есеп саясаты бойынша кәсіпорынның инвестициялық объектілерінің құны 455 млн.тг. Қайта бағалау резервінің құны – 55 млн.тг(455млн – 400млн). 40 ҚЕХС қолдану арқылы кәсіпорын бух.балансында инвестициялық меншіктің бұрынғы бағасы 400млн,тг-ні құруы тиіс. Ал қаржы нәтижесінде инвестициялық меншіктің өсім құны әділ бағасы бойынша көрсетілуі тиіс. МЫСАЛ: 01.04.2008 жылы кинокомплекс операциондық жалға беріліп, ұлттық көп функционалды кинотеатрға айналып бірден үлкен сұранысқа ие болып, әйгілі кинотеатрлардың біріне айналған. Жалдық келісімшарт он жыл сайынғы жағдайын қайта қарастыруды ұйғарған және қазірдің өзінде кинокомплекстің құны 31 наурыз 2008 жылы анықталған құнынан әлдеқайда артық. Жылдық бағалау нәтижесінде барлық инвестициялық меншіктің, яғни кинокомплекстің әділ құны 28 млн тг-ні құрайды деп анықталған. 31 наурыз 2008 жылы баланстағы кинокомплекс құны? Дт аяқталмаған құрылыс 1,7 Кт ақша қаражаттары 1,7 Дт аяқталмаған құрылыс 0,3 Кт ақша қаражаттары 0,3 Дт аяқталмаған құрылыс 0,43 Кт ақша қаражаттары 0,43 *9,5=0.43 Активті инвестициялық меншік разрядына өткізуге байланысты жиынтық шығын: Айналдырғанға дейінгі шығын, 31 желт. 2001 ж дейінгі шығын 14,8+2,5+1,3=18.6млн.тг 31 желт 2008 дейінгі шығын 1,7+0,3+0,43=2,43 млн.тг Инвестицмялық меншіктің бастапқы мойындалған құны: 18,6+2,43=21,03 млн.тг 31 желт.2008жыл 28-21,03=6,97 Дт инвестициялық жылжымайтын мүлік 6,97 Кт қаржы нәтижесі 6,97 4-тақырып: Сатуға арналған айналымда жоқ автивтер. 5 ҚХЕС. Сатуға арналған айналымда жоқ активтер 5 халықарлық стандартқа сәйкес сатуға арналған активтер, яғни операциондық циклда немесе есепті мерзімнен 12 айдан кейінгі негізінен сатуға арналған, яғни ағымдағы активтер деп саналмайтын активтерді айтамыз. Айналымда жоқ активтер не сатылатын топ, яғни сатуға арналған деп аталып, олардың баланстық құны сату және сатылуға байланысты анықталады. МЫСАЛ: «Алма» кәсіпорыны «Алишер» кәсіпорынының 75 % акциясын иеленеді. 30.09.07 екі кәсіпорынның кешенді пайда және зиян жайлы есептілігі төмендегідей: Алма Алишер Кіріс 100000 (50000) Сат. өнім-ң өз құны 60000 30000 Жалпы кіріс 40000 20000 Шығын 20000 10000 Мерзімдік таза пайда 20000 10000 Жыл ішінде Алма кәсіпорыны Алишер кәсіпорынына20000 доллар тауарын сатып, жалпы кіріс сатуының 40% құрады. Жыл соңында сатлыған тауарлардың жартысы қоймада қалған. Т/к: алма кәсіпорынының 30.09.07 жылдық жиынтық табысы жөніндегі шоғырландырылған есептілікті құрыңыз? Шешуі: Жылдық жиынтық табыс туралы шоғырландырылған есептілік Кіріс 130000(100000+50000-20000) СӨӨҚ 74000(60000+30000-20000-4000(40пайыз)) Жалпы кіріс 56000(130000-74000) Шығындар 30000(20000+10000) Пайда 26000 (56000-30000) Бақ. акц. үлесі 25000 (10000*25 пайыз) Акционерлер тобының қарауындағы пайда 23500 Айналымда жоқ активтер не сатуға арналған айналымда жоқ активтер ең төменгі мөлшерде ескерілетін болады: • баланстық құнын; • сатуға бай/ты шығындарды тастағандағы әділ құны б/ша. Сатуға арналған деп – анықталған активтердің баланстық құны ҚЕХС нормаларына сәйкес бағалануы тиіс. Егер актив сатылатын уақытынан кеш сатылған жағдайда сатылуға кететін шығын дисконтталуы тиіс. Бұл шығындардың артуы қаржылық шығын есебінде ескерілуі қажет. Сатылатын топтың құрамына кіретін активтер мен міндеттемелер ҚЕХС-на сәйкес қайта бағаланып, әдіс құнын есептеу сатылатын топтың сатуға байланысты шығындарды алып тастау арқылы есептеледі. 5-тақырып: Жал есебі. 17 ҚЕХС жалдық төлемақыларды кәсіпорынның қаржы нәтижесіне жатқызу үшін әрбір мерзім үшін мөлшерленген тұрақты пайыздық міндеттеме қлдығы анықталуы тиіс. Ол үшін қолданылатын әдістер: • Актуарлық әдіс • Кумулятивті әдіс (сандар қосындысы әдісі) Мысалы: Кәсіпорын 01.01.2010 жылы төмендегідей келісімшарт бойынша жалға берілетін активтерді иемденген. Жалгер Жал мерзімі В 5 жыл(жалдық төлем жыл сайын 1000 теңге) С 6-7 жыл (әрбір жыл соңына 8000 теңге) Жалдағы объектінің жойылу құны 2000 тг құрайды. 1.Есептеуге қанша ақша қаражаты кірісін көрсетуге тиістіміз? А) Жалдық төленің В жалгері үшін төменгі мөлшері; Б) Жалға берушідегі минималды жалдық төлем; В) Жал шартында көрсетілген пайыздық ставка; Жыл Жалдық төлем мөлшері Жалға берушінің меншікті төлемі Жал шығыны бойынша пайыздық ставка есептелетін ақша ағымы № 1 2 3 4 1 5 10000 10000 10000 2 6-7 8000 8000 8000 3 8-10 - 5000 5000 4 10 2000 Мысалы, Н кәсіпорыны 1.07.2010 жылы қаржылық жал келісімшартына отырды. Келісімшартқа сәйкес 6 жыл бойы әрбір жыл соңында 200 теңгеден жалдық төлем төлеу қарастырылған. Жылдық объектінің әділ құны 870 теңге. Келісімшарт бойынша жылдық пайыздық ставка 10% құрайды. Табу керек: 1.Актуарлық әдіс бойынша пайыздық төлемді көрсету. 2.30.03.11 жыл Н компаниясының қаржылық есебінде жал қалай көрсетілуі тиіс? Мерзім Мерзім басындағы қарыз Пайыз Төлем Мерзім соңындағы қарыз 1 870 87 200 757(870+87-200) 2 757 76 200 633 3 633 63 200 496 4 496 50 200 346 5 346 35 200 181 6 181 19 200 0 Қаржылық жал бойынша қарыз 30.06.10 жыл бойынша: 30.06.2010 200тг 30.06.2010 қалдық 757 }= 957 01.07.2010 870 30.06.10 87 }= 957 қалдық 30.06.10 ақша 200 Қарыздың бөлінуі 76 Ағымдағы 200-87=113 Ұзақ мерзімді 757-113=644 113+644=757 30.05.2011 жылы қаржылық жал есебінде төленетін міндетті төлемақы төмендегідей: Келесі есепті кезең 200 2-5 есепті кезең 800 Жалпы: 1000 870/6=145 жылдық амортизациялық жарна Айналыста жоқ активтер құрамында көрсетіледі: (870-145)=725 Бірінші жылғы төлем құрамына тең негізгі қарыз сомасының бір бөлігі енгізіледі. Ал қалған бөліктері пайыздық мерзім құрамында болады. Н компаниясы 01.07.2010 жылы қаржылық жал келісімшартына отырған. Келісімшарт бойынша әрбір жылдың басында 200 теңгеден 6 жыл бойы жалдық төлем төленуі тиіс. Жалдық объектінің әділ құны 870 теңгені құрайды. Жал келісімі бойынша жылдық пайыздық ставка 15%. Актуарлық әдіс бойынша төлем мөлшерін көрсетіңіз. Мерзім Мерзім басындағы қарыз Төлем Төлемнен кейінгі Сома % Мерзім соңындағы қарыз 1 870 200 670 101 771 2 771 200 571 86 657 3 657 200 457 69 526 4 526 200 326 49 375 5 375 200 175 25 200 6 200 200 0 0 0 6-тақырып: Табысқа салынатын салық 12 ҚЕХС пайдаларға салынатын барлық есеп үшін қолданылады: • Табыс салық салынатын база болып отандық салық табылады; • Шетелдік салық базасы болып табылатын салық салынатын табыс және репатриация салығы болып табылады, сонымен қатар 12 ҚЕХС кейінге қалдырылған салық сұрақтарында қарастырылады. Есептік табыс – салыққа байланысты шығындар алынып тасталғанға дейінгі кезеңдегі таза пайда немесе шығын. Салық салынатын табыс – бұл кезең аралығында табыс салығы салынатын пайда немесе зиян.Салық салынатын табыс салық заңдылықтары нормаларына сәйкес анықталады және екі түрі қолданылады: • Ағымдағы салық; • Кейінге қалдырылған салық. Салық салынатын табыс көп жағдайда есептік табыстан айырмашылығы болып, соның нәтижесінде ол кезеңдегі табыстан өзгеше болады. Бұл айырманың пайда болу себебі салық салынатын табысты есептеген кезде салық органдары қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары ережелерінен басқаша нормалар бойынша анықталатын болады.Осыған орай нақтылы кезеңде қаржылық есептіліктерде көрсетілетін салық келесі кезеңде көрсетілетін салықтардан өзгеше болады. Мысалы, көптеген салық салу жүйелері кәсіпорындарға келіп түскен негізгі құралды өзіндік құны бойынша шығысқа шығаруға мүмкіндік береді. Сонымен салық салынатын табыс бекітілген салық заңдылықтарына сәйкес қабылданатын болады.Соның нәтижесінде салықтың тозу немесе амортизация қаржылық есепте есептелген тозудан айырмашылығы болып, соған байланысты негізгі құралдың қалдық құны салық органы мен копанияларда әр түрлі бағаланатын болады.Сондықтан негізгі құралды сатып алуға байланысты салық өзге есепті кезеңде көрсетілетін болады. Кейінгі қалдырылған салық концепцияларының көрсетілуі. Мысалы, А кәсіпорыны 01.01.2008 жылы НҚ объектісін 9000 теңгеге сатып алды, оның қызмет ету мерзімі 3 жыл және амортизациясы біркелкі жою әдісі арқылы анықталатын болады. Кәсіпорын қызмет ететін мемлекетте есептік тозуды салық шығынына шығыстауға рұқсат етілмеген, бірақ ұлттық салық заңдылығы бұл объектінің құнын салық шығынына келесідей мөлшерде шығыстауға мүмкіндік береді: 2008 ж – 4000 тг 2009ж – 3000 тг 2010 ж– 2000 тг Бюджетке сәйкес 2008-2010 аралық есепті кезеңде қаржылық есептілікте 20000 теңге пайда көрсетілетін болады, ал табыс алығы ставкасы 30% құрайды. Баланстық құн Салықтық база Баланс Пайда және зиян туралы есептілік 01.01.2008 9000 9000 Жылдық аморти.я (3000) (4000) (1000) 01.12.2008 6000 5000 1000 Жылдық аморти.я (3000) (3000) 01/12/2009 3000 2000 1000 Жылдық аморти.я (3000) (2000) 1000 Көрсеткіштердегі туындайтын айырма пайда және зиян жайлы есептілікте көрсетіліп, бірінші рет 2008 жылы пайда болып, 2009 жылға ауыстырылып 2010 жылы өтелетін болады. 12 ҚЕХС сәйкес кейінге қалдырылған салықты мойындау бухгалтерлік баланста түзету бағасы арқылы анықталатын болады. Баланстық құн Салықтық база Уақытша айырма Салық 30% 31.12.2008 6000 5000 1000 300 31.12.2009 3000 2000 1000 300 31.12.2010 - - - - 2008 жылы кәсіпорынның бухгалтерлік баланста кейінге қалдырылған салық міндеттемесі ретінде жылы кәсіпорынның бухгалтерлік баланста кейінге қалдырылған салық міндеттемесі ретінде 300 теңгені көрсетіп келесі жылдары қаржы нәтижесіне шығысталатын болады. Сонымен 300 теңге есепті мерзімде кейінге қалдырылған салық сомасы ретінде есептеліп келесі кезеңде жабылатын болады. 2008 2009 2010 Салық салынғанға дейінгі табыс 17000 17000 17000 Табыс салығы 4800 5100 5400 Кейінге қалдырылған салық 300 300 (300) Салық салынғаннан кейінгі табыс 11900 11900 11900 Кесте мәліметтерінен 2008 жылғы міндеттемені мойындаудан оны кейінгі 2010 жылдың қаржы нәтижесіне қосылуы салықтан кейінгі пайданы бұрмалауды болдырмауға (11900) уақытша айырмашылықты бұрмалауды болдырмауға мүмкіндік туғызады. Сонымен қаржылық есептілікті пайдаланушылар салық салынғанға дейінгі пайда мен салық салынғаннан кейінгі пайда байланысы жөнінде сапалы ақпарат алуға мүмкіндік болады. 2008 2009 2010 Аортиз.дан кейінгі есептік пайда 17000 17000 17000 Есептік амортиз.я қайтарымы (3000) 3000 3000 Салықтық амортизация (4000) 3000 2000 Салық салынатын табыс 16000 17000 18000 Салық 30% 4800 5100 5400 7-тақырып: Қаржылық құралдар есебі 32-39 ҚЕХС 32-39 ҚЕХСда қаржылық құралдар және олардың танылуы мен өлшенуі қарастырылады. Қаржылық құрал деп – нәтижесінде бір мерзімде бір кәсіпорында қаржылық актив, ал екінші кәсіпорында қаржылық міндеттеме немесе екеуінде де үлестік құрал туындайтын келісім-шарт. Қаржылық құралдар 1) бастапқа құралдар; 2) Туынды құралдар болып бөлінеді. Бастапқы құралдар: дебиторлық, кредиторлық қарыздар, бағалы қағаздар жатады. Туынды құралдар: қаржылық опциондар, фьючерлік, форварлық келісімшарттар, пайыздар, валюталық келісімдер. Шығарылған қаржылық құралдардың бастапқы танылуы 39 ҚЕХС –да қаралады. 39 ҚЕХС- бұл қаржылық құралдарды тану және оны өлшеу болып табылады. Бұл стандартта қарастырылатын мәселелер: 1)Қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелерді тану және олардың тоқтатылуы; 2)Қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелердің жіктелуі; 3)Қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелердің бастапқы және алдағы бағалануы; 4)Хэджирлеу кезіндегі оның есебін анықтау; 5)Хэджирлеу кезіндегі есеп ережелері мен критерийлері. Қаржылық құралдардың бастапқы танылуы: Қаржы активінің немесе қаржы міндеттемесінің амортизацияланған құны - бұл қаржы активі немесе қаржы міндеттемесі бастапқы тану кезінде плюс немесе минус жинақталған амортизация негізгі сома шегеріле отырып, пайыздың тиімді мөлшерлемесі әдісін қолданумен есептелетін құн, бастапқы құн және өтеу сәтіндегі құн арасындағы айырма, минус құнсындануға немесе үмітсіз берешекті ішінара есептен шығару (тікелей немесе резервтік шотты пайдаланумен жүзеге асырылатын). Пайыздың тиімді мөлшерлемесінің әдісі қаржы активінің немесе қаржы міндеттемесінің (не қаржы активтері немесе қаржы міндеттемелері тобының) амортизацияланған құнын есептеу және тиісті кезең ішіндегі пайыздар төлеуге арналған пайыздық кірістер және шығыстарды есептеу әдісін білдіреді. Активтің қаржылық жағдай туралы есептік құны тікелей немесе бағалау резервінің шоты арқылы азаюы тиіс. Шығынның мөлшері табыс немесе шығын арқылы танылуы тиіс.Реверстеудің мөлшері пайдада немесе шығында танылуы тиіс. МЫСАЛ: Кәсіпорын 100мың тг-лік облигацияны нөлдік купонмен шығарады. Бұл облигаия 5ж кейін 150мың тг-ге өтеледі. Кірістің ішкі ставкасы 8,45%. Ол шығындарды бөлу үшін қолданылады. Мерзім Бастапқы құн Ставка пайыз б/ша 8,45 Соңғы қалдық 1 100 000 8450 108 450 2 108 450 9164 117 614 3 117 614 9938 127 552 4 127 552 10778 138330 5 138 330 11 688 150 018 Егер акцияшоты дебиттелетін болса, бұл салынған салым екенін білдіреді. Ал егерде акция кредиттелетін болса бұл акционерлік капитал екендігін білдіреді. Акцияға салынған салым есебі және оны көрсету үшін келесідей әдістер қолданылады: • өзіндік құн бойынша бағалау әдісі. Бұл жағдайда компания инвестор инвестиция салатын компанияны бақылай алмайды және еш әсерін тигізе алмайды,егер оның 20% акциясынан кемін иеленетін болса. Бұл жағдайда есептелген дивидент бухгалтерлік есеп шоттарында былайша көрсетілуге тиіс: Дт алынуға тиісті дивидент (ақша қаражаттары) Кт дивиденттік табыс • Үлестік қатысу әдісі. Бұл әдіс бойынша компания инвестор инвестициялық салым салынатын компанияның егер оның акциясының 20%-нан 50%-на дейін иеленген жағдайда ол компанияға әсерін тигізе алады, бірақ бақылай алмайды. Егер біз ол компанияның 25% акциясын алған болсақ, ал ол компания есептік кезеңде 1 млн табыс алған жағдайда, оның 250мыңы біздікі. Дт акцияға салым 250000 Кт дивиденттік табыс н\е үлестік қатысудан табыс 250000 Алған жағдайда: Дт алынуға тиісті дивидент 100000 Кт акцияға салым 100000 Егер компания инвестор 1 млн зиян шеккен жағдайда, онда Дт үлестік қатысудан зиян 250000 Кт акцияға салым 250000 • Шоғырландыру әдісі. Бұл жағдайда компания инвестор инвестицияланатын компанияның акциясының 50%-дан астамын иеленген жағдайда, ол компанияға әсерін де тигізіп және бақылауға да ала алады. Мысалы: компания А компаниясының 50% акциясын сатып алып брокерлік фирманың қызметі үшін 2320 тг. төлеген және оны әкімшілік шығынға жатқызған. Жылдық нәтиже бойынша А компаниясы пайда алған және 12500 көлемінде компанияға дивидент төлейтіндігі туралы жария еткен. Дивидент есептелген, бірақ төленбеген. Дт әкімшілік шығын 2320 Кт төленуге тиісті шот 2320 Дт алынуға тиісті дивидент 12500 Кт дивидент бойынша табыс 12500 МЫСАЛЫ: I. Компания бағасы 80000 тг тұратын қысқа мерзімді бағалы қағаздарды қолма-қол 92000тг сатты. Егер, табысқа салынатын салық ставкасы 30% болған жағдайда бұл шаруашылық операцияны бухгалтерлік баланста қалай көрсетуге болар еді. Кіріс есебінде ме? Қолма қол аұша ағыны есебінде ме? Капиталдың артуы есебінде ме? Н/е қолма қол алынған ақша есебінде ме? 92 000-80 000=12 000 12 000*30%=3600 12 000-3600= 8400 Бұл бухгалтерлік баланста 8400тг капиталдың артуы, ал 92000тг ақша қаражаттарының келіп түсуі ретінде көрсетеміз. II. 01,07,10 ж 15% пакет акциялары 800 дана «Азия экспорт» корпорациясынан 28000тг сатып алынды. 2010ж жұмыс нәтижесінде корпорация 81000тг көлемінде пайда алды ж/е 25 желтоқсанда 2011ж 1наурызында әрбір акция үшін 5тг көлемінде дивидент төленетіндігі т/ы жария етті. 800дана*5=4000 (төленетін дивидент мөлшері) Дт алынуға тиісті дивидент 4000тг Кт дивиденттік табыс 4000тг III. 01,03,10ж компания Б корп-ң акциясын алу үшін 1,5млн тг көлемінде салым салды. Жыл нәтижесі б/ша Б корп-ы жылдық есептілігінде 1,4млн тг көлемінде таза пайда көрсетіп, оның 50%-ы дивидент есебінде акция иегерлеріне бөлген. 1 400 000*30%=420 000 1 400 000-420 000=980 000 980 000/2=490 000 1)Дт акцияға инвестиция 980 000 Кт дивиденттік табыс 980 000 2)Дт алынуға тиісті дивидент 490 000 Кт дивиденттік табыс 490 000 IV. 01,07,10 ж компания Б корп-ң акциясын сатып алу үшін 2млн салым салған. (28%-н құрады). 2011ж Б корп-ы 850 000 көлемінде зиян шеккен. 850 000*28%=238 000 Дт үлестік қатысудан зиян 238 000 Кт акцияға салған салым 238 000 V. 2010ж компания Б корпорацияның 30% акциясын алу үшін 1млн 200мың салым жасады. Б корпорациясы 2011ж 2млн тг таза пайда акционерлер кеңесі 01.12де дивидент төленеді деп шешті. Бұл жағдайда дивиденттер жарияланады деген негізгі сөз жоқ. Сондықтан, халықаралық стандарттарға сәйкес оның бухг-к жазуы көрсетілмейді. 8-тақырып: Облигацияларға салым есебі. Облигация сатылып алынған жағдайда өзіндік құны бойынша бағаланып, оған сатып алу бағасы және брокерлік комиссия кіреді. Облигацияда көрсетілген құн оның номиналды құны болып есептеледі. Егер облигацияда 100000 деп жазылған болса, онда облигация бойынша пайыз осы номиналды құны бойынша бекітілген пайыздан ставка бойынша есептейтін болады. 1. Егер бекітілген ставка мен нарықтық ставка тең болса, онда облигация номиналды құны бойынша алынады. 2. Егер нарықтық ставка бекітілген ставкадан артық болса, онда облигация жеңілдікпен немесе дисконтпен алынады. 3. Егер бекітілген ставка нарықтық ставкадан артық болса, онда облигация премиямен алынады. мысал:1.04.2009 жылы компания А компаниясының 100 дана облигациясын 86 пункттан сатып алды.1 данасының номиналды құны 1000 $ жылдық пайыздық ставка 10 %,ал пайыз 1.07-1.01 арасында төленуге тиіс,брокерлік комиссия 1720 $ құрайды.Осы шаруашылық операцияларын бухгалтерлік есеп шоттарында көрсету. Шешуі: ең алдымен,облигациялардың өзіндік құнын анықтауға тиіспіз: 1000*86%*100 дана+1720=87720 100*1000=100 000 1.04 арасында облигациялар бойынша пайыздың есептелуі: 100 000*10%*3/12=2500( 3 –айлар саны) 1.04.09 Бух.жазу: Дт облигацияларға салым 87 720 Дт пайыздық кіріс 2500 Кт ақша қаражаттары 90220 1 шілде 2009 ж: Дт алынуға тиіс пайыз 5000 Кт пайыздық табыс 5000 9-тақырып: Бірлескен кәсіпорындардағы үлес есебі. 31ҚЕХС Бірлескен кәсіпкерлік мақсатында салынған немесе алынған және бірлескен кәсіпкерлік мақсаттарына жетуге арналған бір немесе бірнеше активтерді бірлескен кәсіпкерлікке қатысушыдың бірлесе иеленуін көздейді. Бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы ол активтерді пайда табу үшін пайдаланады. Әрбір бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы активтермен өндірілген өнімнен үлес алуына болады және әрбір бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы шығыстардың келісілген бөлігін өз мойнына алады.Бірлескен кәсіпкерліктің мұндай түрлері корпорация, серіктестік немесе өзге ұйым, немесе бірлескен кәсіпкерлікке қатысушылардың өздерінен бөлек қаржы құрылымын құруды қажет етпейді. Әрбір бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы болашақтағы экономикалық пайдалар үлесін бірлесе бақыланатын активтегі өз үлесі арқылы бақылайды. Бірлесе бақыланатын активтерге қатысу үлесі жөнінде бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы өзінің қаржы есептілігінде: 1)активтердің сипатына сәйкес сараланған бірлесе бақыланатын активтердегі өз үлесін; 2)өзі қабылдаған кез келген міндеттемені; 3)бірлескен кәсіпкерлік жөнінде басқа да бірлескен кәсіпкерлікке қатысушылармен қатар кез келген міндеттемедегі өз үлесін; 4)бірлескен кәсіпкерлік нәтижесінде өндірілген өнімдегі өз үлесін, бірлескен кәсіпкерлікке байланысты жұмсалған кез келген шығыстағы өз үлесімен бірге, сатудан немесе пайдаланудан алынған кез келген табысты; 5)бірлескен кәсіпкерлікке қатысудағы өз үлесі жөнінде, мысалы, кәсіпкердің активтердегі үлесінің қаржыландырылуына, өндірілген өнімдегі өз үлесін сатуға байланысты ол жұмсаған кез келген шығыстарды мойындауға міндетті. Бірлесіп бақыланатын ұйым – корпорация, серіктестік немесе әрбір қатысушылардың өз қатысу үлесі бар басқа ұйым құруды көздейтін бірлескен кәсіпкерлік түрі. Ондай ұйым, бірлескен кәсіпкерлікке қатысушылар арасындағы келісімшарттық мәміле оның экономикалық қызметіне бірлескен бақылау орнататыннан басқа жағдайларда, өзге ұйымдар сияқты жұмыс істейді. Бірлесе бақыланатын ұйым бірлескен кәсіпкерліктің активтерін бақылайды, міндеттемелер қабылдайды, шығындар жұмсайды және пайда алады. Ол өз атынан бірлескен кәсіпкерлік мүдделерінде шарттар жасайды және қаржы алады. Әрбір бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы бірлесе бақыланатын ұйым пайдасының бір бөлігін алуға құқылы, алайда кейбір бірлесе бақыланатын ұйымдар бірлескен кәсіпкерлік нәтижесінде алынған өнімнің бөлінуін көздейді. Мысал: Дыбыс жабдықьары бойынша инженер Q компаниясы мен инженер электрик R компаниялары өз жұмыстарын жүзеге асыру үшін бірлескен компания құрды. Q компаниясы бірнеше радиомикрафондарды 400$ және концерттік билеттер мен концертік программа жасағаны үшін 150$ төлеген. R компаниясы компьютерлік жарықтандыру қондырғыларын 600$ -ға, орындаушыларға 2000$ ж/е клуб жалдағаны үшін 800$ төлеген. Q компаниясы 200билетті әрқайсысын 12$-дан, R 500билет сатқан.Олар жабдықтард қалдыру туралы шешім қабылдап, микрафонды 150$ -ға,жарықтандыруу қондырғысын 350$ -ға бағалап, алынған пайданы 2/3 қатынасы б/ша бөлуге келіскен. QR бірлескен қызмет жөніндегі меморандум: 1)Кіріс: (200+500)*12=8400 2)Жабдықтар құны: 600+400= 1000 3)Жабдықтардың қалдық құны: 150+350= 500 4)Жабдықтардың таза құны(2-3): 500 5) Билеттер мен бағдарламалар: 150 6) Жалдық төлемі: 800 7) Этрада әншілері: 2000 3450(3+4+5+6+7) 8) Таза пайда: 8400-3450= 4950 Q = 1980(2/5*4950) R=2970(3/5*4950) Бірлескен кәсіпорын шоттары: Q R Q R 1.жабдықтар 400 600 1.Билет 2400 6000 2.Полиграфия 150 2.Жабдық 150 350 3.Жалдық төлем 800 4.Қалдық 2550 6350(+20) 4.Әншілер 2000 2550(-20) 6370 5.Пайда 1980 2970 5.ЖШС үлесі 650(+20) 2530(+20) 6370 6.Q R 650 6.Есепті кезең қалдық 2550 6370 7.Жабдық 150 280 520(150+350+20) 350(+20) 670 650 670 650 Бухгалтерлік балансы: Көрсеткіштер Q R Жалпы сомасы Айналымда жоқ активтер 150 350 500 Жалдық төлем 800 1300 Салым 650 650 1300 1300 МЫСАЛ: ж/е кәсіпорындары - бірлескен серіктестігін құрып, -ға 60 %-ын, ал -ға 40%-ын. - бірлеск. кәсіпорынға жер телімін 2 млн долларға сатты, ал о/ң баланстық құны – 500 000 долл., жыл соңында жер телімі -ға болды. Табу к/к: тобының шоғырланд. есептілігінде жер телімінің сатылуы қалай көрсетілуі тиіс? Шешуі: -ның сатудан түскен түсімінің бір бөлігі: 40%* 500 000 = 200 000 Ал қалған пайда 60 %, яғни 300 000-ды шоғ, есептіліктен алып тастаймыз. Мынадай түзетулер енгізілуі тиіс: ДТ пайда/зиян 300 000 КТ жер 300 000 Пайданың қалдығы – 1 500 000 * 60 % =900 000 10-тақырып: Акциядан пайда. 33ҚЕХС Акциядан пайда 33ҚЕХС арқылы реттеліп отырады. Акциядан пайда компанияның уақыт аралығында пайда өзгерісі тенденциясын сипаттайды.Жалпы, бұл көрсеткіш таза есептік пайдаға қарағанда тиімдірегі деп есептеледі. Себебі ол мерзім ішіндегі салым жөніндегі еш ақпаратты қамтымайды және бұл көрсеткіш компанияларды бір-бірімен салыстыру үшін қолданылмайды. №33ҚЕХС компанияның жеке қаржылық есептілігінде қолданылады және бұл компаниялардағы акциялар ашық нарықта әр уақытта айналыста болады. Сонымен қатар, №33ҚЕХС шоғырландырылған қаржылық есептілігінде қолданылады. Яғни бас кәсіпорын міндетті түрде №33 ҚЕХС негізінде өз есептіліктерін жүргізуге тиіс. Сондықтан бұлар шоғырландырылған қаржылы есептілік нысандарын құрған жағдайда міндетті түрде №33 ҚЕХС талабын орындауы тиіс. Қарапайым акция – бұл басқа үлестік құралдармен салыстырғанда ең төменгі статустағы үлестік құрал болып табылады. Үлестік құрал – бұл компанияның барлық міндеттемелерін алып тастағаннан кейінгі активті растайтын құқық жөніндегі кез-келген келісім-шарт. Конвертацияланатын құрал – бұл оның иегеріне қарапайым акция алуға құқық беретін келісім-шарт немесе қаржылық құрал. Варранттар мен опциондар – бұл оның иесіне қарапайым акция сатып алуға құқық беретін қаржылық құрал болып табылады. Акцияға базалық пайданы есептегенде ескеруге тиіс жағдайлар: • Қарапайым акция иегерлеріне тиісті мерзім ішіндегі таза пайда және зиянды; • Қарапайым акция иегерлеріне және олар өз қызметтерін әрі қарай жалғастырамыз деген акционерлерге тиісті мерзім ішіндегі таза пайда немесе зиян. Акцияларға базалық пайда қарапайым акция иегерлеріне мерзім ішіндегі олардың таза пайдалары мен зияндарын мерзім ішіндегі айналыстағы қарапайым акциялардың орта санына бөлу арқылы анықталады.Акцияға базалық пайда анықталған жағдайда 1)қарапайым акция иегерлерінің таза пайда, зияндары; 2) қарапайым акция иегерлерінің және олардың өз қызметтерін әрі қарай жалғастыратындықтарына түзету енгізу арқылы таза пайда мен зияндарын, сонымен қатар, артықшылығы бар акционерлердің дивиденттерін салығы алынып тасталғаннан кейінгі артықшылығы бар акционерлердің дивиденттерін және бақыланбайтын акционердің үлестерін ескере отырып анықтауы қажет. Артықшылығы бар акция бойынша дивиденттер 2-ге бөлінеді: куммулятивті, куммулятивті емес. Куммулятивті дивиденд егер мерзім ішіндегі дивиденттердің төленетіні туралы жария болмаған жағдайда бір-біріне қосылып отырылады. Куммулятивті емес дивиденд егер мерзім ішінде дивидент жариланбаған жағдайда оның иегерлері оны алу құқығын да жоғалтады. Қарапайым акцияның орташа саны-акцияға пайданы есептеу үшін қарапайым акцияның саны мерзім ішіндегі айналыстағы акциялардың орташа санына тең етіп алынады. Қарапайым акциялар санына мерзім ішінде шығарылған немесе төленген акцияларды ескере отырып түзетулер енгізуі тиіс. Акция шығаратын акционерлер өздері шығаратын акцияларын эмиссия деп атайды. Эмиссияны төлеу бірнеше әдістермен жүзеге асады: 1) Эмиссия ақша қаражаттары үшін; 2) Басқа компанияның бақылау пакетіне айырбас үшін; 3) Қарыздарды өтеу үшін. Осыған байланысты компанияның пайдасы да өзгеріп отырады. Сондықтан акциялар есепке олардың шығаратын күні енгізілуі тиіс. Эмиссиялар төлемақы алу немесе жеңілдікпен эмиссиялар болуы мүмкін. Жеңілдікпен 1 акцияға есептелетін коэффициент жеңілдік коэффициенті. 1.Мысалы: А кәсіпорнында қаңтар 2009жылы айналыста 1млн акциясы болды. Ал 31.03.2009 жылы шығаруға құқық 1 жаңа акция 5 айналыстағы акцияның әр біреуі үшін. Ал оның сатылу бағасы 90тиын, акцияның нарықтық құны-1тг. Т/К акцияға пайданы есептеу үшін қанша акция санын қолдануға тиіспіз. 1000000*3/12=250000*1/0,9833=254246 31.12.09 1200000*9/12=900000 Акция сомасы 5 1бірлік 5 1 0,9тг 0,9 6 5,9 Жеңілдік эмиссиясы: 5,9/6=0,9833 2.Мысалы:Х кәсіпорнында 01.01. 1млн акция қолданыста болған. 28ақпан нарықтық құны б/ша 200мың акция шығарылған. 31.07 әрбір айналыстағы 3акцияға 1 жеңілдік эмиссиясы жүзеге асырылған. 31.11 нарықтық құны б/ша 250мың акция шығарылған.Акцияға базалық пайданы есептеу үшін қанша акция қолданылады? 1.01 – 28.02 1000000*2/12*4/3= 222222 1.03 – 30.07 1200000*6/12*4/3=800000 1.09 – 30.11 1600000*3/12=400000 1.12 – 31.12 1850000*1/12=154166
Углубленный финансовый учет
1-тақырып: Кәсіпорындарды біріктіру, 3 ҚЕХС Кәсіпкерлікті біріктіру – бұл жекелеген кәсіпорындарды бір экономикалық ұйымға біріктіру және соның нәтижесінде бір кәсіпорын екінші кәсіпорынмен бірігіп таза активтерге бақылау жасауға мүмкіншілік алады немесе жүргізілген операцияларды бақылауға мүмкіндік болады. Сатып алу – бұл да бірігу , яғни бір компания сатып алушы рөлін атқарады сөйтіп екінші компанияның таза активтері мен шаруашылық операцияларына бақылау жасайды. 3ҚЕХС Стандарттың мақсаты бизнесті біріктіруді жүзеге асыратын кәсіпорын үшін қаржылық есептіліктің сипаттамасы болып табылады. Ол, атап айтқанда, бизнесті біріктірудің барлығы сатып алу әдісін қолдана отырып ескерілуге тиіс екендігін белгілейді. Осылайша, сатып алушы сатып алынатын кәсіпорынның бірегейлендірілетін активтерін міндеттемелерін және шартты міндеттемелерін сатып алу күнгі олардың әділ құны бойынша таниды, сондай-ақ кейіннен құнсыздануға тексерілетін, бірақ амортизацияланбайтын іскерлік беделді де таниды. Меншік капиталы немесе акционерлік капитал мен ұзақ мерзімді активтер арасындағы айырма таза актив деп аталады. Бақылау – болашақта пайда табу мақсатында компаияның каржы немесе шаруашылық саясатын басқару. Тәжірибе жүзінде біріктірілген компаниялар арасындағы бір компания екінші бір компанияға бақылау жасайды. Кішігірім үлес – бұл еншілес кәсіпорындардың немесе компанияның таза операциялары мен немесе таза активтерініңбар бөлігі. Яғни, еншілес компаниялардың үлестерін толық иемдене алмайды. Әділеттік құн – бір-біріне тәуелді кәсіпорындардың өз активтері мен міндеттемелерін айырбастау болып табылады. Компаниялардың біріктіру есебіне мысал – сатып алу әдісі: Х компаниясының бухгалтерлік балансы Активтер Міндеттемелер және капитал Негізгі құралдар 3600 мың долл Акционерлік капитал 3500мың Қорлар 2200 Бөлінбеген пайда 2500 Дебиторлық берешек 2700 Міндеттемелер 3000 Ақша қаражаттары 500 - Барлығы: 9000 Барлығы: 9000 Мысалы: х компаниясы у компаниясын 4300000$ сатып алды, сонымен оң іскерлік репутациясы 300000$ құрады. Х компаниясы у компаниясына қосылғаннан кейін бухгалтерлік балансы төмендегідей: Активтер Міндеттемелер және капитал Оң іскерлік репутация 300мың долл Негізгі құралдар 3600 Қорлар 2200 Дебиторлық берешек 2700 Ақша қаражаттар 200 Барлығы: 9000 Акционерлік капитал 3500 Бөлінбеген пайда 2500 Міндеттемелер 3000 Барлығы: 9000 Теріс іскерлік репутация болған жағдайда: М/ы х компаниясы у компаниясын 3 млн 430 мың долларға сатып алды. бұл жағдайда теріс іскерлік репутация 570 мың долларды құрады. Х компаниясы у компаниясын сатып алғаннан кейін бухгалтерлік балансы: Активтер Міндеттемелер және капитал Теріс іскерлік репутатция 570мың $ Негізгі құралдар 3600 Қорлар 2200 Дебиторлық берешек 2700 Ақша қаражаттар 1070 Барлығы: 9000 Акционерлік капитал 3500 Бөлінбеген пайда 2500 Міндеттемелер 3000 Барлығы: 9000 Сатып алу кезінде пайла болатын іскерлік репутация, сатып алған кәсіпорын алдағы экономикалық пайданы алу үмітінде жасалатын төлем. Қызығушылығына байланысты компаниялар біріккен жағдайда бірігуіне байланысты шыққан шығындар оның жүзеген асқан сәтінде шығын есебінде танылуы тиіс. Мысалы: А компаниясы Б компаниясының барлық акционерлік капиталын номиналды құнын 3 доллардан 250 акция шығару арқылы ж\е оны Б компаниясының 800 акциясына айырбас арқылы сатып алды. Бірігуіне дейінгі А компаниясының бухгалтерлік балансы: Активтер Міндеттемелер және капитал Таза активтер 1600 Барлығы: 1600 Жай акциялар 1000 Бөлінбеген пайда 600 Барлығы: 1600 Бірігуіне дейінгі Б компаниясының бухгалтерлік балансы: Активтер Міндеттемелер және капитал Таза активтер 1200 Барлығы: 1200 Жай акциялар 800 Бөлінбеген пайда 400 Барлығы: 1200 А компаниясының бухгалтерлік жазуы: ДТ Б компаниясына салым 1200 КТ Жай акция (250*3) 750 КТ Бөлінбеген пайда 400 КТ Қосымша төленген капитал 50 Акция шығарылғаннан кейінгі бухгалтерлік баланс: (А компаниясы бойынша) Активтер Міндеттемелер және капитал Таза активтер 1600 Б компаниясына салым 1200 Барлығы: 2800 Жай акциялар 1750 Бөлінбеген пайда 1000 Қосымша төленген капитал 50 Барлығы: 2800 Шоғырландырылған бухгалтерлік баланс: (А компаниясы бойынша) Активтер Міндеттемелер және капитал Таза активтер 2800 (1600+1200) Барлығы: 2800 Жай акциялар 1750 Бөлінбеген пайда 1000 Қосымша төленген капитал 50 Барлығы: 2800 МЫСАЛ: А компаниясының Б компаниясынан 2200000 тг қолма қол сатып алғаннан кейінгі бухгалтерлік балансын құрыңыз. Ескерту А компаниясы Б компаниясынан 50000 тг қарыз. А компаниясының бухгалтерлік балансы: (мың теңге) Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 3500 Төленуге тиісті шот 2000 Басқа да ағымдағы активтер 12200 Басқа да ағымдағы міндеттеме 4000 Ұзақ мерзімді активтер 10000 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 12000 - Барлық міндеттемелер 18000 Капитал 7700 Барлығы: 25700 Барлығы: 25700 Б компаниясының бухгалтерлік балансы: (мың теңге) Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 500 Төленуге тиісті шот 200 Басқа да ағымдағы активтер 1500 Басқа да ағымдағы міндеттеме 600 Ұзақ мерзімді активтер 2200 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 2000 - Барлық міндеттемелер 2800 Капитал 1400 Барлығы: 4200 Барлығы: 4200 Б компаниясының активтері мен міндеттемелерінің нарықтық құны: (мың теңге) Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 500 Төленуге тиісті шот 200 Басқа да ағымдағы активтер 1200 Басқа да ағымдағы міндеттеме 600 Ұзақ мерзімді активтер 2900 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 2000 - Барлық міндеттемелер 2800 Капитал 1800 Барлығы: 4600 Барлығы: 4600 2-тақырып: Шоғырландырылған қаржылық есептілік, 27 ҚЕХС Шоғырландырылған қаржылық есептілік нысанын құрудың негізгі мақсаты бас және еншілес кәсіпорындардың қызметін бірегей етіп көрсету. Мысалы шоғырландырылған бухгалтерлік баланста бас және еншілес кәсіпорындардың мүліктері бірге көрсетілетін болады. Сол сияқты жылдық жиынтық табыс немесе пайда және зиян жайлы есептілік те сатудан түскен кіріс бабы бойынша бас және еншілес кәсіпорындардың сатудан түскен кірістері біріктіріліп көрсетіледі. Шоғырландырылған қаржылық есептіліктің қолдану аясы: еншілес кәсіпорындары бар компаниялар, кәсіпорындар. 27 Қаржылық есептіліктің халықаралық стандартқа сәйкес өзінің инвестицияларын еншілес ұйымдарға шоғырландыра алатын бас ұйым шоғырландырылған қаржы есептілігін ұсынуға тиіс. Егер де • бас ұйымның өзі басқа ұйымның толық немесе ішінара меншігіндегі еншілес ұйымы болып табылса және егер олай болмаған күнде дауыс беру құқығы жоқ иеленушілерді қосқанда, оның басқа иелік етушілері бас ұйымның шоғырландырылған қаржы есептілігін ұсынбайтыны туралы хабардар етілген болса және оған қарсылық білдірмесе; • егер бас ұйымның борыштық немесе үлестік құралдары ашық нарықта (ішкі және шетелдік қор биржасында немесе жергілікті және аймақтық нарықтарды қосқанда, биржадан тыс нарықта ) айналымда жүрмесе; • егер бас ұйым ашық нарықта қандай да бір құралдар класын шығару мақсатында бағалы қағаздар жөніндегі комиссияға немесе басқа реттеуші органға өзінің қаржы есептілігін жібермеген болса және жіберу барысында болмаса; • Егер осы бас ұйымның соңғы немесе кез келген аралық бас ұйымы еркін қол жету үшін Халықаралық қаржы есептілігінің стандарттарына сәйкес келетін шоғырландырылған қаржы есептілігін жарияласа, онда бас ұйым шоғырландырылған қаржы есептілігін ұсынудан босатылады. Шоғырландыру процедуралары. Шоғырландырылған қаржылық есептілік нысанын құрудың негізгі мақсаты бас және еншілес кәсіпорындардың қызметін бірегей етіп көрсету. Мысалы шоғырландырылған бухгалтерлік баланста бас және еншілес кәсіпорындардың мүліктері бірге көрсетілетін болады. Шоғырландырылған қаржылық есептіліктің қолдану аясы: еншілес кәсіпорындары бар компаниялар, кәсіпорындар. Шоғырландырылған қаржылық есептілік компанияларды біріктірген жағдайда сол жөнінде ақпарат беруі тиіс. Шоғырландырылған қаржылық есептілік нысанын құру процедуралары: 27 Қаржылық есептіліктің халықаралық стандартына сәйкес Шоғырландырылған қаржылық есептілік нысандарын құру барысында бас және еншілес компаниялардың активтері мен міндеттемелері, капиталдары, кірістері мен шығыстарының сәйкес баптарының қосылулары арқылы жүзеге асырылады. Шоғырландырылған қаржылық есептілік нысандарында ақпараттар топ жөнінде бірегей кәсіпорын негізінде берілу үшін қажеттісі: бас компанияға салынған инвестициялардың баланстық құны және әрбір еншілес компанияларға салынған капиталдың бір бөліктері бас компанияға қатыстыны еншілес компаниялардан алып тастап отырамыз. Шоғырландырылған бухгалтерлік баланс құру үшін бас және еншілес кәсіпорынның баланстарын қарастырамыз: Баланс баптары Бас компания Еншілес компания • Ақша қаражаттары 100000 25000 • Басқа активтер 760000 60000 • Барлық активтер 860000 85000 • Кредиторлар 60000 10000 • Жай акциялар(н.қ 10$) 600000 55000 • Бөлінбеген пайда 200000 20000 • Барлық міндеттеме мен капитал 860000 85000 Егер бас компания еншілес компанияның акцияларын 100% сатып алып, оның құны сәйкесінше компанияның баланстық құнына тең. Еншілес кәсіпорынның баланстык құны 75000 $ тең болады (85000-10000). Бас компанияның бухгалтерлік есебінде көрсетіледі: ДТ еншілес компанияға инвестиция 75000 КТ ақша қаражаттары 75000 Шоғырландырылған баланс құру үшін жұмыс кестесі құрылады: Баптар Бас компания Еншілес компания Түзету жазулары Шоғыр-н баланс Дт Кт Ақша қаражаттары 25000 25000 50000 Еншілес кәсіпорынға инвестиция 75000 75000 Басқа активтер 760000 60000 820000 Барлығы: 860000 85000 870000 Кредиторлар 60000 10000 70000 Жай акция(н.қ 10$) 600000 55000 55000 600000 Бөлінбеген пайда 200000 20000 200000 Барлығы: 860000 85000 20000 870000 Сатып алғаннан кейінгі шоғырландырылған баланс: Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 50000 Кредиторлар 70000 Басқа да ағымдағы активтер 820000 Барлық міндеттемелер 70000 Жай акция 600000 - Бөлінбеген пайда 200000 Барлығы: 870000 Барлығы: 870000 Шоғырландырылған бухгалтерлік баланста кішігірім үлес бас компанияның акционерлік капиталынан, міндеттемелерінен жеке көрсетілуі тиіс. Мысалы: Бас компания еншілес компанияның акциясының 90%-ын сатып алды. 67500$ Еншілес компанияға салым, яғни 67500$ оның акционерлік капиталы 75000-нан алынып тасталады, сонда айырма 7500$ кішігірім үлес болып табылады. Осы кішігірім үлес шоғырландырылған бухгалтерлік баланста екі түрлі әдіспен көрсетуге болады: 1) Бұл үлесті ұзақ мерзімді міндеттеме мен акционерлік капиталдың арасында көрсетуге болады. 2) Акционерлік капиталды кішігірім акционерлік үлес деп көрсетуге болады. Кішігірім үлес: 7500 Жай акция: 600000 Бөлінбеген пайда: 200000 Барлық акционерлік капитал: 807500 Сатып алу мерзіміне шоғырландырылған бухгалтерлік баланс құру үшін жұміс кестесі: Баптар Бас компания Еншілес компания Түзету жазулары Шоғырлан. баланс ДТ КТ Ақша қаражаттары 32500 25000 57500 Еншілес компанияға салым 67500 67500 Басқа активтер 760000 60000 820000 Барлық активтер 860000 85000 877000 Кредиторлар 60000 10000 70000 Жай акциялар (номиналды құны 10$) 600000 55000 55000 600000 Бөлінбеген пайда 200000 20000 20000 200000 Кішігірім үлес 7500 7500 Барлық міндеттемелер мен капитал 860000 85000 75000 7500 877500 Мысалы: Б компаниясының 100%-ы А компаниясының иелігінде. А компаниясының бухгалтерлік балансы: (мың теңге) Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 1500 Төленуге тиісті шот 2000 Б компаниясынан дебиторлық қарыз 100 Басқа да ағымдағы міндеттеме 4000 Басқа да ағымдағы активтер 12200 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 12000 Б компаниясына инвестициялық салым 1400 Барлық міндеттемелер 18000 Ұзақ мерзімді активтер 7000 Капитал 4200 Барлығы: 22200 Барлығы: 22200 Б компаниясының бухгалтерлік балансы: (мың теңге) Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 500 Төленуге тиісті шот 200 Басқа да ағымдағы активтер 1500 А компаниясын төлем 100 Ұзақ мерзімді активтер 2200 Басқа да ағымдағы міндеттеме 500 - Ұзақ мерзімді міндеттемелер 2000 Барлық міндеттемелер 2800 Капитал 1400 Барлығы: 4200 Барлығы: 4200 шоғырландырылған бухгалтерлік баланс құру қажет? Шешуі: Активтер Міндеттемелер және капитал Ақша қаражаттары 2000 Төленуге тиісті шот 2200 Басқа да ағымдағы активтер 13700 Басқа да ағымдағы міндеттеме 4500 Басқа да ұзақ мерзімді активтер 9200 Ұзақ мерзімді міндеттемелер 14000 - Барлық міндеттемелер 20700 Капитал 4200 Барлығы: 24900 Барлығы: 24900 Шоғырландырылған бухгалтерлік баланс құру үшін жұмыс кестесі: Баптар Бас компания Еншілес компания Түзету жазулары Шоғырлан. баланс ДТ КТ Ақша қаражаттары 1500 500 2000 Б компаниясынан дебиторлық қарыз 100 100 Басқа да қысқа мерзімді активтер 12200 1500 13700 Б компаниясына инвестициялық салым 1400 1400 Басқа да ұзақ мерзімді актив 7000 2200 9200 Барлық активтер 22200 4200 24900 Төленуге тиісті шот 2000 200 2200 А компаниясына салым 100 100 Басқа да қысқа мерзімді міндеттеме 4000 500 4500 Басқа да ұзақ мерзімді міндеттеме 12000 2000 14000 Барлық міндеттемелер 18000 2800 20700 Капитал 4200 1400 4200 Барлығы: 22200 4200 24900 Мысалы: Айналымнан тыс активтер HLTD SLTD Негізгі құралдар 2000 500 S компаниясына инвестициялық салымның бастапқы құны 1000 Таза ағымдағы актив 2000 500 Барлығы: 5000 1000 Акционерлік капитал 500 1000 Бөлінбеген капитал 4500 Барлығы: 5000 1000 HLTD бас компания еншілес SLTD компаниясының 31.12.2010 жылы 100% акциясын сатып алды. Ескерту: 1) Топтық акционерлік капитал әр уақытта HLTD бас компанияның акционерлік капиталы. 2) Инвестициялық салымның бастапқы құны жойылады, ол ауысады. Баптар Бас компания Еншілес компания Түзету жазулары Шоғырлан. баланс ДТ КТ Негізгі құралдар 2000 500 2500 S компаниясына инвестиция 1000 1000 Таза ағымдағы актив 2000 500 2500 Барлығы: 5000 1000 6000 Акционерлік капитал 500 1000 1000 500 Бөлінбеген капитал 4500 4500 Барлығы: 5000 1000 6000 Активтер Міндеттемелер және капитал Негізгі құралдар 2500 Акционерлік капитал 500 Таза ағымдағы активтер 2500 Бөлінбеген пайда 4500 Барлығы: 5000 Барлығы: 5000 Бас компанияның жеке қаржылық есептілігінде еншілес компанияларға инвестиция шоғырландырылған есептілікте көрсетілуі үшін мынадай жағдайлар ескерілуі тиіс: 1) Нақтылы өзіндік құны бойынша; 2) 39 ҚЕХС-на сәйкес салымдарды тану әділ құны бойынша ескерілуге тиісті. Егер бас компания жоғары бас компанияға бағынышты болған жағдайда төменгі бас компанияның шоғырландырылған қаржылық есептілік нысандарын құру, құрмауы жоғары бас компанияға байланысты. Салынған салым инвестордың бухгалтерлік балансында бастапқы құны бойынша көрсетілуі тиіс. Мұндай салым инвестордың активтеріне бақылау жасауды қамтамасыз етеді, себебі: салынған салымдарға байланысты бастапқы құн өзгеріп отырады. МЫСАЛЫ: H және S екі компаниялары H S 80% S компаниясына салым 100 - Таза активтер 900 1800 Барлығы: 1000 1800 1800*80% =1440$ (инвестиция құны) Соңғы есепті кезеңге еншілес компаниялары бар бас компания өзінің жеке қаржылық есеп нысандарына қоса шоғырландырылған қаржылық есеп нысандарын құруға тиесілі. Әдетте, 1) еншілес компаниялары бар бас компания шоғырландырылған қаржылық есеп нысандарын құруға міндетті; 2) Оған қосымша шоғырландырылған баланс, жиынтық, жылдық табыс туралы есептілік ж\е оларға сәйкесінше қосымша ескертпе беруге тиісті. Жалпы шоғырландыру-инвестицияның бастапқы құнын бас компания есептілігінде өзгерту, яғни инвестицияның дәл сомасын айқындау болып табылады. Есепті кезеңде еншілес компанияның бас компаниядағы таза активіндегі үлесін көрсету, мысалы: Сатылып алынған құн - 1000 800(бас комп-ғы үлесі)+200(гудвил) Ағымдағы құн -1000 1200(баланс шоғыр/н кейінгі) + 200(гудвил) МЫСАЛ: 31.12.2010 жылы H S Негізгі құралдар 1000 800 «S» компаниясына салынған салымның бастапқы құны 1200 Ағымдағы таза актив 400 200 Барлығы 2600 1000 Акционерлік капитал 100 900 Бөлінбеген пайда 2500 100 Барлығы 2600 1000 31.12.2010 жылы «Н» бас компаниясы «S» компаниясының 100% акциясын сатып алған. Еншілес «S» компаниясының бөлінбеген пайдасы сатып алған күні 100 % ды құраған. Шоғырландырылған баланс: Гудвилл 200 Негізгі құралдар 1800 Ағымдағы таза актив 600 Барлығы 2600 Акционерлік капитал 100 Бөлінбеген пайда 2500 Барлығы 2600 Таза активтерді есептеу: Гудвиллді есептеу: Акционерлік капитал 900 Бөлінбеген пайда 100 Барлығы 1000 Бастапқы құны 1200 Таза активтегі үлесі (1000) Барлығы 200 Бөлінбеген пайданы есептеу: «Н» компаниясындағы үлесі 2500 «S» компаниясындағы үлесі 100%*(100-100)= 0 Барлығы 2500 Мысалы: H S Негізгі құрал 1400 1000 S копаниясына салымның баст құны 1200 Таза ағыдағы актив 700 600 Барлығы: 3300 1600 H S Акцион.капитал 100 900 Бөлінбеген пайда 3200 700 Барлығы 3300 1600 Қосымша ақпарат: 2жыл бұрын бас H компаниясы еншілес S компаниясының 100% акциясын сатып алған. S копаниясының бөлінбеген пайдасы сатып алынған күні 100$ды құраған. Сатып алынған күннен бастап гудвилдің 80$-ға кеміген. Гудвилл 120 Негізгі құрал 2400 Ағ.таза актив 1300 Барлығы: 3820 Ак.капитал 100 Бөлінбеген пайда 3720 Барлығы: 3820 Таза активін құрамыз: Есепті кезең Сатып алынған құн Ак.капитал 900 900 Бөлінбеген пайда 700 100 Барлығы: 1600 1000 Гудвилл: Бастапқы құны 1200 Таза активтегі үлесі (1000) Барлығы: 200 Құнсыздануы 80 Активтің құрамына кіргені 120 Бөлінбеген пайда: H 3200 S 600 Шығысталған гудвил 3720 МЫСАЛ: Бақыланбайтын акционерлердегі үлесі. 31/12/2010 Hжәне S компаниялары. H S Негізгі құралдар 1000 600 S компаниясына салымның бастапқы құны 1200 Ағымдағы таза актив 500 600 Барлығы 2700 1200 Акционерлік капитал 100 50 Бөлінбеген пайда 2600 1150 Барлығы: 2700 1200 Қосымша ақпарат: 2 жыл бұрын бас H компаниясы еншілес S компаниясының 80 % акциясын сатып алған. S компаниясының сатылып алынған күнгібөлінбеген пайдасы 150 долларды құраған. Сатып алған күннен бастап гудвилл 208 долларға құнсызданған. Шоғырландырылған баланс: Гудвилл 832 Негізгі құрал 1600 Таза ағ.актив 1100 Барлығы: 3532 Акционерлік капитал 100 Бөлінбеген пайда 3192 Бақыланбайтын акционерлердің үлесі Барлығы: 240 3532 Бөлінбеген пайда =80%(1130-150) 800 2000+800-208=3132 Таза активті есептеу Есепті кезең Сатып алынған күн Акционерлік капитал 50 50 Бөлінбеген пайда 1150 150 Барлығы: 1200 200 Гудвилдың бастапқы құны 1200 Таза активтегі үлесі (160) Барлығы: 1040 Бөлінбеген пайдадағы кешенді пайда ж\е есептілік. Құнсыздану 200 Активтің құрамын кіргені 832 Бақыланбайтын акционерлердің үлесі: 80% Бөлібеген пайда 3192 Еншілес компанияның таза активтегі үлесі 80% бас Н компанияның үлесінде. Сонда 1200-ң 80%ы 960. S еншілес компаниясының баптары бойынша таза активтің 100% шоғырландырылатын болады. Сонымен шоғ. қаржылық есептілікте келесі сомалар көрсетілетін болады. Активтер мен міндеттемелер 1200 Қаржы позициясында 960 (1200-240) (80%) Бақыланбайтын акционерлердің үлесі (240) Жалпы 960 Капиталдағы үлес бойынша үлестік әдіс: Бастапқа құны 1200ді 960пен ауыстырып, тең бөлікке пропорционалды шоғырландырамыз. Топтың қаржылық есептілігінде мына көрсеткіштер көрсетіледі: Айналымнан тыс активтер=600*80%=480 Ағымдағы таза активтер=480 Барлығы: 960 Шоғырландырылған және бөлек қаржылық есептілік ҚЕХС 27. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті ұсыну. Шоғырландыру процедуралары. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті қолдану аясы. № 27 ХҚЕС-ке сәйкес, шоғырландырылған қаржы есептілігі – топтың қаржылық есептілігіндегі бас жəне оның еншілес ұйымының активтері, міндеттемелері, үлесі, табысы, шығысы жəне ақша ағыны біртұтас экономикалық ұйым ретінде дайындаған болып ұсынылатын қаржы есептілігі. Есептіліктің бұл түрі өз ішінде: • Шоғырландырылған бухгалтерлік баланс • Табыстар мен шығындар туралы шоғырландырылған есептілік • Ақша қозғалысы жөніндегі шоғырландырылған есептілік • Шоғырландырылған есептіліктің басқа да түрлері және түсіндірме жазбадан тұрады Шоғырландыру міндетті: • Көлемі мемлекеттік органдармен белгіленетін ірі компаниялар үшін • Жағрафиялық және заңды бөлінуіне тәуелсіз бір есептілікті қолданатын компаниялар тобы үшін • Егер де еншілес компанияның қызметі бас компания беретін лизингте тұрса (АҚШ) Мұндай компаниялар тобының есеп саясаты есептіліктегі барлық айырмашылықтар есептелініп, бір жүйеге келтіріледі. Есепті мерзімдегі айырмашылық 3 айдан аспауы керек. Шоғырландыру қолданылмайды, егер тәуелді компания: • Нақты түрде бақыланбаса, • Банкрот болып есептелінсе, • Саяси тұрақты емес мемлекетте орналасса, есепті мерзімнің аяғына дейін сатылатын (сатылған) болса • (инвестиция ретінде есептелінеді), екі инвесторлардың әсері жоғары болса (азшылық үлесі) • ЕО 7 директивасы бойынша қаржылық компаниялар шоғырландырылған есептілікке кірмейді. Көрсетіліп кеткен жағдайларда тәуелді компанияның есебі қауымдастырылған (ассоцияланған) тәртіпте жүргізіледі. Шоғырландырудың негізгі әдістері 1. Сатып алу әдісі 3 нұсқада қолданылады A. Пропорционалды шоғырландыру, яғни таза активтерінің есептілік(баланстық) және әділ құнының айырмашылығын активтердің түрлері бойынша пропорционалды бөліп тарату, ал бөлінбеген қалдық гудвилл болып табылады. Гудвилді есептеу кезінде таза ағымдық активтерді әділ құны бойынша бағалау орнатылған; B. Үлестік қатысу C. Толық шоғырландыру 2. Қосылу әдісі ашық акционерлік қоғамдармен екі жақты келісім бойынша мүдделерінің бірігуі мақсатында қолданылады(негізінен, АҚШ-та). Оның мәні акциялардың айырбасында, яғни қолма-қол ақшаның топтың шегінен шықпауы мақсатында. Бұл әдіс басқа компания активтеріне алғашқы ие болу кезінде қолданылады, өйткені бұл кезде ақша қаражаттардың шектеулігі және акцияларды олардың нарықтық құны негізінде теңестіру қажеттілігі пайда болады. Ерікті сипатта қызмет ететін шетелдік еншілес компаниялар шоғырландыруға дейін келесі әдістермен қайта есептеледі: • Ағымдық айырбас бағамының модифицирленген әдісі(баланс – есепті мерзімдегі бағам бойынша, есептіліктің басқа түрлері – орташа жылдық бағам бойынша) • Ағымдық есептің барлық шоттарын қайта бағалау (ақшалай емес – тарихи бағам бойынша, ақшалай – есепті мерзімдегі баға бойынша). Пайда болған айырмашылықтар бөлек трансформациялық айырмашылықтар шотында есептелінеді және соңында осы мақсат үшін есептелінетін пайда (резерв) шотына жіберіледі. Шоғырландыру техникалық жағынан шоғырландыру (жұмысшы) кестелер көмегімен жүзеге асады. Бас және еншілес компаниялардың сәйкес есептіліктерінің көрсеткіштері шоғырландырылған өткізбе есебінен қосылады. Стандартта шоғырландырылған есептілікті қазақстандық есепке сәйкес құру әдістемелігі көрсетілген және осы форматты құрастыру үшін жұмысшы кестеде мысалдармен есеп айырысулар берілген. Оның мәнін жалпылағанда өз мазмұны бойынша олар шоғырландырылған есептілікті құрудың жалпы қабылданған халықаралық тәжірибеге сай екенін айтуға болады. Негізгі компания есептіліктің бұл түріне өзінің жергілікті және еншілес компанияларының барлық көрсеткіштерін мына жағдайлардан басқа уақытта енгізуге міндетті. • Еншілес компанияны жақын болашақта сату мақсатымен иеленсе, • Еншілес ұйым өз қаражаттарын негізгі ұйымға беру қабілеттілігін төмендететін ұзақ мерзімді қатаң шектеулі шарттарда қызмет етсе. Негізгі серіктестік басқа серіктестіктің толық немесе жартылай иелігінде және еншілес болса, шоғырландырылған қаржылық есептілікті ұсынбауға құқығы бар, егер де оның негізгі серіктестігі талап етпесе және азшылық үлесінің меншік иелерінің рұқсаты берілсе. Шоғырландырылған қаржылық есептіліктер – топты бір серіктестік ретінде ақпаратты ұсыну үшін кейбір баптар бойынша қайталауды алып тастау қажет. Ол үшін шоғырландырылған қаржылық есептілікті құрған кезде жасалған есептемелер негізінде түзету жазбалары жүргізіледі. Түзету жазбалары шоғырландырылған қаржылық есептілікті дайындау барысында жұмысшы кестеде жазылады да негізгі де, еншілес те серіктестіктің бухгалтерлік есебінде көрсетілмейді. Топтың есептілігін құру кезінде негізгі серіктестіктің бөлек бухгалтерлік балансында көрсетілген еншілес серіктестіктеріне салынған инвестициялар еншілес серіктестіктердің таза активтерімен нақты түрде айырбастылады, ол үшін негізгі серіктестіктің әр еншілес серіктестігіне салынған инвестициялардың баланстық құнын және әр еншілес серіктестіктің меншікті капиталындағы негізгі серіктестіктің үлесін алып тастау қажет. Иелену мерзіміне негізгі серіктестіктің еншілес кәсіпорынға инвестиция шығындары: 1. Еншілес серіктестіктің меншікті капиталындағы негізгі серіктестіктің үлесіне тең 2. Еншілес серіктестіктің меншікті капиталындағы негізгі серіктестіктің үлесінен жоғары 3. Еншілес серіктестіктің меншікті капиталындағы негізгі серіктестіктің үлесінен төмен болуы мүмкін. Келісім бойынша сатып алынатын активтерден міндеттемелері шегерілген ағымдық құнында сатып алатын серіктестіктің таза активтер үлесі сатып алу құнынан асуы гудвилл(кәсіпорын бағасы) ретінде анықталып, шоғырландырылған бухгалтерлік баланста актив ретінде бөлек бапта көрсетіледі. Егер сатып алу мерзіміндегі сатып алынған активтер мен міндеттемелердің ағымдық құнындағы сатып алатын серіктестіктің таза активтерінің үлесі сатып алу құнынан кіші болса, пайда болған айырмашылық гудвилл ретінде шоғырландырылған бухгалтерлік баланста бөлек бап ретінде көрсетіледі. Шоғырландырылған баланста дебиторлық және кредиторлық борыштар шоттарында тек ұйымдар тобынан тыс сомалар көрсетіледі, ал топ ішіне кіретін серіктестіктер арасындағы есеп айырысулар сомалары алып тасталынады. Қаржылық шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы шоғырландырылған есептілікте сату және сатып алу көлемдерін көтермеу үшін, шоғырландырудың бір аясындағы серіктестіктердің арасында жүргізілетін операциялар алып тасталануы керек. Топішілік операцияларға мыналар жатуы мүмкін: 1. Тауарлар мен қызметтерді сату және сатып алу 2. Негізгі құралдар мен материалдық емес активтерді сатып алу және өткізу 3. Қарыздарды алу және беру 4. Тағы да басқалар Қаржылық шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы шоғырландырылған есептілікте топтан тыс жүргізілген операциялардың қаржылық нәтижелері көрсетілуі керек. Бір серіктестіктерде толық аяқталған, басқаларында жартылай аяқталған топішілік операциялар бойынша табыстар(шығындар) алынып тасталуы міндетті. Өткізілмеген табыстар мен шығындарды алып тастаудан пайда болатын уақытша айырмашылықтар 11 БЕС «Табыс салығы бойынша есеп жүргізу» сәйкес есептелінеді. Егер топ ішіндегі операциялар шығынға әкелсе, олар шоғырландырылған есептілікте табыстар ретінде көрсетіледі. Ағымдық активтерді өткізудің таза құнының төмендеуінен туындайтын шығындар, уақытша түрде төмендеуінен басқа, қайта қайтарылмайды және элиминирлеуге жатпайды. Негізгі кәсіпорын еншілес кәсіпорынның акияларының 100 пайызынан азын иеленсе, менік ретінде акцияларының 50 пайыздан азын иеленетін акционерлер мүдделері ескеріліп отыру қажет. Азшылық мүдделері деп аталатын бұл акционерлерінің мүдделері еншілес серіктестіктің таза табысы (шығыны) және таза активтердегі үлесіне сәйкес соммада шоғырландырылған қаржылық есептілікте көрсетілуге міндетті. Таза табыстағы (шығындағы) азшылық үлесі еншілес серіктестің есепті мерзімде алынған таза табысы соммасынан анықталады және ол негізгі серіктестікке жатпайтын еншілес серіктестіктің таза табысының көлемін көрсетеді. Қаржылық –шаруашылық қызмет нәтижелері туралы шоғырландырылған есептілікте азшылық үлесі шоғырландырылған таза табысты азайтатын (көбейтетін) көрсеткіш ретінде бөлек баппен көрсетіледі. Еншілес серіктестіктің таза активтеріндегі азшылық үлесі шоғырландырылған бухгалтерлік баланста қаржылық есептілікті құру мерзіміндегі еншілес серіктестіктің меншікті капитал сомасынан анықталады. Еншілес серіктестіктің таза активтеріндегі азшылық үлесі шоғырландырылған бухгалтерлік баланста міндеттемелер мен меншікті капиталдан бөлек «Азшылық үлесі» атты бабында көрсетіледі және негізгі серіктестікке жатпайтын еншілес серіктестіктің таза активтерінің көлемін көрсетеді. Негізгі серіктестік пен оның еншілес ұйымдарының шоғырландырылған есептілікке енгізілетін қаржылық есептіліктері әдетте бір мерзімге құрылуы тиіс. Оны жүзеге асыра алмаған жағдайда әр есепті мерзімге құрылған қаржылық есептіліктерді қолдануға болады, бірақ уақыт айырмашылығы 3 айдан аспауы керек. Әр мерзімдерге құрылған қаржылық есептіліктерді шоғырландырылғанда осы мерзімдер аралығында осы мерзімдер аралығында операциялар мен басқа да оқиғалар нәтижесіндегі болған мәнді өзгерістерге түзетулер жүргізіледі. Негізгі серіктестік пен оның еншілес ұйымдарының шоғырландырылған есептілікке кіретін қаржылық есептіліктері әдетте бір есеп саясатын қолдану арқылы дайындалады. Ал егер топ мүшесі шоғырландырылған қаржылық есептілікті құруға қабылданған есеп саясатынан басқасын қолданса, онда шоғырландыру кезінде қаржылық есептілікке тиісті түзетулер енгізіледі. Егер де түзетулерді есептеуге мүмкіндік болмаса, бұл факт шоғырландырылған қаржылық есептілікте басқа есеп саясатын қолданған баптармен бірге ашылуы керек. Еншілес серіктестіктің шаруашылық қызметінің нәтижелері шоғырландырылған есептілікке сатып алынған мерзімнен бастап енгізіледі. Сондықтан серіктестік бір жылдың ағымында сатып алынса, шоғырландыру мақсатында оның бір жылдағы қаржылық шаруашылық қызметінің нәтижелерінің берілгендері екі есептік мерзімге бөлініп тасталуы қажет: сатып алынуға дейін және сатып алынғаннан кейін. Негізгі серіктестіктің бөлек қаржылық есептілігінде еншілес ұйымдарға салынған инвестицияларды шоғырландырылған есептілікке кіргізу үлестік қатысу әдісі арқылы немесе негізгі серіктестік қолданатын ұзақ мерзімді инестициялар есебі әдісімен жүзеге асырылады. Негізгі серіктестіктің тәуелді шаруашылық серіктестерге инвестициялар есебі үлестік қатысу әдісімен есептелінсе, еншілес ұйымдарға да инвестициялар есебін осы әдіспен жүргізу керек. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті құру кезінде негізгі және еншілес серіктестіктің есептіліктері баптар бойынша қосылады. Шоғырландырылған есептілік серіктестіктер тобы туралы ақпаратты бір ұйым ретінде беруі үшін: • Баланстан еншілес кәсіпорындармен өзара есеп айырысулар шоттары бойынша қалдықты тексеру және алып тастау керек • Негізгі серіктестіктің әр еншілес кәсіпорынға салынған инвестицияларының баланстық құны мен әр еншілес ұйымның жарғылық капиталындағы негізгі серіктестіктің үлесін тексеру және алып тастау керек • Топ ішіндегі табыстар, шығындар мен дивиденттер бойынша операцияларды, сонымен бірге осы операциялар нәтижесінде туындаған өткізуден тыс табыстар мен шығындарды(қайтарымсыз шығындардан басқа) тексеру және алып тастау • Еншілес серіктестіктің таза активтеріндегі азшылық үлесін анықтап, оны шоғырландырылған баланста негізгі серіктестіктің міндеттемелері мен меншікті капиталынан бөлек көрсету • Әр еншілес серіктестіктің топтың жалпы нәтижелеріне әсер ететін таза табысындағы(шығынындағы) азшылық үлесін анықтау және негізгі серіктестікке жататын таза табыс сомасын анықтау Топқа кіретін субъектілердің әр мерзімге құрылған есептіліктерін шоғырландырылған есептілікке енгізуге болады, бірақ уақыт айырмашылығы 3 айдан аспау керек. Егер әр түрлі есептік мерзімге құрылған есептіліктер шоғырландырылса, осы мерзім аралығында болған оқиғалар мен жүргізілген операциялар нәтижелерінде болған өзгертулерге түзетулер жүргізу керек. Бір топқа кіретін кәсіпорындар бір есеп саясатын қолдану керек, кері жағдайда қажетті түзетулер енгізіледі. Негізгі серіктестіктің бөлек қаржылық есептілігінде шоғырландырылған есептілігіне кіретін еншілес кәсіпорындарға салынған инвестициялар үлестік қатысу әдісін немесе ұзақмерзімді инвестициялар есебі әдісін қолданумен көрсетіледі. Біріккен қызметті жүзеге асыратын шаруашылық субъектілер өз қатысу үлесінің есебі үшін және активтер, міндеттемелер, осы қызмет бойынша табыстар мен шығындардың қатысушыларының, ұйымдастырушылық –құқықтық нысандарына тәуелсіз, қаржылық есептілігінде көрсету үшін 14 БЕС қолданады. Осы стандартқа сәйкес біріккен қызметтің қатысушысы өз қаржылық есептілігінде және шоғырландырылған есептілікте көрсетуі керек: • Бірігіп бақыланатын өндірісті • Ол шоғырландыратын активтер мен өзіне алатын міндеттемелерді • Біріккен қызметпен байланысты тауарлар мен қызметтерді сатудан алатын табыстың өзіне тиесілі үлесін және өз шығындарын • Біріккен қызмет бойынша қабылдаған міндеттемелерді, біріккен қызметтің басқа қатысушыларымен бірге болатын міндеттемелердегі өз үлесін • Біріккен қызмет бойынша шығындардың өз үлесімен бірге өнімнің өз үлесін пайдалану немесе сатудан түскен табысты • Біріккен қызметке қатысу үлесіне сәйкес болатын шығындар Бірігіп бақыланатын заңды тұлғаның қатысушылары өзінің бөлек қаржылық есептіліктері мен шоғырландырылған қаржылық есептілікте өзінің қатысу үлесін келесі екі есептік форматтың біреуін қолдана отырып көрсетуі керек: • Үлестік қатысу әдісі- ұзақ мерзімді инвестициялар есебінің әдісі, негізгі серіктестік қолданады • Пропорционалды шоғырландыру әдісі – есеп әдісі, қатысушылардың үлесі бап бойынша қосылады. Пропорционалды шоғырландыру әдісі мыналарды көрсету үшін қолданылмайды: • Жақын болашақта өткізу мақсатында сатып алынған бірігіп бақыланатын кәсіпорынға қатысу үлесін • Қатысушы қорларына аударымдар жасауға қабілеттілігін төмендететін ұзақ мерзімді қатаң шектеулер шарттарында қызмет ететін бірігіп бақыланатын кәсіпорынға қатысу үлесін Егер біріккен қызметтің қатысушысы бірігіп бақыланатын кәсіпорынның активтерін сатса немесе салса, ол өзіне табыстың осы қызметпен ғана байланысты бөлігін тануы керек. Қалған табысты бұндай тану тек қана бұл активтер тәуелсіз жаққа сатылған жағдайда мүмкін. Егер салу немесе өткізу ағымдық активтерді өткізудің таза құнының төмендеуін, сонымен бірге қысқа мерзімді төмендеуді есептемегендегі ұзақ мерзімді активтердің баланстық құнының төмендеуін куәландырса, қатысушы шығындардың толық сомасын көрсету керек. Егер біріккен қызмет қатысушылары активтерді сатып алса, ол осы активтерді тәуелсіз жаққа қайта сатып өткізбегенше, біріккен операциядан түсетін табыстан өз үлесін алмауы керек. Ол осындай мәмілелер нәтижесінде болған шығындар үлесін табыс тәрізді тануы керек. Бірақ шығындарды ұзақ мерзімді активтердің баланстық құнының төмендеуі болған жағдайда бірден тану қажет. (уақытша төмендеу сипатындағыдан басқа) Қаржылық есептілікте келісім-шарт бойынша шартты міндеттемелер мен шығындардың маңызды сомаларының туындауымен және сонымен бірге үшінші жақ үшін жауапкершілікті қабылдайтын шартты міндеттемелерге байланысты оқиғалар туралы ақпарат ашылып көрсетілуі керек. Шоғырландырылған қаржылық есептілік – бір ұйымның есептілігі ретінде ұсынылатын топтың жеке қаржылық есептіліктері. Басқаша айтқанда, бұл компанияның өзара байланысты көрсеткіштер тобы туралы жалпылама берілген мәліметтер. Шоғырландырылған қаржылық есептiлiктi жасақтаудың негiзгi мақсаты – бас және еншiлес кәсiпорындардың қызметiн бiртұтас шаруашылық субъектiсiнiң қызметi ретiнде көрсету. Есептiк кезең бiткен соң шаруашылық жүргiзушi субъект қаржылық есеп берудi жасайды. Шаруашылық жүргiзушi субъектiнiң құрамында Қазақстан Республикасының аймағында және одан тысқары жерлерде тұратын еншiлес немесе тәуелдi серiктестерi бар болса, өзiнiң қаржылық есеп беруiмен қоса, шоғырландырылған есеп берудi жасайды, яғни бiрнеше заңды тұлғаның есеп беруiн бiрiктiредi. Заңды тұлға егер де басқа заңды тұлғаның өзiнiң жарғылық қорына салған салымдарының басым көпшiлiгiн иеленсе және қабылданатын шешiмдердiң басым бөлiгiн анықтау мүмкiндiгiне ие болса, онда олар еншiлес серiктестiк ретiнде танылады. Заңды тұлға егер де басқа заңды тұлғаның бар болғаны 20% дауыс беретiн акциясына ие болса немесе сондай деңгейде қатысушылық үлесi болса, тәуелдi серiктестiк ретiнде танылады. Қаржылық есептiлiк бiрiккен кәсiпорындар жөнiнде ақпараттар дайындауға қолданылады. Қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттары (ҚЕХС) – 27-стандарт - “Шоғырландырылған қаржылық есептiлiк және еншiлес кәсiпорындарға салынған инвестициялар” стандартына сәйкес бас кәсiпорын өзiнде жасалынған бiрiктiрiлген қаржылық есептiлiкте барлық шетелдiк және еншiлес кәсiпорындардың көрсеткiшiн бiрiктiруi тиiс. Бұған жатпайтындар: 1) Жақын арада сату мақсатында алынған және оған жасалынатын бақылау уақытша болатын еншiлес кәсiпорындар. 2) Қатаң ұзақ мерзiмдi шектеулер жағдайында қызмет ететiн, бұл шектеулер бас кәсiпорынға қорлар беру мүмкiндiгiн түсiретiн болғандағы еншiлес кәсiпорындар. 3) ҚЕХС – 27 стандартының 15-i тармағында былай делiнген: Бiрiктiрiлген қаржылық есептiлiктi жасау мезгiлiнде бас кәсiпорындарының қаржы есептiлiгi бiртектес активтер, мiндеттемелер, капитал, табыс және шығыс баптарын бiр- бiрiне қосу арқылы бiрiктiредi[6]. Бiртұтас кәсiпорынның қаржылық ақпарат ретiнде ұсынуы үшiн төмендегiлер жасалуы тиiс: 1) Бас кәсiпорынның әрбiр кәсiпорынға салған инвестицияларының баланстық құны және бас кәсiпорынға тиiстi әрбiр еншiлес кәсiпорынның капиталының бөлiгi есепке алынбайды. 2) Есептi кезеңдегi бiрiктiрiлген еншiлес кәсiпорындардың таза пайдасындағы аздық үлес бас кәсiпорынның иелерiне тиiстi таза пайдадағы соманы көрсету үшiн есептейдi және қолданылады. 3) Бiрiктiрiлген еншiлес кәсiпорындардың таза активiндегi аздық үлес есептеледi және бiрiктiрiлген баланста бас кәсiпорынның акционерлерiнiң мiндеттемелерiнен бөлек көрсетiледi. Негізгі және еншiлес заңды тұлғалардың шоғырландырылған есеп беруi. Заңды тұлға басқа кәсiпорынның акциясын сатып алу арқылы өз қызметiн жүзеге асыруы мүмкiн. Егер де сол сатып алынған акциясы 50% - тен астам болса, онда инвестицияланған объектiге бақылау жасау мүмкiндiгiн алады. Инвестор бақылауды белгiлейтiн болса, онда ол кәсiпорын негiзгi заңды тұлға болып танылады, ал бақыланатын кәсiпорынды еншiлес кәсiпорын деп атайды. Бас кәсiпорында және барлық еншiлес кәсiпорында бiрiгiп, бiрiккен заңды тұлғалар тобын құрайды және олардың мәлiметi бойынша шоғырландырылған есеп беруін жасайды. Қаржылық есеп берудi пайдаланушылар олардың топтасқан бөлiгiн емес, тұтас бөлiгiн бiлуге мүдделi болып келедi. Бұндай қажеттiлiк шоғырландырылған есеп беруге қойылатын талапты күшейтедi. Шоғырландырылған есеп берудiң құрамына: шоғырландырылған бухгалтерлiк баланс, шоғырландырылған қаржылық – шаруашылық қызметiнiң нәтижесi туралы есеп беру, шоғырландырылған ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруi және түсiнiктеме жазбасы кiредi. ҚЕХС-27 “Шоғырландырылған есеп беру және еншiлес серiктестiгi инвестициясының есебi” негiзгi заңды тұлға жергiлiктi және шетелдiк еншiлес заңды тұлғалардың шоғырландырылған қаржылық есеп беруi енгiзiледi. Бас кәсiпорын өз кезеңiнде, еншiлес кәсiпорында болуы мүмкiн, онда ондай кәсiпорындар шоғырландырылған қаржылық есеп бермеуi мүмкiн, егер де оны бас кәсiпорын талап етпесе. Бас және еншілес кәсіпорындар қаржылық есеп берудi келесi жолмен шоғырландырады: - Есеп берудi сәйкестендiредi. (есеп беру қосымша өңделедi, жiктемесi өзгертiледi, түзетулер енгiзiледi); - Активтер, мiндеттемелер, меншiк капиталы, табысы, шығысы туралы мәлiметтердiң әрқайсысы жолы мен бабы бойынша қосылады; - Кейбiр баптар бойынша қайталауға жол берiлмейдi және кейбiр баптар жойылуы мүмкiн. 3-тақырып: Жылдық, жиынтық табыс. Есепті қалыптастыру және шоғырландару. Жылдық, жиынтық табыс туралы есептілік кәсіпорында алынған кіріс туралы көрсетуге тиісті. Бас кәсіпорынның меншікті жиынтық табыс туралы есептілігінде еншілес кәсіпорындардың алған дивидендтері де көрсетілуге тиісті. Ал кәсіпорынның шоғырландырылған жиынтық табыс туралы есептілігінде бақыланатын топтың кірістері де көрсетілуге тиісті. Мысалы: «Кит» компаниясы «Дельфин» компаниясының 75% акциясын иемденеді. Екі компанияның 31 наурыз 2008 жылғы негізгі көрсеткіштері берілген. Баланс баптары Кит ($) Дельфин ($) 1. Кіріс 2. Сатылған өнімнің өзіндік құны Жалпы кіріс 120.000 80.000 40.000 70.000 50.000 20.000 Жыл ортасында «Дельфин» компаниясы «Кит» компаниясына 30.000-ның тауарларын сатқан. Оның ішінде қорлардың құны 15.000-ды құрып, жыл соңында қорлардың құрамына енгізілген. Құндылықтарды сатудан түскен пайда қорлардың құрамына енгізіліп, 2.000-ды құрған. Табу керек: 1) кіріс; 2) сатылған ө.ө.қ; 3) топ бойынша пайда. Баланс баптары Кит Дельфин Түзету Топ 1. кіріс 120.000 70.000 (30.000) 160.000 2. сатылған ө.ө.қ. (80.000) (50.000) (30.000) 3.сатылмаған кіріс (2000) 102000 4.жалпы кіріс 40.000 18.000 58.000 5.бақыланбайтын акционерлердің үлесі 4.500 Бақыланбайтын акционерлердің үлесі 18.000*25%=4.500 МЫСАЛ: Н бас компаниясына S еншілес компаниясының 80% акциясы тиесілі. 01.01.2007 Н комп. Sкомп-на15000$ тұратын негізгі құралдар объектісін сатқан, ал оның бастапқы құны Н комп-сы үшін 20000$-ды құраған, ал оның тозуы берілген күнге 8000$-ға тең болған. Активтің қызмет еткен мерзімі сатып алынған кезде 5жылды құраған, ал оның жойылу құны 0-гетең болған. Ал активті берген кезде, оның қызмет ету мерзімі 3 жылды құраған. Активтің сатылып алынған жылында оған толық жылдық амортизация есептелген. Ал активті шығыстаған жылы амортизация есептелмеген. 2007жылы бас компанияда барлық амортизациялық аударым 700000$-ды құраған. Ал 500000$ еншілес компания құраған. Шоғырланған қаржылық есептілікте қандай түзету енгізілуі тиіс? Баланс баптары Н S Түзету Топ Амортизация 700000 500000 1200000 Активке қатысты сатылмаған кіріс 15000 –(20000 –8000) 3000 Амортизацияға түзету (15000:3) – 4000 (1000) Барлығы: 1202000 МЫСАЛ: 1-ақпан 2007 жылы Н бас компаниясы S еншілес компаниясының 75% акциясын алған. 31 желтоқсан 2007 жылғы 2 компанияның жиынтық кірісі туралы есептілігінің мәліметтері келтірілген. Н S 1. Кіріс 100 000 75 000 2. Сатылған өнімнің өзіндік құны (70 000) (60 000) 3. Жалпы кіріс 30 000 15 000 S компаниясын сатып алғаннан кейін Н компаниясы оған 15000 $-дың тауарларын сатты. Жыл соңында бұл тауарлар қорлар құрамына енгізілмеді. Н S Түзету Топ 1. Кіріс 100 000 56250 (15000) 141 250 2. Сатылған өнімнің өзіндік құны 70 000 (60000-15000) 45000 15000 100000 3. Жалпы табыс 30 000 11250 41250 МЫСАЛ: Шоғырландырылған меншік капиталының өзгерісі туралы есептілік 31.03.2008 ж екі компанияның қаржы жағдайы туралы есептілік жобасы көрсетілген. Көрсеткіштер I-топ II-топ II-топтағы инвестицияның құны Басқа да активтер Акционерлік капиталдың ном құны 1$ Бөлінбеген пайда 3440 36450 20000 19890 - 6500 3000 3500 Жиынтық табыс туралы есептілік: Пайда Салықтар Салық салынғаннан кейінгі пайда Кірістелген, бөлінбеген пайда қалдығы Шығысталған, бөлінбеген пайда қалдығы 12950 (5400) 7550 12340 19890 3800 (2150) 1650 1850 3500 Бірінші компания 1.02.2006 жылы, екінші компанияның 90% акционерлік капиталын алған. Онда соңғысының бөлінбеген пайдасы 700$-ды құраған. Ал сатып алынған күні гудвил 110$-ды құраған. Бірақ әрбір сатып алынғаннан кейінгі жыл сайын оның құнсыздануы 22$-ды құраған. 1) 01.02.2007 ж топтың бөлінбеген пайдасын табамыз. 2) 31.03.2008 ж топтың бөлінбеген пайдасын табамыз. 3) 31.03.2008 ж компанияның қаржылық жағдайы туралы шоғырландырылған есебін құрамыз. 4) 31.03.2008 ж компанияның жылдық, жиынтық, табыс туралы есептілігін құрамыз. 5) 31.03.2008 ж компанияның меншік капиталының өзгерісі туралы есептілігін құрамыз. I-топ (2007ж) Кірістелген, бөлінбеген пайда қалдығы 12340 II-топтың кірістелген бөлінбеген пайдасы (1850-700)*90% 1035 Гудвилдің құнсыздануы (22) Бөлінбеген пайда: 13353 I-топ (2008ж) Шығысталған, бөлінбеген пайда қалдығы 19890 II-топтың шығысталған бөлінбеген пайдасы (3500-700)*90% 2520 Гудвилдің құнсыздануы (22*2) (44) Бөлінбеген пайда: 22306 31.03.2008 ж компанияның қаржылық жағдай туралы шоғырландырылған есебі Гудвил (110-44) 66 Басқа да актив (36450+6500) 42950 Барлығы: 43016 Акционерлік капитал 20000 Бөлінбеген пайда 22366 Бақыланбайтын акционердің үлесі(6500-10%) 650 Барлығы: 43016 31.03.2008 ж компанияның жылдық, жиынтық, табыс туралы есептілігі. Көрсеткіштер I-топ II-топ Шоғырланд. топ Салық салынғанға дейінгі пайда Гудвилдің құнсыздануы Салықтар Салық салынғаннан кейінгі пайда Бақыланбайтын акц-ң үлесі(6500-10%) Бас компанияның акционері 12950 (5400) 7550 3900 (2150) 1650 16750 (22) (7550) 9178 (165) 9013 31.03.2008 ж компанияның меншік капиталының өзгерісі туралы есептілігі. Көрсеткіштер Акционерлік капитал Бөлінбеген пайда Барлығы Бақыланбайтын акционер үлесі Барлық капитал S S S S S 01.04.2007 20000 13300 33333 485 33838 Таза пайда 9013 9013 165 9178 31.03.2008 20000 22366 42366 650 43016 МЫСАЛ, инвестицияға: Компанияда 4 инвестициялық меншік объектісі бар: а,в,с,д. Бұлардың есеп саясаты меншік объектісіне байланысты мынадай: инвестициялық меншік объектісі есепті кезең соңында актив портфелі құрамында әділ құны б/ша бағаланады. Бұл жағдайда қосымша баға инвестициялық мүліктің қайта бағалау резерві ретінде мойындалады. Ал бағаның төмендеуі қаржы нәтижесі ретінде ескеріледі. 1 қаңтар 2007 жылы әр 4 объектінің баланстық құны 100млн тг-ні құраған. Ал білікті бағалау нәтижесінде бұл объектілеудің құндары төмендегідей: а – 140 млн.тг, в – 130 млн.тг, с – 95млн.тг, д – 90 млн.тг. ҚЕХС қолдану негізінде компанияның қаржылық есептілігі қалай өзгереді? 31 желтоқсан 2007 ж есеп саясаты бойынша кәсіпорынның инвестициялық объектілерінің құны 455 млн.тг. Қайта бағалау резервінің құны – 55 млн.тг(455млн – 400млн). 40 ҚЕХС қолдану арқылы кәсіпорын бух.балансында инвестициялық меншіктің бұрынғы бағасы 400млн,тг-ні құруы тиіс. Ал қаржы нәтижесінде инвестициялық меншіктің өсім құны әділ бағасы бойынша көрсетілуі тиіс. МЫСАЛ: 01.04.2008 жылы кинокомплекс операциондық жалға беріліп, ұлттық көп функционалды кинотеатрға айналып бірден үлкен сұранысқа ие болып, әйгілі кинотеатрлардың біріне айналған. Жалдық келісімшарт он жыл сайынғы жағдайын қайта қарастыруды ұйғарған және қазірдің өзінде кинокомплекстің құны 31 наурыз 2008 жылы анықталған құнынан әлдеқайда артық. Жылдық бағалау нәтижесінде барлық инвестициялық меншіктің, яғни кинокомплекстің әділ құны 28 млн тг-ні құрайды деп анықталған. 31 наурыз 2008 жылы баланстағы кинокомплекс құны? Дт аяқталмаған құрылыс 1,7 Кт ақша қаражаттары 1,7 Дт аяқталмаған құрылыс 0,3 Кт ақша қаражаттары 0,3 Дт аяқталмаған құрылыс 0,43 Кт ақша қаражаттары 0,43 *9,5=0.43 Активті инвестициялық меншік разрядына өткізуге байланысты жиынтық шығын: Айналдырғанға дейінгі шығын, 31 желт. 2001 ж дейінгі шығын 14,8+2,5+1,3=18.6млн.тг 31 желт 2008 дейінгі шығын 1,7+0,3+0,43=2,43 млн.тг Инвестицмялық меншіктің бастапқы мойындалған құны: 18,6+2,43=21,03 млн.тг 31 желт.2008жыл 28-21,03=6,97 Дт инвестициялық жылжымайтын мүлік 6,97 Кт қаржы нәтижесі 6,97 4-тақырып: Сатуға арналған айналымда жоқ автивтер. 5 ҚХЕС. Сатуға арналған айналымда жоқ активтер 5 халықарлық стандартқа сәйкес сатуға арналған активтер, яғни операциондық циклда немесе есепті мерзімнен 12 айдан кейінгі негізінен сатуға арналған, яғни ағымдағы активтер деп саналмайтын активтерді айтамыз. Айналымда жоқ активтер не сатылатын топ, яғни сатуға арналған деп аталып, олардың баланстық құны сату және сатылуға байланысты анықталады. МЫСАЛ: «Алма» кәсіпорыны «Алишер» кәсіпорынының 75 % акциясын иеленеді. 30.09.07 екі кәсіпорынның кешенді пайда және зиян жайлы есептілігі төмендегідей: Алма Алишер Кіріс 100000 (50000) Сат. өнім-ң өз құны 60000 30000 Жалпы кіріс 40000 20000 Шығын 20000 10000 Мерзімдік таза пайда 20000 10000 Жыл ішінде Алма кәсіпорыны Алишер кәсіпорынына20000 доллар тауарын сатып, жалпы кіріс сатуының 40% құрады. Жыл соңында сатлыған тауарлардың жартысы қоймада қалған. Т/к: алма кәсіпорынының 30.09.07 жылдық жиынтық табысы жөніндегі шоғырландырылған есептілікті құрыңыз? Шешуі: Жылдық жиынтық табыс туралы шоғырландырылған есептілік Кіріс 130000(100000+50000-20000) СӨӨҚ 74000(60000+30000-20000-4000(40пайыз)) Жалпы кіріс 56000(130000-74000) Шығындар 30000(20000+10000) Пайда 26000 (56000-30000) Бақ. акц. үлесі 25000 (10000*25 пайыз) Акционерлер тобының қарауындағы пайда 23500 Айналымда жоқ активтер не сатуға арналған айналымда жоқ активтер ең төменгі мөлшерде ескерілетін болады: • баланстық құнын; • сатуға бай/ты шығындарды тастағандағы әділ құны б/ша. Сатуға арналған деп – анықталған активтердің баланстық құны ҚЕХС нормаларына сәйкес бағалануы тиіс. Егер актив сатылатын уақытынан кеш сатылған жағдайда сатылуға кететін шығын дисконтталуы тиіс. Бұл шығындардың артуы қаржылық шығын есебінде ескерілуі қажет. Сатылатын топтың құрамына кіретін активтер мен міндеттемелер ҚЕХС-на сәйкес қайта бағаланып, әдіс құнын есептеу сатылатын топтың сатуға байланысты шығындарды алып тастау арқылы есептеледі. 5-тақырып: Жал есебі. 17 ҚЕХС жалдық төлемақыларды кәсіпорынның қаржы нәтижесіне жатқызу үшін әрбір мерзім үшін мөлшерленген тұрақты пайыздық міндеттеме қлдығы анықталуы тиіс. Ол үшін қолданылатын әдістер: • Актуарлық әдіс • Кумулятивті әдіс (сандар қосындысы әдісі) Мысалы: Кәсіпорын 01.01.2010 жылы төмендегідей келісімшарт бойынша жалға берілетін активтерді иемденген. Жалгер Жал мерзімі В 5 жыл(жалдық төлем жыл сайын 1000 теңге) С 6-7 жыл (әрбір жыл соңына 8000 теңге) Жалдағы объектінің жойылу құны 2000 тг құрайды. 1.Есептеуге қанша ақша қаражаты кірісін көрсетуге тиістіміз? А) Жалдық төленің В жалгері үшін төменгі мөлшері; Б) Жалға берушідегі минималды жалдық төлем; В) Жал шартында көрсетілген пайыздық ставка; Жыл Жалдық төлем мөлшері Жалға берушінің меншікті төлемі Жал шығыны бойынша пайыздық ставка есептелетін ақша ағымы № 1 2 3 4 1 5 10000 10000 10000 2 6-7 8000 8000 8000 3 8-10 - 5000 5000 4 10 2000 Мысалы, Н кәсіпорыны 1.07.2010 жылы қаржылық жал келісімшартына отырды. Келісімшартқа сәйкес 6 жыл бойы әрбір жыл соңында 200 теңгеден жалдық төлем төлеу қарастырылған. Жылдық объектінің әділ құны 870 теңге. Келісімшарт бойынша жылдық пайыздық ставка 10% құрайды. Табу керек: 1.Актуарлық әдіс бойынша пайыздық төлемді көрсету. 2.30.03.11 жыл Н компаниясының қаржылық есебінде жал қалай көрсетілуі тиіс? Мерзім Мерзім басындағы қарыз Пайыз Төлем Мерзім соңындағы қарыз 1 870 87 200 757(870+87-200) 2 757 76 200 633 3 633 63 200 496 4 496 50 200 346 5 346 35 200 181 6 181 19 200 0 Қаржылық жал бойынша қарыз 30.06.10 жыл бойынша: 30.06.2010 200тг 30.06.2010 қалдық 757 }= 957 01.07.2010 870 30.06.10 87 }= 957 қалдық 30.06.10 ақша 200 Қарыздың бөлінуі 76 Ағымдағы 200-87=113 Ұзақ мерзімді 757-113=644 113+644=757 30.05.2011 жылы қаржылық жал есебінде төленетін міндетті төлемақы төмендегідей: Келесі есепті кезең 200 2-5 есепті кезең 800 Жалпы: 1000 870/6=145 жылдық амортизациялық жарна Айналыста жоқ активтер құрамында көрсетіледі: (870-145)=725 Бірінші жылғы төлем құрамына тең негізгі қарыз сомасының бір бөлігі енгізіледі. Ал қалған бөліктері пайыздық мерзім құрамында болады. Н компаниясы 01.07.2010 жылы қаржылық жал келісімшартына отырған. Келісімшарт бойынша әрбір жылдың басында 200 теңгеден 6 жыл бойы жалдық төлем төленуі тиіс. Жалдық объектінің әділ құны 870 теңгені құрайды. Жал келісімі бойынша жылдық пайыздық ставка 15%. Актуарлық әдіс бойынша төлем мөлшерін көрсетіңіз. Мерзім Мерзім басындағы қарыз Төлем Төлемнен кейінгі Сома % Мерзім соңындағы қарыз 1 870 200 670 101 771 2 771 200 571 86 657 3 657 200 457 69 526 4 526 200 326 49 375 5 375 200 175 25 200 6 200 200 0 0 0 6-тақырып: Табысқа салынатын салық 12 ҚЕХС пайдаларға салынатын барлық есеп үшін қолданылады: • Табыс салық салынатын база болып отандық салық табылады; • Шетелдік салық базасы болып табылатын салық салынатын табыс және репатриация салығы болып табылады, сонымен қатар 12 ҚЕХС кейінге қалдырылған салық сұрақтарында қарастырылады. Есептік табыс – салыққа байланысты шығындар алынып тасталғанға дейінгі кезеңдегі таза пайда немесе шығын. Салық салынатын табыс – бұл кезең аралығында табыс салығы салынатын пайда немесе зиян.Салық салынатын табыс салық заңдылықтары нормаларына сәйкес анықталады және екі түрі қолданылады: • Ағымдағы салық; • Кейінге қалдырылған салық. Салық салынатын табыс көп жағдайда есептік табыстан айырмашылығы болып, соның нәтижесінде ол кезеңдегі табыстан өзгеше болады. Бұл айырманың пайда болу себебі салық салынатын табысты есептеген кезде салық органдары қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттары ережелерінен басқаша нормалар бойынша анықталатын болады.Осыған орай нақтылы кезеңде қаржылық есептіліктерде көрсетілетін салық келесі кезеңде көрсетілетін салықтардан өзгеше болады. Мысалы, көптеген салық салу жүйелері кәсіпорындарға келіп түскен негізгі құралды өзіндік құны бойынша шығысқа шығаруға мүмкіндік береді. Сонымен салық салынатын табыс бекітілген салық заңдылықтарына сәйкес қабылданатын болады.Соның нәтижесінде салықтың тозу немесе амортизация қаржылық есепте есептелген тозудан айырмашылығы болып, соған байланысты негізгі құралдың қалдық құны салық органы мен копанияларда әр түрлі бағаланатын болады.Сондықтан негізгі құралды сатып алуға байланысты салық өзге есепті кезеңде көрсетілетін болады. Кейінгі қалдырылған салық концепцияларының көрсетілуі. Мысалы, А кәсіпорыны 01.01.2008 жылы НҚ объектісін 9000 теңгеге сатып алды, оның қызмет ету мерзімі 3 жыл және амортизациясы біркелкі жою әдісі арқылы анықталатын болады. Кәсіпорын қызмет ететін мемлекетте есептік тозуды салық шығынына шығыстауға рұқсат етілмеген, бірақ ұлттық салық заңдылығы бұл объектінің құнын салық шығынына келесідей мөлшерде шығыстауға мүмкіндік береді: 2008 ж – 4000 тг 2009ж – 3000 тг 2010 ж– 2000 тг Бюджетке сәйкес 2008-2010 аралық есепті кезеңде қаржылық есептілікте 20000 теңге пайда көрсетілетін болады, ал табыс алығы ставкасы 30% құрайды. Баланстық құн Салықтық база Баланс Пайда және зиян туралы есептілік 01.01.2008 9000 9000 Жылдық аморти.я (3000) (4000) (1000) 01.12.2008 6000 5000 1000 Жылдық аморти.я (3000) (3000) 01/12/2009 3000 2000 1000 Жылдық аморти.я (3000) (2000) 1000 Көрсеткіштердегі туындайтын айырма пайда және зиян жайлы есептілікте көрсетіліп, бірінші рет 2008 жылы пайда болып, 2009 жылға ауыстырылып 2010 жылы өтелетін болады. 12 ҚЕХС сәйкес кейінге қалдырылған салықты мойындау бухгалтерлік баланста түзету бағасы арқылы анықталатын болады. Баланстық құн Салықтық база Уақытша айырма Салық 30% 31.12.2008 6000 5000 1000 300 31.12.2009 3000 2000 1000 300 31.12.2010 - - - - 2008 жылы кәсіпорынның бухгалтерлік баланста кейінге қалдырылған салық міндеттемесі ретінде жылы кәсіпорынның бухгалтерлік баланста кейінге қалдырылған салық міндеттемесі ретінде 300 теңгені көрсетіп келесі жылдары қаржы нәтижесіне шығысталатын болады. Сонымен 300 теңге есепті мерзімде кейінге қалдырылған салық сомасы ретінде есептеліп келесі кезеңде жабылатын болады. 2008 2009 2010 Салық салынғанға дейінгі табыс 17000 17000 17000 Табыс салығы 4800 5100 5400 Кейінге қалдырылған салық 300 300 (300) Салық салынғаннан кейінгі табыс 11900 11900 11900 Кесте мәліметтерінен 2008 жылғы міндеттемені мойындаудан оны кейінгі 2010 жылдың қаржы нәтижесіне қосылуы салықтан кейінгі пайданы бұрмалауды болдырмауға (11900) уақытша айырмашылықты бұрмалауды болдырмауға мүмкіндік туғызады. Сонымен қаржылық есептілікті пайдаланушылар салық салынғанға дейінгі пайда мен салық салынғаннан кейінгі пайда байланысы жөнінде сапалы ақпарат алуға мүмкіндік болады. 2008 2009 2010 Аортиз.дан кейінгі есептік пайда 17000 17000 17000 Есептік амортиз.я қайтарымы (3000) 3000 3000 Салықтық амортизация (4000) 3000 2000 Салық салынатын табыс 16000 17000 18000 Салық 30% 4800 5100 5400 7-тақырып: Қаржылық құралдар есебі 32-39 ҚЕХС 32-39 ҚЕХСда қаржылық құралдар және олардың танылуы мен өлшенуі қарастырылады. Қаржылық құрал деп – нәтижесінде бір мерзімде бір кәсіпорында қаржылық актив, ал екінші кәсіпорында қаржылық міндеттеме немесе екеуінде де үлестік құрал туындайтын келісім-шарт. Қаржылық құралдар 1) бастапқа құралдар; 2) Туынды құралдар болып бөлінеді. Бастапқы құралдар: дебиторлық, кредиторлық қарыздар, бағалы қағаздар жатады. Туынды құралдар: қаржылық опциондар, фьючерлік, форварлық келісімшарттар, пайыздар, валюталық келісімдер. Шығарылған қаржылық құралдардың бастапқы танылуы 39 ҚЕХС –да қаралады. 39 ҚЕХС- бұл қаржылық құралдарды тану және оны өлшеу болып табылады. Бұл стандартта қарастырылатын мәселелер: 1)Қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелерді тану және олардың тоқтатылуы; 2)Қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелердің жіктелуі; 3)Қаржылық активтер мен қаржылық міндеттемелердің бастапқы және алдағы бағалануы; 4)Хэджирлеу кезіндегі оның есебін анықтау; 5)Хэджирлеу кезіндегі есеп ережелері мен критерийлері. Қаржылық құралдардың бастапқы танылуы: Қаржы активінің немесе қаржы міндеттемесінің амортизацияланған құны - бұл қаржы активі немесе қаржы міндеттемесі бастапқы тану кезінде плюс немесе минус жинақталған амортизация негізгі сома шегеріле отырып, пайыздың тиімді мөлшерлемесі әдісін қолданумен есептелетін құн, бастапқы құн және өтеу сәтіндегі құн арасындағы айырма, минус құнсындануға немесе үмітсіз берешекті ішінара есептен шығару (тікелей немесе резервтік шотты пайдаланумен жүзеге асырылатын). Пайыздың тиімді мөлшерлемесінің әдісі қаржы активінің немесе қаржы міндеттемесінің (не қаржы активтері немесе қаржы міндеттемелері тобының) амортизацияланған құнын есептеу және тиісті кезең ішіндегі пайыздар төлеуге арналған пайыздық кірістер және шығыстарды есептеу әдісін білдіреді. Активтің қаржылық жағдай туралы есептік құны тікелей немесе бағалау резервінің шоты арқылы азаюы тиіс. Шығынның мөлшері табыс немесе шығын арқылы танылуы тиіс.Реверстеудің мөлшері пайдада немесе шығында танылуы тиіс. МЫСАЛ: Кәсіпорын 100мың тг-лік облигацияны нөлдік купонмен шығарады. Бұл облигаия 5ж кейін 150мың тг-ге өтеледі. Кірістің ішкі ставкасы 8,45%. Ол шығындарды бөлу үшін қолданылады. Мерзім Бастапқы құн Ставка пайыз б/ша 8,45 Соңғы қалдық 1 100 000 8450 108 450 2 108 450 9164 117 614 3 117 614 9938 127 552 4 127 552 10778 138330 5 138 330 11 688 150 018 Егер акцияшоты дебиттелетін болса, бұл салынған салым екенін білдіреді. Ал егерде акция кредиттелетін болса бұл акционерлік капитал екендігін білдіреді. Акцияға салынған салым есебі және оны көрсету үшін келесідей әдістер қолданылады: • өзіндік құн бойынша бағалау әдісі. Бұл жағдайда компания инвестор инвестиция салатын компанияны бақылай алмайды және еш әсерін тигізе алмайды,егер оның 20% акциясынан кемін иеленетін болса. Бұл жағдайда есептелген дивидент бухгалтерлік есеп шоттарында былайша көрсетілуге тиіс: Дт алынуға тиісті дивидент (ақша қаражаттары) Кт дивиденттік табыс • Үлестік қатысу әдісі. Бұл әдіс бойынша компания инвестор инвестициялық салым салынатын компанияның егер оның акциясының 20%-нан 50%-на дейін иеленген жағдайда ол компанияға әсерін тигізе алады, бірақ бақылай алмайды. Егер біз ол компанияның 25% акциясын алған болсақ, ал ол компания есептік кезеңде 1 млн табыс алған жағдайда, оның 250мыңы біздікі. Дт акцияға салым 250000 Кт дивиденттік табыс н\е үлестік қатысудан табыс 250000 Алған жағдайда: Дт алынуға тиісті дивидент 100000 Кт акцияға салым 100000 Егер компания инвестор 1 млн зиян шеккен жағдайда, онда Дт үлестік қатысудан зиян 250000 Кт акцияға салым 250000 • Шоғырландыру әдісі. Бұл жағдайда компания инвестор инвестицияланатын компанияның акциясының 50%-дан астамын иеленген жағдайда, ол компанияға әсерін де тигізіп және бақылауға да ала алады. Мысалы: компания А компаниясының 50% акциясын сатып алып брокерлік фирманың қызметі үшін 2320 тг. төлеген және оны әкімшілік шығынға жатқызған. Жылдық нәтиже бойынша А компаниясы пайда алған және 12500 көлемінде компанияға дивидент төлейтіндігі туралы жария еткен. Дивидент есептелген, бірақ төленбеген. Дт әкімшілік шығын 2320 Кт төленуге тиісті шот 2320 Дт алынуға тиісті дивидент 12500 Кт дивидент бойынша табыс 12500 МЫСАЛЫ: I. Компания бағасы 80000 тг тұратын қысқа мерзімді бағалы қағаздарды қолма-қол 92000тг сатты. Егер, табысқа салынатын салық ставкасы 30% болған жағдайда бұл шаруашылық операцияны бухгалтерлік баланста қалай көрсетуге болар еді. Кіріс есебінде ме? Қолма қол аұша ағыны есебінде ме? Капиталдың артуы есебінде ме? Н/е қолма қол алынған ақша есебінде ме? 92 000-80 000=12 000 12 000*30%=3600 12 000-3600= 8400 Бұл бухгалтерлік баланста 8400тг капиталдың артуы, ал 92000тг ақша қаражаттарының келіп түсуі ретінде көрсетеміз. II. 01,07,10 ж 15% пакет акциялары 800 дана «Азия экспорт» корпорациясынан 28000тг сатып алынды. 2010ж жұмыс нәтижесінде корпорация 81000тг көлемінде пайда алды ж/е 25 желтоқсанда 2011ж 1наурызында әрбір акция үшін 5тг көлемінде дивидент төленетіндігі т/ы жария етті. 800дана*5=4000 (төленетін дивидент мөлшері) Дт алынуға тиісті дивидент 4000тг Кт дивиденттік табыс 4000тг III. 01,03,10ж компания Б корп-ң акциясын алу үшін 1,5млн тг көлемінде салым салды. Жыл нәтижесі б/ша Б корп-ы жылдық есептілігінде 1,4млн тг көлемінде таза пайда көрсетіп, оның 50%-ы дивидент есебінде акция иегерлеріне бөлген. 1 400 000*30%=420 000 1 400 000-420 000=980 000 980 000/2=490 000 1)Дт акцияға инвестиция 980 000 Кт дивиденттік табыс 980 000 2)Дт алынуға тиісті дивидент 490 000 Кт дивиденттік табыс 490 000 IV. 01,07,10 ж компания Б корп-ң акциясын сатып алу үшін 2млн салым салған. (28%-н құрады). 2011ж Б корп-ы 850 000 көлемінде зиян шеккен. 850 000*28%=238 000 Дт үлестік қатысудан зиян 238 000 Кт акцияға салған салым 238 000 V. 2010ж компания Б корпорацияның 30% акциясын алу үшін 1млн 200мың салым жасады. Б корпорациясы 2011ж 2млн тг таза пайда акционерлер кеңесі 01.12де дивидент төленеді деп шешті. Бұл жағдайда дивиденттер жарияланады деген негізгі сөз жоқ. Сондықтан, халықаралық стандарттарға сәйкес оның бухг-к жазуы көрсетілмейді. 8-тақырып: Облигацияларға салым есебі. Облигация сатылып алынған жағдайда өзіндік құны бойынша бағаланып, оған сатып алу бағасы және брокерлік комиссия кіреді. Облигацияда көрсетілген құн оның номиналды құны болып есептеледі. Егер облигацияда 100000 деп жазылған болса, онда облигация бойынша пайыз осы номиналды құны бойынша бекітілген пайыздан ставка бойынша есептейтін болады. 1. Егер бекітілген ставка мен нарықтық ставка тең болса, онда облигация номиналды құны бойынша алынады. 2. Егер нарықтық ставка бекітілген ставкадан артық болса, онда облигация жеңілдікпен немесе дисконтпен алынады. 3. Егер бекітілген ставка нарықтық ставкадан артық болса, онда облигация премиямен алынады. мысал:1.04.2009 жылы компания А компаниясының 100 дана облигациясын 86 пункттан сатып алды.1 данасының номиналды құны 1000 $ жылдық пайыздық ставка 10 %,ал пайыз 1.07-1.01 арасында төленуге тиіс,брокерлік комиссия 1720 $ құрайды.Осы шаруашылық операцияларын бухгалтерлік есеп шоттарында көрсету. Шешуі: ең алдымен,облигациялардың өзіндік құнын анықтауға тиіспіз: 1000*86%*100 дана+1720=87720 100*1000=100 000 1.04 арасында облигациялар бойынша пайыздың есептелуі: 100 000*10%*3/12=2500( 3 –айлар саны) 1.04.09 Бух.жазу: Дт облигацияларға салым 87 720 Дт пайыздық кіріс 2500 Кт ақша қаражаттары 90220 1 шілде 2009 ж: Дт алынуға тиіс пайыз 5000 Кт пайыздық табыс 5000 9-тақырып: Бірлескен кәсіпорындардағы үлес есебі. 31ҚЕХС Бірлескен кәсіпкерлік мақсатында салынған немесе алынған және бірлескен кәсіпкерлік мақсаттарына жетуге арналған бір немесе бірнеше активтерді бірлескен кәсіпкерлікке қатысушыдың бірлесе иеленуін көздейді. Бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы ол активтерді пайда табу үшін пайдаланады. Әрбір бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы активтермен өндірілген өнімнен үлес алуына болады және әрбір бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы шығыстардың келісілген бөлігін өз мойнына алады.Бірлескен кәсіпкерліктің мұндай түрлері корпорация, серіктестік немесе өзге ұйым, немесе бірлескен кәсіпкерлікке қатысушылардың өздерінен бөлек қаржы құрылымын құруды қажет етпейді. Әрбір бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы болашақтағы экономикалық пайдалар үлесін бірлесе бақыланатын активтегі өз үлесі арқылы бақылайды. Бірлесе бақыланатын активтерге қатысу үлесі жөнінде бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы өзінің қаржы есептілігінде: 1)активтердің сипатына сәйкес сараланған бірлесе бақыланатын активтердегі өз үлесін; 2)өзі қабылдаған кез келген міндеттемені; 3)бірлескен кәсіпкерлік жөнінде басқа да бірлескен кәсіпкерлікке қатысушылармен қатар кез келген міндеттемедегі өз үлесін; 4)бірлескен кәсіпкерлік нәтижесінде өндірілген өнімдегі өз үлесін, бірлескен кәсіпкерлікке байланысты жұмсалған кез келген шығыстағы өз үлесімен бірге, сатудан немесе пайдаланудан алынған кез келген табысты; 5)бірлескен кәсіпкерлікке қатысудағы өз үлесі жөнінде, мысалы, кәсіпкердің активтердегі үлесінің қаржыландырылуына, өндірілген өнімдегі өз үлесін сатуға байланысты ол жұмсаған кез келген шығыстарды мойындауға міндетті. Бірлесіп бақыланатын ұйым – корпорация, серіктестік немесе әрбір қатысушылардың өз қатысу үлесі бар басқа ұйым құруды көздейтін бірлескен кәсіпкерлік түрі. Ондай ұйым, бірлескен кәсіпкерлікке қатысушылар арасындағы келісімшарттық мәміле оның экономикалық қызметіне бірлескен бақылау орнататыннан басқа жағдайларда, өзге ұйымдар сияқты жұмыс істейді. Бірлесе бақыланатын ұйым бірлескен кәсіпкерліктің активтерін бақылайды, міндеттемелер қабылдайды, шығындар жұмсайды және пайда алады. Ол өз атынан бірлескен кәсіпкерлік мүдделерінде шарттар жасайды және қаржы алады. Әрбір бірлескен кәсіпкерлікке қатысушы бірлесе бақыланатын ұйым пайдасының бір бөлігін алуға құқылы, алайда кейбір бірлесе бақыланатын ұйымдар бірлескен кәсіпкерлік нәтижесінде алынған өнімнің бөлінуін көздейді. Мысал: Дыбыс жабдықьары бойынша инженер Q компаниясы мен инженер электрик R компаниялары өз жұмыстарын жүзеге асыру үшін бірлескен компания құрды. Q компаниясы бірнеше радиомикрафондарды 400$ және концерттік билеттер мен концертік программа жасағаны үшін 150$ төлеген. R компаниясы компьютерлік жарықтандыру қондырғыларын 600$ -ға, орындаушыларға 2000$ ж/е клуб жалдағаны үшін 800$ төлеген. Q компаниясы 200билетті әрқайсысын 12$-дан, R 500билет сатқан.Олар жабдықтард қалдыру туралы шешім қабылдап, микрафонды 150$ -ға,жарықтандыруу қондырғысын 350$ -ға бағалап, алынған пайданы 2/3 қатынасы б/ша бөлуге келіскен. QR бірлескен қызмет жөніндегі меморандум: 1)Кіріс: (200+500)*12=8400 2)Жабдықтар құны: 600+400= 1000 3)Жабдықтардың қалдық құны: 150+350= 500 4)Жабдықтардың таза құны(2-3): 500 5) Билеттер мен бағдарламалар: 150 6) Жалдық төлемі: 800 7) Этрада әншілері: 2000 3450(3+4+5+6+7) 8) Таза пайда: 8400-3450= 4950 Q = 1980(2/5*4950) R=2970(3/5*4950) Бірлескен кәсіпорын шоттары: Q R Q R 1.жабдықтар 400 600 1.Билет 2400 6000 2.Полиграфия 150 2.Жабдық 150 350 3.Жалдық төлем 800 4.Қалдық 2550 6350(+20) 4.Әншілер 2000 2550(-20) 6370 5.Пайда 1980 2970 5.ЖШС үлесі 650(+20) 2530(+20) 6370 6.Q R 650 6.Есепті кезең қалдық 2550 6370 7.Жабдық 150 280 520(150+350+20) 350(+20) 670 650 670 650 Бухгалтерлік балансы: Көрсеткіштер Q R Жалпы сомасы Айналымда жоқ активтер 150 350 500 Жалдық төлем 800 1300 Салым 650 650 1300 1300 МЫСАЛ: ж/е кәсіпорындары - бірлескен серіктестігін құрып, -ға 60 %-ын, ал -ға 40%-ын. - бірлеск. кәсіпорынға жер телімін 2 млн долларға сатты, ал о/ң баланстық құны – 500 000 долл., жыл соңында жер телімі -ға болды. Табу к/к: тобының шоғырланд. есептілігінде жер телімінің сатылуы қалай көрсетілуі тиіс? Шешуі: -ның сатудан түскен түсімінің бір бөлігі: 40%* 500 000 = 200 000 Ал қалған пайда 60 %, яғни 300 000-ды шоғ, есептіліктен алып тастаймыз. Мынадай түзетулер енгізілуі тиіс: ДТ пайда/зиян 300 000 КТ жер 300 000 Пайданың қалдығы – 1 500 000 * 60 % =900 000 10-тақырып: Акциядан пайда. 33ҚЕХС Акциядан пайда 33ҚЕХС арқылы реттеліп отырады. Акциядан пайда компанияның уақыт аралығында пайда өзгерісі тенденциясын сипаттайды.Жалпы, бұл көрсеткіш таза есептік пайдаға қарағанда тиімдірегі деп есептеледі. Себебі ол мерзім ішіндегі салым жөніндегі еш ақпаратты қамтымайды және бұл көрсеткіш компанияларды бір-бірімен салыстыру үшін қолданылмайды. №33ҚЕХС компанияның жеке қаржылық есептілігінде қолданылады және бұл компаниялардағы акциялар ашық нарықта әр уақытта айналыста болады. Сонымен қатар, №33ҚЕХС шоғырландырылған қаржылық есептілігінде қолданылады. Яғни бас кәсіпорын міндетті түрде №33 ҚЕХС негізінде өз есептіліктерін жүргізуге тиіс. Сондықтан бұлар шоғырландырылған қаржылы есептілік нысандарын құрған жағдайда міндетті түрде №33 ҚЕХС талабын орындауы тиіс. Қарапайым акция – бұл басқа үлестік құралдармен салыстырғанда ең төменгі статустағы үлестік құрал болып табылады. Үлестік құрал – бұл компанияның барлық міндеттемелерін алып тастағаннан кейінгі активті растайтын құқық жөніндегі кез-келген келісім-шарт. Конвертацияланатын құрал – бұл оның иегеріне қарапайым акция алуға құқық беретін келісім-шарт немесе қаржылық құрал. Варранттар мен опциондар – бұл оның иесіне қарапайым акция сатып алуға құқық беретін қаржылық құрал болып табылады. Акцияға базалық пайданы есептегенде ескеруге тиіс жағдайлар: • Қарапайым акция иегерлеріне тиісті мерзім ішіндегі таза пайда және зиянды; • Қарапайым акция иегерлеріне және олар өз қызметтерін әрі қарай жалғастырамыз деген акционерлерге тиісті мерзім ішіндегі таза пайда немесе зиян. Акцияларға базалық пайда қарапайым акция иегерлеріне мерзім ішіндегі олардың таза пайдалары мен зияндарын мерзім ішіндегі айналыстағы қарапайым акциялардың орта санына бөлу арқылы анықталады.Акцияға базалық пайда анықталған жағдайда 1)қарапайым акция иегерлерінің таза пайда, зияндары; 2) қарапайым акция иегерлерінің және олардың өз қызметтерін әрі қарай жалғастыратындықтарына түзету енгізу арқылы таза пайда мен зияндарын, сонымен қатар, артықшылығы бар акционерлердің дивиденттерін салығы алынып тасталғаннан кейінгі артықшылығы бар акционерлердің дивиденттерін және бақыланбайтын акционердің үлестерін ескере отырып анықтауы қажет. Артықшылығы бар акция бойынша дивиденттер 2-ге бөлінеді: куммулятивті, куммулятивті емес. Куммулятивті дивиденд егер мерзім ішіндегі дивиденттердің төленетіні туралы жария болмаған жағдайда бір-біріне қосылып отырылады. Куммулятивті емес дивиденд егер мерзім ішінде дивидент жариланбаған жағдайда оның иегерлері оны алу құқығын да жоғалтады. Қарапайым акцияның орташа саны-акцияға пайданы есептеу үшін қарапайым акцияның саны мерзім ішіндегі айналыстағы акциялардың орташа санына тең етіп алынады. Қарапайым акциялар санына мерзім ішінде шығарылған немесе төленген акцияларды ескере отырып түзетулер енгізуі тиіс. Акция шығаратын акционерлер өздері шығаратын акцияларын эмиссия деп атайды. Эмиссияны төлеу бірнеше әдістермен жүзеге асады: 1) Эмиссия ақша қаражаттары үшін; 2) Басқа компанияның бақылау пакетіне айырбас үшін; 3) Қарыздарды өтеу үшін. Осыған байланысты компанияның пайдасы да өзгеріп отырады. Сондықтан акциялар есепке олардың шығаратын күні енгізілуі тиіс. Эмиссиялар төлемақы алу немесе жеңілдікпен эмиссиялар болуы мүмкін. Жеңілдікпен 1 акцияға есептелетін коэффициент жеңілдік коэффициенті. 1.Мысалы: А кәсіпорнында қаңтар 2009жылы айналыста 1млн акциясы болды. Ал 31.03.2009 жылы шығаруға құқық 1 жаңа акция 5 айналыстағы акцияның әр біреуі үшін. Ал оның сатылу бағасы 90тиын, акцияның нарықтық құны-1тг. Т/К акцияға пайданы есептеу үшін қанша акция санын қолдануға тиіспіз. 1000000*3/12=250000*1/0,9833=254246 31.12.09 1200000*9/12=900000 Акция сомасы 5 1бірлік 5 1 0,9тг 0,9 6 5,9 Жеңілдік эмиссиясы: 5,9/6=0,9833 2.Мысалы:Х кәсіпорнында 01.01. 1млн акция қолданыста болған. 28ақпан нарықтық құны б/ша 200мың акция шығарылған. 31.07 әрбір айналыстағы 3акцияға 1 жеңілдік эмиссиясы жүзеге асырылған. 31.11 нарықтық құны б/ша 250мың акция шығарылған.Акцияға базалық пайданы есептеу үшін қанша акция қолданылады? 1.01 – 28.02 1000000*2/12*4/3= 222222 1.03 – 30.07 1200000*6/12*4/3=800000 1.09 – 30.11 1600000*3/12=400000 1.12 – 31.12 1850000*1/12=154166
Введение в бухгалтерский учет
Финансовый учет
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Финансовый учет 1
Бухгалтерский учет
Бухгалтерский учет
Консолидированная финансовая отчетность и анализ
Финансовый учет 1
Основы бухгалтерского учета
Комплексный экономический анализ
Лекции по комплексному экономическому анализу АНАЛИЗ БУХГАЛТЕРСКОГО БАЛАНСА ОРГАНИЗАЦИИ 1. Содержание бухгалтерского баланса 2. Общая оценка динамики и структуры статей бухгалтерского баланса 3. Расчет и анализ финансовых коэффициентов 4. Влияние учетной политики на формирование показателей бухгалтерского баланса и на финансовое состояние организации 1. Содержание бухгалтерского баланса Финансовое положение любого экономического субъекта, самостоятельно ведущего учет, на конкретный момент времени отражает бухгалтерский баланс. Более конкретно бухгалтерский баланс отражает активы и пассивы (капитал и обязательства) организации на определенный момент времени. Согласно Положению по бухгалтерскому учету «Бухгалтерская отчетность организации» (ПБУ 4\99) в бухгалтерском балансе активы и обязательства должны представляться с подразделением в зависимости от срока обращения (погашения) на краткосрочные и долгосрочные. Активы и обязательства представляются как краткосрочные, если срок обращения (погашения) по ним не более 12 месяцев после отчетной даты или продолжительности операционного цикла, если он не превышает 12 месяцев. Все остальные активы и обязательства представляются как долгосрочные. Пример бухгалтерского баланса представлен в Приложении 1. Важнейшими статьями внеоборотных активов являются нематериальные активы, основные средства, незавершенные капитальные вложения, доходные вложения в материальные ценности и долгосрочные финансовые вложения. В соответствии с ПБУ 14/2000 к нематериальным активам относятся следующие объекты: - исключительное право патентообладателя на изобретение, промышленный образец, полезную модель; - исключительное авторское право на программы для ЭВМ, базы данных; УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 14 - имущественное право автора или иного правообладателя на топологии интегральных микросхем; - исключительное право владельца на товарный знак и знак обслуживания, наименование места происхождения товаров; - исключительное право патентообладателя на селекционные достижения. В составе нематериальных активов учитываются также деловая репутация организации и организационные расходы. По статье «Основные средства» бухгалтерского баланса отражаются внеоборотные активы в виде зданий, сооружений, рабочих и силовых машин и оборудования, измерительных и регулирующих приборов и устройств, вычислительной техники, транспортных средств, инструмента, производственного и хозяйственного инвентаря и принадлежностей и других аналогичных объектов, используемых свыше 12 месяцев (ПБУ 6/01). По статье «Незавершенное строительство» показывается стоимость незаконченного строительства, осуществляемого как хозяйственным, так и подрядным способом. В качестве доходных вложений в материальные ценности в бухгалтерском балансе отражается имущество организации, имеющее материально-вещественную форму (здания, оборудование и др.), предоставляемые организацией за плату во временное пользование с целью получения дохода (аренда). К долгосрочным финансовым вложениям относят долгосрочные инвестиции в государственные и муниципальные ценные бумаги, ценные бумаги других организаций, в том числе долговые ценные бумаги, в которых дата и стоимость погашения определена (облигации, векселя); вклады _______в уставные (складочные) капиталы других организаций (в том числе дочерних и зависимых хозяйственных обществ); предоставленные другим организациям займы, депозитные вклады в кредитных организациях, дебиторская задолженность, приобретенная на основании уступки права требования, вклады организации-товарища по договору простого товарищества (ПБУ 19/02). УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 15 В разделе «Оборотные активы» отражаются средства организации, используемые ею, как правило, в течение одного года. В подразделе «Запасы» отражаются остатки активов, используемых в качестве сырья, материалов при производстве продукции, предназначенной для продажи; предназначенных для продажи (готовая продукция, товары, товары отгруженные); используемых для управленческих нужд организации (ПБУ 5/01). Кроме того, в подразделе «Запасы» особо выделяются затраты в незавершенном производстве (издержках обращения) и расходы будущих периодов. Незавершенное производство – продукция (работы), не прошедшая всех стадий (фаз, переделов), предусмотренных технологическим процессом, а также изделия неукомплектованные, не прошедшие испытания и технической приемки. Расходы будущих периодов – расходы, произведенные организацией в отчетном периоде, но относящиеся к следующим отчетным периодам, подлежащие погашению в следующих отчетных периодах путем списания на издержки в течение срока, к которому они относятся. По статье «Налог на добавленную стоимость по приобретенным ценностям» отражается налог на добавленную стоимость, относящийся к приобретенным ценностям, еще не предъявленный бюджету к зачету. Дебиторская задолженность в бухгалтерском балансе представляется с подразделением на долгосрочную (платежи по которой ожидаются более чем через 12 месяцев после отчетной даты) и краткосрочную (платежи по которой ожидаются в течение 12 месяцев после отчетной даты). В подразделе «Краткосрочные финансовые вложения» отражаются краткосрочные (на срок не более одного года) инвестиции в государственные и муниципальные ценные бумаги, ценные бумаги других организаций и т.п. В подразделе «Денежные средства» отдельными статьями показывается остаток денежных средств в кассе, на расчетных и валютных счетах, а также прочих денежных средств (денежные средства в аккредитивах, чековых книжках и т.п.) УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 16 Таким образом, актив баланса характеризует состав хозяйственных средств организации, с другой стороны, в пассиве показывается, из каких источников эти средства образованы. В разделе баланса «Капитал и резервы» показывают источники собственных средств. По статье «Уставный капитал» отражают сумму средств, выделенных собственником организации для осуществления хозяйственной деятельности. По статье «Добавочный капитал» отражают прирост стоимости внеоборотных активов, выявляемый по результатам их переоценки; эмиссионный доход; другие операции, увеличивающие добавочный капитал в соответствии с положениями бухгалтерского учета. По статье «Резервный капитал» отражаются остатки резервного капитала, создаваемого в соответствии с законодательством РФ, и остатки аналогичных резервов. Если их создание предусмотрено учредительными документами организации. По статье «Целевые финансирование и поступления» отражается остаток средств, предназначенных для осуществления мероприятий целевого назначения, поступивших от других организаций и лиц, бюджетных средств и т.п. По статьям «Нераспределенная прибыль прошлых лет» и «Непокрытый убыток прошлых лет» отражаются суммы нераспределенной прибыли или непокрытого убытка прошлых лет. За отчетный период вся или часть суммы прибыли прошлых лет может быть использована на различные цели: пополнение резервного капитала, увеличение уставного капитала и т. п. По статьям «Нераспределенная прибыль отчетного года» и «Непокрытый убыток отчетного» показывается нераспределенный (непокрытый) финансовый результат отчетного периода. В годовом бухгалтерском балансе данные по группам статей «Резервный капитал», «Нераспределенная прибыль прошлых лет», «Непокрытый убыток прошлых лет», «Нераспределенная прибыль отчетного года», «Непокрытый убыток отчетного года» показываются с учетом рассмотрения итогов деятельности организации за отчетный год, принятых решений о покрытии убытков, выплате дивидендов и т.п. В разделе баланса «Долгосрочные обязательства» показываются непогашенные суммы кредитов банков, займов, займов, полученных от других организаций, подлежащих погашению в соответствии с договором более чем через 12 месяцев после отчетной даты. УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 17 Непогашенные суммы кредитов и займов, полученных от других организаций, подлежащих погашению в течение 12 месяцев после отчетной даты, относятся к краткосрочным пассивам и показываются по статье «Займы и кредиты» раздела «Краткосрочные обязательства». В данном разделе также отражается кредиторская задолженность организации: поставщикам и подрядчикам; дочерним и зависимым обществам; персоналу организации; государственным внебюджетным фондам; бюджету и т.п. Особыми статьями в разделе отражаются доходы будущих периодов и резервы предстоящих расходов. Доходы будущих периодов – это доходы, полученные в отчетном периоде, но относящиеся к будущим отчетным периодам. По статье «Резервы предстоящих расходов» отражается остаток средств, зарезервированных в целях равномерного включения расходов в затраты на производство и расходы на продажу. 2. Общая оценка динамики и структуры статей бухгалтерского баланса Специалисты в области анализа бухгалтерской (финансовой) отчетности уже достаточно давно решили, что проводить анализ непосредственно по балансу – дело трудоемкое и малоэффективное, поскольку довольно трудно выявить основные тенденции изменения средств организации и их источников при наличии множества расчетных показателей. Поэтому в практике экономического анализа используется сравнительный аналитический баланс, получаемый путем уплотнения отдельных статей реального баланса и дополнения показателями абсолютных и относительных отклонений. Пример сравнительного аналитического баланса представлен в Приложении 2. Анализируя данные, представленные в аналитическом балансе, мы видим, как изменилась стоимость имущества организации. Так как в приведенном балансе отсутствуют убытки, стоимость имущества равна валюте баланса, и на конец периода она равна 448441 тыс. руб., что на 24610 тыс. руб. больше _______суммы имущества на начало периода. Стоимость внеоборотных активов (иммобилизованных), равная итогу 1 раздела возросла на 9447 тыс. руб., а стоимость оборотных (мобильных) средств – на 15163 тыс. руб.. Величина собственных средств организации увеличилась на 15996 тыс. руб., при этом величина заемных средств возросла только на 8614 тыс. руб. Величина УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 18 собственных средств в обороте увеличились на 6549 тыс. руб., а рабочий капитал, равный разнице между оборотными активами и текущими обязательствами – на 5975 тыс. руб. (на начало периода он составлял 104710 тыс. руб., на конец периода – 110685 тыс. руб.). Читая аналитический баланс, очень важно обратить внимание на изменение удельного веса величины собственного оборотного капитала в стоимости имущества, на соотношение темпов роста собственного и заемного капитала, а также на соотношение темпов роста дебиторской и кредиторской задолженности. В приведенном аналитическом балансе доля собственного оборотного капитала возрастает на 0,2 процентных пункта. Доля собственного капитала возросла на 0,1 процентный пункт и составила 62,6%, доля заемного капитала, соответственно уменьшилась и составила 37,4%. Кредиторская задолженность увеличилась на 31489 тыс. руб., ее доля в общей величине источников возросла на 6,6 процентных пункта. Дебиторская задолженность возросла на 5865 тыс. руб., а ее доля в общей величине имущества увеличилась всего лишь на 0,2 процентных пункта. В отличие от первых двух положительных моментов увеличения финансовой устойчивости организации, увеличение доли кредиторской задолженности в общей структуре источников средств на 6,6 процентных пункта должно явиться сигналом для более глубокого исследования причин такого роста, а также необходимо убедиться, нет ли в ее составе просроченной задолженности. Представление финансового отчета в виде относительных показателей называется вертикальным анализом. Вертикальный анализ позволяет увидеть динамику удельных весов различных статей баланса. Сами относительные показатели в анализе имеют большое значение, особенно в условиях инфляции, поскольку они неподвержены инфляционному искажению, такому как абсолютные. Рассчитанные в аналитическом балансе относительные показатели на начало и на конец года, а также приведенные их изменения и выводы и есть вертикальный анализ. Горизонтальный анализ баланса заключается в изучении абсолютных показателей статей, расчета темпов роста (снижения). Проводя такой анализ всегда нужно иметь в УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 19 виду существующие инфляционные процессы, по возможности использовать методики, позволяющие устранить негативное влияние инфляции, а также горизонтальный анализ дополнять вертикальным. Поэтому наиболее рациональным является построение аналитической таблицы, характеризующей как структуру имущества и источников, так и динамику отдельных ее показателей. 3. Расчет и анализ финансовых коэффициентов Для оценки финансового состояния в зарубежной практике и уже достаточно давно в нашей стране используется определенная система коэффициентов. Показатели могут быть исчислены непосредственно по данным бухгалтерской отчетности, что делает такой анализ доступным для внешнего пользователя. Система коэффициентов может быть использована для оценки кредитоспособности организации, ликвидности баланса, платежеспособности организации. Кредитоспособность организации – это ее способность своевременно и полностью рассчитываться по всем своим обязательствам. Ликвидность баланса определяется как степень покрытия обязательств организации ее активами, срок превращения которых в деньги соответствует сроку погашения обязательств. От ликвидности баланса следует отличать ликвидность активов, которая представляет собой его способность трансформироваться в денежные средства, а степень ликвидности определяется продолжительностью временного периода, в течение которого эта трансформация может быть определена. Чем короче период, тем выше ликвидность данного вида актива. Платежеспособность означает наличие у организации денежных средств и их эквивалентов, достаточных для расчетов по кредиторской задолженности, требующей немедленного погашения. Основными признаками платежеспособности является наличие в достаточном объеме денежных средств и отсутствие просроченной кредиторской задолженности. Ликвидность и платежеспособность нельзя считать однонаправленными параметрами финансового состояния. Коэффициенты ликвидности могут характеризовать финансовое положение организации как удовлетворительное, однако такая оценка УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 20 может быть ошибочной, если в текущих активах значительный объем занимают неликвиды и просроченная дебиторская задолженность. Для погашения текущих обязательств могут использоваться разнообразные виды активов, различающихся ликвидностью. В зависимости от того, какие виды оборотных активов принимаются во внимание, ликвидность оценивается при помощи различных коэффициентов. Технология оценки сводится к сопоставлению текущих обязательств и активов, используемых для их погашения. В зависимости от степени ликвидности активы организации разделяются на следующие группы: А1 – наиболее ликвидные активы (все статьи денежных средств и краткосрочные финансовые вложения). А2 – быстро реализуемые активы (дебиторская задолженность, платежи по которой ожидаются в течение 12 месяцев после отчетной даты). А3 – медленно реализуемые активы (статьи раздела 2 актива баланса, включающие запасы, НДС, дебиторскую задолженность, платежи по которой ожидаются более, чем через 12 месяцев после отчетной даты, прочие оборотные активы). А4 – трудно реализуемые активы (внеоборотные активы). В свою очередь, источники средств группируются по степени срочности их оплаты, выделяются следующие группы: П1 – наиболее срочные обязательства (кредиторская задолженность). П2 – краткосрочные пассивы (краткосрочные заемные средства и прочие краткосрочные пассивы) П3 – долгосрочные пассивы (долгосрочные кредиты и заемные средства, доходы будущих периодов, резервы предстоящих расходов и платежей). П4 – постоянные пассивы или устойчивые (статьи раздела «Капитал и резервы» за минусом убытков) УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 21 Способы расчета финансовых показателей представлены в Приложении 3, значения коэффициентов – в Приложении 4. Представленные в Приложении 4 финансовые коэффициенты позволяют оценить финансовое состояние организации. Так, коэффициент абсолютной ликвидности показывает, какую часть краткосрочной задолженности организация может погасить в ближайшее время за счет денежных средств; коэффициент текущей ликвидности означает, какую часть текущих обязательств по кредитам и расчетам можно погасить, мобилизовав все оборотные средства; коэффициент обеспеченности собственными средствами характеризует наличие собственных оборотных средств у организации, необходимых для ее финансовой устойчивости. Коэффициент восстановления платежеспособности организации рассчитывается в случае, если коэффициент текущей ликвидности или коэффициент обеспеченности собственными средствами меньше критериальных (как в нашем случае), а коэффициент утраты платежеспособности – если оба названных коэффициента принимают значение меньше критериального. В нашем примере мы наблюдаем отрицательную динамику общего показателя ликвидности, коэффициента абсолютной ликвидности, коэффициента «критической оценки», коэффициента маневренности функционирующего капитала. В конце отчетного периода организация могла оплатить лишь 7,5% своих краткосрочных обязательств. Коэффициент восстановления платежеспособности, имеющий значение более 1, свидетельствует о наличии реальной возможности у организации восстановить свою платежеспособность. В нашем примере, данный коэффициент немного меньше 1, что говорит о невозможности восстановить свою платежеспособность в ближайшее время. Определенная система коэффициентов используется и для определения финансовой устойчивости организации. Оценка финансовой устойчивости позволяет оценить, насколько организация независима с финансовой точки зрения от заемных средств. Способы расчета показателей финансовой устойчивости представлены в Приложении 5, значения коэффициентов – в Приложении 6. УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 22 В нашем случае динамику коэффициента капитализации и коэффициента финансирования можно оценить как положительную. Значения коэффициентов свидетельствует о достаточной финансовой устойчивости организации. Однако эти показатели дают лишь общую оценку финансовой устойчивости, значения этих коэффициентов рекомендуется рассматривать в совокупности с коэффициентом обеспечения собственными источниками финансирования. Анализируя значения коэффициентов обеспечения собственными источниками финансирования, можно сказать, что они достаточно низкие: на начало периода собственными оборотными средствами покрывалось 37,2% оборотных активов, а в конце периода – 37,6%. 4. Влияние учетной политики на формирование показателей бухгалтерского баланса и на финансовое состояние организации При анализе бухгалтерского баланса и других форм отчетности нужно иметь в виду, что учетная политика, принятая в организации может существенно изменить показатели, представленные в отчетности, а, следовательно, и результаты анализа. В соответствии с ПБУ 1/98 «Учетная политика организации», под учетной политикой понимается «принятая ею совокупность способов ведения бухгалтерского учета – первичного наблюдения, стоимостного измерения, текущей группировки и итогового обобщения фактов хозяйственной деятельности». Все элементы учетной политики можно разделить на две группы: изменяющие значение показателей отчетности и не изменяющие показатели отчетности. К последней группе элементов можно, например, отнести порядок отражения в бухгалтерском учете процесса заготовления материально- производственных запасов (с применением счетов 15 «Заготовление и приобретение материалов» и 16 «Отклонение в стоимости материалов» и без применения таковых). В данном случае, какой бы метод мы не избрали, фактическая сумма приобретенных материально-производственных запасов не изменится. К этой же группе элементов можно отнести и способ распределения косвенных расходов. Какой бы способ организация ни избрала, общая сумма расходов не изменяется, изменяется только себестоимость конкретных видов продукции, что не влияет на показатели, представленные в отчетности. Элементы учетной политики, влияющие на показатели баланса и отчетности в целом, представлены в Приложении 7. УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 23 В приведенном в Приложении 1 балансе основные средства, нематериальные активы показаны по остаточной стоимости, определенной в соответствии с учетной политикой, исходя из линейного метода начисления амортизации. В данном примере в январе отчетного года поступили новые основные средства, не относящиеся ни к одной из имеющихся групп основных средств. Проследим на примере как изменится остаточная стоимость основных средств на конец периода, исходя из возможности установления различных методов амортизации для новых основных средств. По основным средствам первоначальной стоимостью 32894 тыс. руб., поступившим в январе месяце отчетного года, установлен срок полезного использования – 5 лет. Расчет остаточной стоимости основных средств, исчисленной различными методами, представлен в Приложении 8. Как видно из приведенных расчетов, даже без учета влияния учетной политики по всем основным средствам, изменение метода начисления амортизации новых основных средств существенно отражается на величине основных средств. Так, при выборе способа уменьшаемого остатка, остаточная стоимость основных средств уменьшится отношению к остаточной стоимости, исчисленной линейным методом на 6031 тыс. руб_______., при выборе способа списания стоимости по сумме чисел лет срока полезного использования – на 4019 тыс. руб., при выборе способа списания пропорционально объему продукции (работ, услуг) – на 3468 тыс. руб. При анализе изменений остаточной стоимости нужно иметь в виду, что начисленная сумма амортизации увеличивает себестоимость произведенной продукции, и соответственно при ее реализации – расходы по обычным видам деятельности, а значит – уменьшает финансовый результат отчетного периода. В нашем примере применение способа начисления амортизации, отличного от линейного, влечет за собой увеличение себестоимости продукции, работ, услуг, при применении способа уменьшаемого остатка - на 6031 тыс. руб., при применении способа списания стоимости по сумме чисел лет срока полезного использования – на 4019 тыс. руб., при применении способа списания пропорционально объему продукции – на 3468 тыс. руб. Подобные отклонения возникают, естественно, и при изменении методов начисления амортизации нематериальных активов. УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 24 В Приложении 9 приведены _______изменения финансовых коэффициентов на конец отчетного периода, связанные с применением возможных вариантов начисления амортизации основных средств. Безусловно, представленные отклонения имеют незначительные размеры, но в данном случае мы выполняем задачу демонстрации возможности влияния учетной политики на финансовое состояние организации. Не вызывает сомнение тот факт, что если маневрировать всеми элементами, представленными в Приложении 7, изменения значений рассчитанных коэффициентов будут значительными. Таким образом, анализируя показатели бухгалтерского баланса организации, нужно иметь в виду особенности применяемой учетной политики, и разъяснения, представленные в пояснительной записке по поводу особенностей формирования показателей баланса. АНАЛИЗ ОСНОВНЫХ ФОНДОВ 1. Направления анализа основных фондов и источники информации 2. Анализ состава, структуры и динамики основных фондов 3. Анализ показателей эффективности использования основных производственных фондов 4. Анализ производственного оборудования 1. Направления анализа основных фондов и источники информации Основные фонды являются одним из производственных факторов, от состояния и использования которых зависят результаты деятельности предприятия. Анализ основных фондов проводится по следующим направлениям: - анализ изменения величины основных фондов по их видам; - анализ структуры основных фондов и ее изменения в динамике; - анализ движения основных фондов; - анализ показателей эффективности использования основных производственных фондов; - анализ использования производственного оборудования по количеству, времени работы и другим параметрам; - анализ эффективности затрат на содержание и эксплуатацию оборудования, а также на проведение капитального ремонта оборудования, его замену и другие мероприятия. Выбор конкретного направления анализа и решаемых при этом задач определяется потребностями управления. Основными особенностями анализа являются вариантность решений по использованию основных фондов и нацеленность этих решений на перспективу. УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 62 Качество анализа зависит от достоверности информации, которая определяется постановкой бухгалтерского учета: отлаженности системы регистрации операций с объектами основных средств, достоверности инвентарных описей и отчетных данных. Исходные данные для анализа: - бухгалтерская отчетность (баланс и форма № 5); - форма №11 статистической отчетности «Сведения о наличии и движении основных фондов и других нефинансовых активов»; - баланс производственной мощности предприятия; - отчет о запасах неустановленногооборудования; - дополнительная информация из внутренних документов предприятия: • данные внутризаводского учета об использовании оборудования, • данные отдела главного механика о наличии оборудования, сроках эксплуатации, ремонте оборудования и другие. Результатом анализа является выработка предложений по обновлению основных фондов: модернизации, расширению площадей и приобретению нового оборудования, а также предложений о повышении сменности работы оборудования, своевременности ремонта и повышении его качества. 2. Анализ состава, структуры и динамики основных фондов В соответствии с Положением по бухгалтерскому учету "Учет основных средств" (ПБУ6/01) "основными средствами является часть имущества, используемая в качестве средств труда при производстве продукции,выполнении работ или оказании услуг, либо для управления организацией в течение периода, превышающего 12 месяцев или обычный операционный цикл, если он превышает 12 месяцев." Основные средства отражаются в бухгалтерском балансе (1 раздел) по остаточной стоимости по данным на начало и конец отчетного периода; более подробная УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 63 информация о составе и изменении их за период содержится в Приложении к балансу (форма 5) и в форме 11 статистической отчетности. По составу основные средства классифицируются (также согласно ПБУ6/01) следующим образом: - 1 группа _______– здания, сооружения, рабочие и силовые машины и оборудование, измерительные и регулирующие приборы и устройства, транспортные средства, инструмент, производственный и хозяйственный инвентарь и принадлежности, рабочий, продуктивный и племенной скот, многолетние насаждения, внутрихозяйственные дороги и прочие соответствующие объекты; - 2 группа – капитальные вложения на коренное улучшение земель; - 3 группа – капитальные вложения в арендованные объекты основных средств; - 4 группа – земельные участки, объекты природопользования (вода, недра и другие природные ресурсы). В зависимости от функциональной роли выделяют при анализе фонды основного вида деятельности и основные фонды других отраслей, в т.ч. производящих товары и оказывающих услуги. Структурный анализ предполагает расчет удельного веса каждого вида основных средств в общей их стоимости и сопоставление его по периодам. Сравнение данных о величине основных фондов (средств) на конец и начало анализируемого периода позволяет выявить их динамику. Показатели движения основных фондов (ОФ): Стоимость поступивших (новых) ОФ 1. Коэффициент ввода (обновления) = Стоимость ОФ на конец периода Стоимость выбывших ОФ 2. Коэффициент выбытия = Стоимость ОФ на начало периода УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 64 Разница между стоимостью введенных и 3. выбывших ОФ Коэффициент прироста = Стоимость ОФ на конец периода Данные показатели изучаются в динамике (за несколько лет) и характеризуют скорость замены основных фондов. 3. Анализ показателей эффективности использования основных производственных фондов Одной из задач управления производством является обеспечение рационального использования основных производственных фондов (ОПФ). От эффективности использования ОПФ зависит объем выпуска, а также показатели прибыли и рентабельности. Основной обобщающий показатель – фондоотдача (ФО), характеризующая выпуск продукции с каждого рубля стоимости основных производственных фондов и рассчитываемая по формуле: ФО = ТП / ОПФ (в руб.), где ТП-объем продукции, произведенной за период (товарной); ОПФ – среднегодовая стоимость основных производственных фондов, обычно рассчитываемая как средняя хронологическая. Анализ показателя фондоотдачи проводится в динамике и в сравнении с планом; выявляются отклонения и их причины. Для выявления влияния факторов на изменение фондоотдачи производится преобразование исходной формулы, например, делением числителя и знаменателя на среднесписочную численность работающих (Чппп): ФО = ТП : ЧППП = В - выработка УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 65 ОПФ : ЧППП ФВ - фондовооруженность Для увеличения фондоотдачи темпы роста объема производства должны быть выше темпов роста стоимости основных производственных фондов, а темпы роста производительности труда выше темпов роста фондовооруженности. Для более детального анализа фондоотдачи делается поэтапное преобразование исходной формулы. 1 этап: в формулу расчета фондоотдачи вводится стоимость активной части (ОПФакт): ТП ОПФакт ТП ОПФакт ФО = ОПФ ∗ ОПФакт = ОПФакт ∗ ОПФ В результате получены показатели: фондоотдача с рубля активной части основных фондов и доля активной части в величине всех основных производственных фондов. В ходе дальнейшего анализа можно рассчитать влияние каждого из этих факторов на общий показатель фондоотдачи и определить направления его повышения за счет, во- первых, улучшения использования оборудования (активной части основных фондов), а во-вторых, за счет улучшения структуры основных фондов – повышения доли их активной части. 2 этап: использование для преобразования формулы, полученной на 1 этапе, показателя стоимости действующего оборудования. Формула расчета фондоотдачи имеет вид: ТП Мд ОПФакт ФО = Мд ∗ ОПФакт ∗ ОПФ где Мд – среднегодовая стоимость действующего оборудования. УЧЕБНОЕ ПОСОБИЕ «КОМПЛЕКСНЫЙ ЭКОНОМИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ» 66 ТП Мд – Фондоотдача с рубля стоимости действующего оборудования Мд ОПФакт – доля действующего оборудования в стоимости активной части ОПФ 3 этап: представим стоимость действующего оборудования по формуле Мд = Цср ∗ Кд , где Цср – средняя стоимость единицы действующего оборудования, а Кд – количество действующего оборудования. ОПФакт Мд ТП 1 ФО = ОПФ ∗ ОПФакт ∗ Кд ∗ Цср ТП Кд – производительность 1 станка; остальные факторы – те же. 4 этап: вводится информация о сменном времени работы оборудования. ОПФакт Мд ТП Тсм 1 ФО = ОПФ ∗ ОПФакт ∗ Тсм ∗ Кд ∗ Цср Тсм – фонд времени работы оборудования за период в станко-сменах ТП Тсм – сменная выработка Тсм – количество смен, отработанных 1 действующим
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Финансовый учет 2
Бухгалтерский учет
Бухгалтерский учет
Бухгалтерский учет
Основы бухгалтерского учета
Финансовый учет
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет 1
Финансовый учет 1
Бухучёт в гостеприимстве
Финансовый учет 1
Управленческий учет
Финансовый учет 2
Консолидированная финансовая отчетность и анализ
Бухгалтерский учет
Финансовый учет 2
Международные стандарты финансовой отчетности
Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарты пәнінен СӨЖ 1. СӨЖ Баланс баптары.н есепке алу. Балансты ұсыну. Оған қойылатын төменгі талаптар 2. СӨЖМ. Есеп саясатындағы өзгерістер. ҚЕХС қолдану (ретроспективті және жедел). Ақпараттарды ашу 3. СӨЖ 3-4 Дайын өнім және тауарлар және аяқталмаған өндіріс есебі. Қорлардың мерзімдік және үздіксіз есебі. 4. СӨЖМ 5-6. Негізгі құралдардың тозуы: қызмет ету мерзімі және амортизация есептеу әдістері, оларды бухгалтерлік есеп шоттарында көрсету 5. СӨЖ 7-8. Қызмет ету мерзімі. Материалды емес активтердің тозуы, есебі 6. СӨЖ 9-10. Актуарлық әдіс, пайыздардың бөлінуі. 7. СӨЖ 11-12. Сатылған өнім мен көрсетілген қызмет есебі. Мерзім шығыны есебі. 8. СӨЖМ 13-14. Активтің баланстық құнының артуы 9. СӨЖ 15. Акциядан базалық пайда. Дивиденттер
Введение в бухгалтерский учет
СӨЖ –ді өткізу методикасы 10-11. (5-6 тақырыптар бойынша) Есептік кезеңмен қаржылық есеп беруді дайындау СӨЖ-ді өткізудің негізгі мақсаты студенттердің тақырыпты өз бетімен меңгеруін қадағалап, тақырыпты түсіну мүмкіншілігін арттыру СӨЖ тәжірибе жүзінде бұхгалтерлік баланс қалай құрылуы тиіс, яғни студенттер алдын ала үлестірілген ақпараттар бойынша айналым ведомосін құрып, соның нәтижесінде кәсіпорын балансын құруы тиіс 1. Шаруашылық операциясын тіркеу журналы бойынша шоттар корреспонденциясын құру 2.Бұхгалтерлік есеп шоттарының ашылуы 3. Айналым ведомосін құру 4. Соңғы баланс құру Студенттерге баланс құру үшін қажетті ақпараттар үлестіріледі олар: кәсіпорын шаруашылық операцияларын тіркеу журналы мен кәсіпорын бұхгалтерлік балансы 12 Тақырып Бұхгалтерлік есепті ұйымдастыру Сабақ өткізудің негізгі мақсаты студенттердің есеп саясаты туралы түсінігін анықтау СӨЖ студенттердің қалауынша ауызша немесе баяндама тұрғысында өткізіледі 1. Ұйымның есеп саясаты 2.Құжаттау 3. Түгендеу Студенттердің өзіндік жұмысы жөнінде методикалық ұсыныс 13 Тақырып Кіріс және шығыс есебі Студенттердің өз бетімен тақырыпты меңгеру мүмкіншілігін тексеру 1. Негізгі қызметтен түскен кіріс есебінің жүргізілуі мен қаржылық есептілікте көрсетілуі 2. Тауарларды сатуға байланысты шығындар есебінің жүргізілуі және оның қаржылық есептілікте көрсетілуі 3. Мерзім шығындары және қаржы есептілігінде көрсетілуі 14 Тақырып Серіктестіктердегі капитал есебі Студенттердің өз бетімен тақырыпты меңгеру мүмкіншілігін тексеру 1. Жарғылық капитал есебі, оның қалыптасу тәртібі 2. Қосымша төленген қосымша төленбеген капитал есебі 3. Серіктестіктердегі капитал есебінің жүргізілу ерекшеліктері 15 Тақырып Қаржылық есеп беруді дайндау Негізгі мақсат студенттердің қаржылық есептілік құрамын білу және олардың құрылу тәртібін меңгеру мүмкіншілігін арттыру 1. Қаржы есептілігі құрамы 2. Қаржы есептілігін құру тәртібі Бұхгалтерлік баланс және Қаржылық есеп беруді дайындау тақырыптары бойынша: 1. Шаруашылық операцияларды тіркеу журналы
Финансовый учет
Бухгалтерский учет
Бухгалтерский учет
Финансовый учет на профессиональном уровне
Қаржылық есеп 2 пәнінен СРС/СРСП 1 СӨЖ -1 Баяндама. Реферат түрінде 1. 1. Бірлескен кәсіпорындарды бірегейлендіру. Сатып алу әдісін қолдану 2.Кәсіпорындарды біріктіру құны 3. Іскерлік бедел 2 СӨЖ. 2. Баянама реферат түрінде Инвестициялық меншіктің танылуы. 2. Иеленуші қолданатын меншік. Алғашқы бағалау. 3.Инвестициялық меншікті кейінгі бағалау 4. Инвестициялық меншікті жіктеудің өзгеруі 3 СӨЖ 3 Бағалау міндеттемелері, шартты міндеттемелер танылуы және бағалануы. Міндеттің сенімі бағалануы. Шартты міндеттемелер, шартты жағдайлар олардың қаржылық есептілікте ашып көрсетілуі. Қиындық туғызатын шарттар. Ақшаның уақытша құны . Дисконттық құн туралы түсінік. Ақшаның болашақжәне ағымдағы құны. Баяндама түрінде 4 СӨЖ 4 1. Әсер ету дәрежесі бойынша үлестік құралдарды жіктеу Маңызды әсер ету крийтерилері . 2. Үлестік қатысу бойынша әдістің қолданылуы. Үлестік қатысу әдісінен шегерімдер 3. Бөлек қаржылық есептілік Баяндама 5. СӨЖ 5 1. Байланысты тараптар туралы ақпараттарды ашып көрсету. Анықтама. 2. Байланысты тараптармен қарым қатынастар және операциялар.
Комплексный экономический анализ
Кешенді экономикалық талдау пәнінен СӨЖ сұрақтары СӨЖ 1 Кешенді экономикалық талдаудың басқа ғылымдармен байланысы. Оның даму бағыттары мен кезеңдері СӨЖ 2 Бұйымның өміршеңдік кезеңін қолдаудың үздіксіз ақпараттық технологиясы СӨЖ 3-5 Үстеме шығындарды талдау және өнімнің өзіндік құнын есептеу СӨЖ 6-7 Кешенді экономикалық талдау әдістемесі оның жүйенің дамуы мен өміршеңдік кезеңімен байланысы СӨЖ8-9 Бюджет құру методологиясы СӨЖ 10-11 Мүліктерді талдау нәтижелері бойынша ұсыныстар жасау СӨЖ 12 Рентабельділіктің көп факторлы талдауы СӨЖ 13 .Инвестициялық талдау методикасы СӨЖ 14. Кешенді экономикалық талдаудағы рейтингтік бағалау әдісі
Углубленный финансовый учет
Қаржылық есеп 2 пәнінен СРС/СРСП 1 СӨЖ -1 Баяндама. Реферат түрінде 1. 1. Бірлескен кәсіпорындарды бірегейлендіру. Сатып алу әдісін қолдану 2.Кәсіпорындарды біріктіру құны 3. Іскерлік бедел 2 СӨЖ. 2. Баянама реферат түрінде Инвестициялық меншіктің танылуы. 2. Иеленуші қолданатын меншік. Алғашқы бағалау. 3.Инвестициялық меншікті кейінгі бағалау 4. Инвестициялық меншікті жіктеудің өзгеруі 3 СӨЖ 3 Бағалау міндеттемелері, шартты міндеттемелер танылуы және бағалануы. Міндеттің сенімі бағалануы. Шартты міндеттемелер, шартты жағдайлар олардың қаржылық есептілікте ашып көрсетілуі. Қиындық туғызатын шарттар. Ақшаның уақытша құны . Дисконттық құн туралы түсінік. Ақшаның болашақжәне ағымдағы құны. Баяндама түрінде 4 СӨЖ 4 1. Әсер ету дәрежесі бойынша үлестік құралдарды жіктеу Маңызды әсер ету крийтерилері . 2. Үлестік қатысу бойынша әдістің қолданылуы. Үлестік қатысу әдісінен шегерімдер 3. Бөлек қаржылық есептілік Баяндама 5. СӨЖ 5 1. Байланысты тараптар туралы ақпараттарды ашып көрсету. Анықтама. 2. Байланысты тараптармен қарым қатынастар және операциялар.
Теория и методология бухгалтерского учета
Финансовый учет
СРСП по финн учету Тема: Учетные циклы и подготовка финансовой отчетности Содержание: 1. Этапы учетного цикла 2. Трансформационная таблица Количество студентов 21 Задача - усвоить этапы учетного цикла и процедуру составления трансформационной таблицы; понимать систему двойной записи и вести запись хозяйственных операций на счетах бухгалтерского учета; закрепить порядок подготовки финансовой отчетности организаций Полное описание проблемы: для составления финансовой отчетности необходимо отобрать данные, относящиеся к текущему отчетному периоду. Это требует проведения расчетов, анализа, подготовки проектов документов. В Главном журнале или в Главной книге допускается ошибка, она должна быть исправлена. Исправление ошибок производится с помощью исправительных ошибок. Это журнальные проводки, которые производятся для того, чтобы скорректировать часть или всю сделанную ранее частично или полностью некорректную журнальную проводку. Корректирующие проводки – это средство ведения учета, по методу начисления и, таким образом они позволяют финансовой отчетности за разные периоды быть сопоставимой и уместной для потребностей пользователей. Рационализация задания шаги движения к решению проблемы - По остаткам Главной книги составляется пробный баланс - если обнаружена ошибка в учете или не учтенные операции дается корректирующая проводка Затем составляется трансформационная таблица. Важные элементы на что необходимо больше обратить внимание Здесь необходимо обратить внимание студентам на достоверность информации, так как на основе финансовой отчетности пользователи должны принимать решение. Почему это задание побуждает студентов быть активными? Составление форм финансовой отчетности служит накоплению профессионального опыта, близкого к реальному, в связи с этим данное задание побуждает студентов быть активными. Роль педагога Перед началом каждой работы студенты получают консультацию Методические рекомендации к Заданию СРС (метод проектов) Описание для выполнения задания студентам необходимо знать, что такой учетный цикл и изучить этапы учетного цикла. Изучить первичные документы, отобрать необходимые данные для составления финансовой отчетности. Изучить статьи бухгалтерского баланса, отчета о совокупном годовом доходе, отчета об изменениях в собственном капитале, отчета о движении денежных средств., процедуру составления трансформационной таблицы. Чтобы дать правильную журнальную проводку должны хорошо знать счета бухгалтерского учета их назначение, структуру. Также должны хорошо знать двойную запись на счетах бухгалтерского учета. Метод начисления. Сроки исполнения После получения раздаточного материала в течении 2-х недель должны сдать Баллы за выполнение Данное задание оценивается до 5 баллов Детализация задания 1. По данным хозяйственной операции дать корреспонденцию счетов; 2. Открыть счета определить обороты и конечное сальдо; 3. Составить пробный баланс; 4. Дать корректирующую проводку; 5. Составить пробный баланс после корректировки; 6. Составить отчет о прибылях и убытках; 7. Составить отчет об изменениях в собственном капитале; 8. Составить баланс за отчетный период. На что обратить внимание при выполнении задания На правильность всех расчетов Рекомендации Быть внимательными. Если допущена ошибка, знать, как можно исправить эту ошибку. Вид защиты устно Критерии оценки усвоение методики составления форм финансовой отчетности, полнота решения
Бухгалтерский учет
Теория и методология бухгалтерского учета
Консолидированная финансовая отчетность
Комплексный экономический анализ
Кешенді экономикалық талдау пәнінен семинар сұрақтары 1 Кешенді экономикалық талдаудың ұйым жұмысын басқарудағы рөлі 1. Кешенді экономикалық талдаудың мазмұны 2. Бизнес жоспардың құрылымы және талдаудың негізгі жоспарлы көрсеткіштерге мониторинг жасаудағы рөлі мен дамуы 2 Жүйенің даму және іс-әрекет ету заңдылығы – бұйым, техника және технологияның өміршеңдік кезеңінің концепциясының негізі 1. Жүйенің даму заңдылығы 2. Жүйенің іс-әрекет заңдылығы 3. Бұйымның, техника мен технологияның өміршеңдік кезең концепциясы 3-4 Өнімнің өзіндік құнын «Директ-костинг» және «Абзорбшин-костинг» жүйелері бойынша калькуляциялау 1. «Директ-костинг» жүйесі бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру 2. «Абзорбшин-костинг» жүйесі бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру 5 Техникалық-ұйымдастырылу деңгейін сыртқы жағдай және жүйенің өміршеңдік кезеңін талдау 1.Өндірістің технико-ұымдастырылу деңгейі туралы түсінік және көрсеткіштері 2. Өндіріс процессін интенсифтендіру және технико-ұйымдастырылу деңгейі 3. Ұйым қызметіне сыртқы жағдайдың әсері 6-7 Болжамды проблемалық Бюджеттеу Жобалық-болжамды 1. Жоспарлау кезеңдері 2. Бюджеттің түрлері 3. Өндірістік өзіндік құн бюджеті 8-10. Ұйым мүліктерін талдау 1. Негізгі құралдардың жағдайы мен қолданылуын талдау 2. Негізгі құралдардың тиімді пайдаланылуын талдау 3. Ақша қаражаттарын талдау 4. Дебиторлық қарыздарын талдау 5. Қорлар қозғалысын талдау 11-12 Қаржы жағдайы мен қаржы нәтижелерін талдау 1.Ұйымның қаржы нәтижелеріне әсер етуші факторларды талдау 2. Маржиналды табысқа талдау 3. Төлем қабілеті мен қаржы жағдайы тұрақтылықтарын талдау 13 Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау 1. Жүйенің дамуындағы инвестицияның рөлі 2. Инвестициялық жоба туралы түсінік және оның тиімділігін бағалау 14 Ұйым қызметін жалпылама кешенді бағалау 1. Ұйымның экономикалық потенциалын талдау 2. Өндіріс резервін кешендіі бағалау 15 Кешенді экономикалық талдауды ұйымдастыру және ақпараттық қамтамасыздық 1. Қазіргі жағдайда кешенді экономикалық талдау жүргізудің ерекшеліктері 2. Ұйымдарда кешенді экономикалық талдау жүргізудің негізгі ұфымдастыру нысандары
Углубленный финансовый учет
Тақырып Дебиторлық қарыз есебі 1.Дебиторлық қарыз түрлері 2.Күдікті қарыз есебі 3.Болашақ мерзім шығыны есебі Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов, Алматы, изд. Ценные бумаги, 2002 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж. 9. Тақырып Тауарлы – материалды қорлар есебі 1.Тауарлы-материалды қорлар есебі міндеттері 2. Тауарлы-материалды қорларды бағалау әдістері 3. Тауарлы-материалды қорлардың жинақтамалы және талдамалы есебі Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов, Алматы, изд. Ценные бумаги, 2002 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж. 10 Тақырып Ұзақ мерзімді активтер есебі 1. Негізгі құралдар қозғалысы есебі 2.Негізгі құралдардың жинақтамалы және талдамалы есебі Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Алматы, Издат-Маркет 2005 ж 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж. 11 Тақырып Ағымдағы және ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі 1. Займдар есебі 2. Еңбек ақы бойынша есеп айырысу есебі 3. Қосылған құн салығы бойынша есеп айырысу есебі Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Алматы, Издат-Маркет 2005 ж 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж. 12 Аудит туралы түсінік оның мақсаты және функциясы 1. Аудиттің мақсаты, мазмұны мен мәні. 2.Аудиттің пайда болуы мен дамуы. 3. Қазақстанда аудиттің дамуы. 4.Аудиттің пәні, обьектілері және функциялары. Ұсынылатын эдебиет Балапанова Ә.Ж. Аудиттің теориялық негіздері 13 ҚР аудитті нормативтіөқұқықтық қадағалау 1. ҚР-ғы аудитті нормативтік реттеу жүйесі. ҚР-ғы аудит қызметін реттейтін нормативтік-құқықтық актілердің көрінісі. Аудит қызметін реттейтін мемлекеттік органдардың және қоғамдық ұйымдардың қызметтері. Аудиторларды лицензиялау және кәсіби аттестациялау жүйесі. Ұсынылатын эдебиет Балапанова Ә.Ж. Аудиттің теориялық негіздері 14.Аудит стандарты және кәсіби этика 1. Аудиттің халықаралық стандарттары және олардың сипаттамасы. Аудитордың кәсіби этиканың кодексі. Аудитордың этикалық нормалары (принциптері) Фирма ішіндегі аудитарлық стандарттар Ұсынылатын эдебиет Балапанова Ә.Ж. Аудиттің теориялық негіздері 15 Аудиторлық қорытынды 1. Аудиторлық қорытындының формалары және құрылымы. Сөзсіз жағымды аудиторлық қорытынды. Жеке қателердің мазмұны мен түрлері. Оң – шартты аудиторлық қорытынды. Жағымсыз аудиторлық қорытынды. Ұсынылатын эдебиет Балапанова Ә.Ж. Аудиттің теориялық негіздері 6 Бөлім СӨЖ –ді өткізу методикасы (6-7 тақырыптар бойынша) Есептік кезеңмен қаржылық есеп беруді дайындау СӨЖ-ді өткізудің негізгі мақсаты студенттердің тақырыпты өз бетімен меңгеруін қадағалап, тақырыпты түсіну мүмкіншілігін арттыру СӨЖ тәжірибе жүзінде бұхгалтерлік баланс қалай құрылуы тиіс, яғни студенттер алдын ала үлестірілген ақпараттар бойынша айналым ведомосін құрып, соның нәтижесінде кәсіпорын балансын құруы тиіс 1. Шаруашылық операциясын тіркеу журналы бойынша шоттар корреспонденциясын құру 2.Бұхгалтерлік есеп шоттарының ашылуы 3. Айналым ведомосін құру 4. Соңғы баланс құру Студенттерге баланс құру үшін қажетті ақпараттар үлестіріледі олар: кәсіпорын шаруашылық операцияларын тіркеу журналы мен соңғы бұхгалтерлік баланс Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Алматы, Издат-Маркет 2005 ж 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж. 7 Бөлім Студенттердің өзіндік жұмысы жөнінде методикалық ұсыныс 1. 13 ҚР аудитті нормативті-құқықтық қадағалау ҚР –ның Аудиторлық қызмет туралы заңына сәйкес- аудиторлар мен аудиторлық субъектілердің құқықтары мен міндеттері туралы Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Алматы, Издат-Маркет 2005 ж 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж 9. Балапанова Ә.Ж. Аудиттің теориялық негіздері 10 Бөлім Тест сұрақтары 1.Бұхгалтерлік есепте экономикалық ресурстар деп мыналарды атайды: 1. пассивтерді 2. кредиторлық қарыздарды 3. активтерді 4. міндеттемелерді 5. тартылған капиталды 2.Қаржы жағдайын төмендегі теңдік бойынша қарастыруға болады: 1. активтер = пассивтер + капитал 2. пассивтер = активтер + капитал 3. капитал = пассивтер 4. активтер = капитал + міндеттеме 5. пассивтер = капитал + міндеттеме 3.Баланс құру тиімділігі мыныларға байланысты 1.баланс өз пассивтерін бағалауға мүмкіндік береді 2.баланс көптеген қаржы коэффициенттерін есептеуге негіз болады 3.баланс кәсіпорын рентабельділігін анықтаудың негізі 4.баланс қаржы тұрақтылығын бағалауға мүмкіндік береді 5. баланс қаржы нәтижесін анықтауға мүмкіндік береді 4. Кез келген қаржы- шаруашылық қызметі фактісін тіркеудің негізі: 1. журнал 2. бұхгалтерлік кітап 3. қаржы есебі 4. бастапқы құжат 5. Т- шоты 5 Бастапқы құжат – 1. кез келген іскерлік операцияны тіркеу құжаты 2. біртектес операцияны тіркеу құжаты 3. маңызды мәліметтерді тіркеу құжаты 4. іскерлік белсенділікті сипаттайтын құжат 5. қаржы тұрақтылығын сипаттайтын құжат 6.Бас кітап шоттары бойынша дебеттік кредиттік қалдық теңдігін тексеру үшін 1.бұхгалтерлік баланс 2.айналым ведомосі 3.бастапқы құжат 4.қаржылық есеп 5.сынақ баланс құрылады 7.Бұхгалтерлік ақпаратты пайдаланушылардың негізгі тобы: 1. субъектіні басқарушылар 2. субъектіден тыс пайдаланушылар 3. ішкі және сыртқы 4. менеджерлер 5. салық органы 8.Бұхгалтерлік ақпараттарды тікелей қаржылық қызығушылықпен пайдаланушылар 1. әкімшілік, инвесторлар 2. менеджерлер, бөлім бастықтары 3. қаржы органы, аудиторлар 4. инвесторлар, кредиторлар, сатып алушылар 5. министрліктер,сатып алушылар, консультация берушілер 9. Бұхгалтерлік ақпараттарды тікелей қаржылық емес қызығушылықпен пайдаланушылар 1.инвесторлар, кредиторлар, менеджерлер 2.жоғарғы басқару органы, директорлар советі 3. жеке кәсіпкерлер, серіктестер 4. әкімшілік, салық органы, реттеуші және басқа органдар 5.салық органы, реттуші орган, статистикалық және басқа органдар 10. Бұхгалтерлік ақпараттардың сапалық сипаттамасы: 1.түсініктілік, үздіксіздік, сәйкестік 2. түсініктілік, маңыздылық, дұрыстық, салыстырмалылық 3. маңыздылық, мерзімділік, жекешелік 4. дұрыстық, мерзімділік, үздіксіздік 5.үйлесімділік, сәйкестік, аяқтылық, салыстырмалылық 11. Қаржы есептілігінің мақсаты: 1. кәсіпорынның қаржы жағдайы қызметі мен өзгерістері жайлы ақпарат беру 2. кәсіпорынның болашақ ақша кірістері жайлы ақпарат беру 3. кәсіпорынның төлем қабілеті мен рентабельділігі жөнінде ақпарат беру 4. кәсіпорынның міндеттемелері мен ресурстары бағалары жайлы ақпарат беру 5. кәсіпорынның басқарушы органдары жайлы ақпарат беру 12.Түсініктілік принципі дегеніміз. 1. ақпарат шешім қабылдайтын ішкі пайдаланушыларға түсінікті болу қажет 2. ақпарат шешім қабылдайтын ішкі пайдаланушыларға тиімді болу қажет 3. ақпарат шешім қабылдауға толық пайдаланылу мақсатында түсінікті болу қажет 4. ақтарат сәйкестік критериіне сай болуы қажет 5. қателер мен нақты емес ақпараттар болмауы тиіс 13.Мерзімдік принципі дегеніміз: 1. ақпарат ең төменгі деңгейдегіге дейн түсінікті болу тиіс 2. ақпарат шешім қабылдайтын ішкі пайдаланушыларға тиімді болу қажет 3. ақпарат түсінікті болу қажет 4. ақпарат шешім қабылдайтын ішкі пайдаланушыларға, олар сол шешімге әсер ету қабілетін жоғалтқанша қолында болуы тиіс 5. ақпарат аудиторлық тексеру жүргізуге қажетті мәліметтер көзі болып табылады 14.Есептік цикл дегеніміз: 1.есеп процессін жүргізу кезегі 2.шаруашылық операцияларын тіркеуден бұхгалтерлік баланс құруға дейінгі есеп процессі кезеңі 3.шаруашылық операциясын талдаудан шоттардың жабылуы мен қаржы есептілігін құруға дейінгі есеп процессі кезеңінің кезектілігі 4.шаруашылық операциясын тіркеуден , трасформациялық кесте негізінде қаржы есептілігін құруға дейінгі есеп процессі кезеңі 5.шаруашылық процесстерін талдаудан шоттардың жабылуы мен қаржы есептілігін құрғанға дейінгі есеп процессі кезеңі 15.Мәнділік принципі: 1.мәліметтер дұрыс басқарушы шешім қабылдау үшін мәнді болуы тиіс 2.әр түрлі категориядағы шешім қабылдаушы сыртқы пайдаланушылар үшін қаржы есептілігі бұхгалтерлік мәліметтері қажеттілігі 3.оқырмандарға берілген қаржы есептілігінің әр мәтіні мен санына қолданылуы 4.мәліметтер операцияға тек сипаттама берумен қатар, сол операцияның экономикалық мәнін ашуы тиіс 5.мәліметтерде қателер мен дәлсіздіктің жоқтығын қадағалайды 16.Жедел есеп дегеніміз: 1) шаруашылық құбылыстарын сандық жағынан көрсететін, шаруашылық есептің бір түрі; 2) шаруашылық процестері мен құбылыстарын оларды тікелей жүзеге асыру барысында бақылау жасау; 3) шаруашылық қызметін жалпылама көрсету; 4) уақыты жағынан үздіксіз жүргізілетін есеп; 5) бақылау жасау мақсатында жүргізілетін есеп. 17.Статистикалық есеп: 1) техникалық жағынан жедел есеп ; 2) әртүрлі деңгейдегі басқару шешімдерін әзірлеуге тікелей қатысты есеп; 3) экономика, мәдениет, білім беру және т.б. салалардағы көпшілік сипаттағы құбылыстарды зерттейтін есеп; 4) ауызша, телефон, телеграф арқылы жүргізілетін есеп; 5) біртектес шаруашылық процестер есебі. 18.Бухгалтерлік есеп: 1) шаруашылық құбылыстарын сандық және сапалық жағымен байланыстра отырып, шаруашылық фактілерін жалпылама, үздіксіз, құжатты негізде және өзара байланысты тіркеу; 2) статистикалық есеп пен жедел есепті біріктіретін қортынды есеп; 3) техникасы жағынан қарапайым есеп түрі; 4) цех, қойма, бөлімше есебі; 5) мүліктер мен оның қорлану көзі есебі. 19.Есепте қолданылатын өлшеуіштерге жататындар: 1) адам-сағат; 2) тонна-киллометр; 3) мың теңге; 4) натуралды, еңбек, ақшалай; 5) жұмыс уақыты, сметалық. 20.Кәсіпкердің тілі дегеніміз: 1) қаржылық есеп; 2) салық есебі; 3) статистикалық есеп; 4) жедел есеп; 5) бухгалтерлік есеп. 21. Бухгалтерлік есептің пәні болып табылатыны: 1) қалыптасу көзімен өзара байланысқан шаруашылық құралдары мен шаруашылық қызмет процесіндегі олардың айналымы; 2) өндіріс, бөлініс, айналыс, тұтыныс; 3) қорлар, табыс, банк несиелері; 4) шаруашылық операциялары, шаруашылық процестері; 5) меншікті капитал және міндеттемелер. 22. Мыналардың қайсысы шаруашылық операциясы деп аталады? 1) біртектес шәруашылық операцияларының жиынтығы; 2) тауарлы-материалдық құндылықтарды алу; 3) шаруашылық құралдарының қозғалысы мен өзгерісінің құжатпен ресімделген фактісі; 4) өндірістік қорларды әзірлеу; 5) материалдық емес активтерді сатып алу. 23. Мыналардың қайсысы шаруашылық процессі деп аталады? 1) біртектес шаруашылық операцияларының жиынтығы; 2) өндіріс және оны сату; 3) өндірістік қорларды әзірлеу; 4) дайын өнімді өткізу және ол ушін ақша алу; 5) дайын өнімді сату. 24. Басқалардың алдында борышкер болатын кәсіпорын қалай аталады? 1) кредитор; 2) дебитор; 3) қарызгер; 4) жеткізуші; 5) сатып алушы. 25. Қандай кәсіпорын кредитор деп аталады? 1) несие беретін кәсіпорын; 2) акция шығаратын кәсіпорын; 3) айналым құралдары бар кәсіпорын; 4) ақша қаражаттары жоқ кәсіпорын; 5) сатып алушы кәсіпорын. 26. Күмәнді қарыз болып табылатыны қайсысы? 1) белгіленген мерзімде өтелмеген кәсіпорынның дебиторлық берешегі; 2) белгіленген мерзімде өтелген кәсіпорынның дебиторлық берешегі; 3) белгіленген мерзімде өтелмеген кәсіпорынның кредиорлық берешегі; 4) белгіленген мерзімде өтелген кәсіпорынның кредиторлық берешегі; 5) бюджетке төлемдер бойынша берешек, 27. Мына операциялардың қайсысы шаруашылық операциясы болып саналмайды? 1) шоты жақын арада қойылатын қызметтер көрсету; 2) болашақ қызметтер бойынша келісім-шартқа қол қою; 3) кейінірек көрсетілетін қызметке қолма-қол ақша қаражаттарын алу; 4) бұрын несиеге алынған материалдарды төлеу; 5) жүмысшыларға желтоқсан айы үшін жалақы төлеу. 28. БЕ әдісі деп мыналардың қайсысы аталады? 1) шығындарды топтастыру тәсілі; 2) БЕ заты көрініс табатын тәсілдер мен амалдар жиынтығы; 3) активтік және пассивтік шоттардың жиынтығы; 4) жедел есеп; 5) құжат. 29. Оқшауландырылған қаражат: 1) қолма-қол ақша қаражаттарының сомасы; 2) дебиторлық берешектің сомасы; 3) салық түрінде бюджетке аударылуға тиіс пайда сомасы; 4) кассадағы ақша қаражаттары; 5) арнайы нысандар. 30. Дебиторлық және кредиторлық берешектердің пайда болу себебі: 1) құндылықтарды алу, қызметтерді көрсету және т.с.с. мерзімінің төлем мерзімімен сәйкес келмеуі; 2) есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттарының жетіспеуі; 3) кәсіпорын кассасында ақша қаражаттарының болмауы; 4) ресурстарды дұрыс бөлмеу; 5) балансты дұрыс жасамау. 31. Кәсіпорынның мүлкі пайда болу көзіне қарай қалайша жіктеледі? 1) қарыздық және тартылған; 2) бекітілген және меншікті; 3) меншікті және қарыздық; 4) бекітілген және әлеуметтік мақсаттағы; 5) меншікті және бекітілген. 32. Ұдайы өндіріс процесіндегі атқарымдық рөлі бойынша шаруашылық мүлкі қалайша жіктеледі? 1) өндіріс қүралдары, айналым қаражаттары, оқшаландырылған қаражаттар; 2) негізгі, айналым, оқшаландырылған; 3) өндіріс саласындағы қүралдар, айналым саласындағы қаражаттар, оқшаландырылған қаражаттар; 4) негізгі қүралдар, өндіріс саласындағы қүралдар, зияндар; 5) материалдық емес активтер, айналым қаражаттары 33. Баланстың актив жағында не көрсетіледі? 1) ұзақ мерзімді және ағымдағы пассивтер; 2) қаржылай инвестициялар және меншікті капитал; 3) ұзақ мерзімді және ағымдағы активтер: 4) дебиторлық және кредиторлық берешек; 5) номинал құнынан тыс төленген капитал. 34. Баланстың пассив жағында қандай ақпарат ашылып көрсетіледі? 1) алдағы кезеңдердің шығыстары туралы; 2) меншікті капитал туралы, қысқа мерзімді және үзақ мерзімді міндеттемелер туралы; 3) қаржылық инвестициялар туралы; 4) қаржылық жағдай туралы; 5) табыстар мен шығыстар туралы. . 35. Шаруашылық операциясы қандай типке (түрге) жатады: "Материалдар үшін жеткізушілерге берешекті өтеуге есеп айырысу шотынан ақша аударылды"? 1) 1-ге; 2) 2-ге; 3) 3-ге; 4) 4-ге; 5) 1-ге және 2-ге. 36. Шаруашылық операциясы қандай типке жатады: "Зейнетақы қорына және басқа да сақтандыру органдарына аударым жасалды"? 1) 1-ге; 2) 2-ге; 3) 3-ге; 4) 4-ге; 5) 4-ге және 1-ге. 37. Шаруашылық операциясы қандай типке жатады: "Жалақыдан табыс салығы ұсталды"? 1) 1-ге; 2) 2-ге; 3) 3-ге; 4) 4-ге; 5) 3-ге және 1-ге. 38. Шаруашылық операциясы қандай типке жатады: "Пайдаланылмаған бұйымдар өндірістен қоймаға қайтарылды"? 1) 1-ге; 2) 2-ге; 3) 3-ге; 4) 4-ге; 5) 2-ге және 3-ге. 39. "Негізгі құралдардың тозуы", "Материалдыц емес акивтердің тозуы" деген баптары жоқ баланс қалай аталады? 1) қорытынды баланс; 2) сынама баланс; 3) баланс брутто; 4) баланс нетто; 5) нақтыланған баланс. 40. Бухгалтерлік баланс дегеніміз: 1) ағымдағы активтерді топтастыру тәсілі; 2) ағымдағы пассивтерді топтастыру тәсілі; 3) шаруашылық құралдары мен олардың пайда болу көздерін белгілі бір сәтке ақшалай бағамен топтастыру тәсілі; 4} сальдо теңдігі; 5) қатаң есеп. 41. Шаруашылық операциясы қандай типке жатады: "Қаңтар айының жалақысынан табыс салығы ұсталды"? 1) 1-ге; 2) 2-ге; 3) 3-ге; 4) 4-ге; 5) 5-ге. 42. Кәсіпорында жасалатын шаруашылық операциялары бухгалтерлік баланстың активі мен пассивтерінің мөлшеріне ықпал ету қасиетіне орай былайша бөлінеді: 1) үш типті; 2) екі типті; 3) төрт типті; 4) бөлінбейді; 5) бес типті. 43. Активті шоттарда соңғы сальдо қалай анықталады 1. бастапқы сальдоға дебеттік айналым қосылып кредиттік айналым алынып тасталады 2. бастапқы сальдоға кредиттік айналым қосылып дебеттік айналым алынып тасталады 3. бастапқы сальдодан дебеттік және кредиттік айналымдар алынып тасталады 4. бастапқы сальдоға дебеттік және кредиттік айналымдар қосылады 5. дұрыс жауабы жоқ 44. Келіп түскен материалдардың қосылған құн салығы 1. Дт 1310 Кт 3310 2. Дт 1210 Кт 3130 3. Дт 1420 Кт 3310 4.Дт 3310 Кт 1420 5.Дт 1420 Кт 3310 45. Д-т 1010 К-т 1040 бухгалтерлік жазбасы нені білдіреді? 1) бюджетке қаражат аудару; 2) қаражаттардың есеп айырысу шотына түсуі; 3) жұмысшыларға жалақы беру; 4) жалақы беру үшін есеп айырысу шотынан кассаға ақша алынды; 5) басқарушы персоналға кассадан ақша беру. 46.Кәсіпорын кызметкерлеріне кассадан жалақы беру бухгалтерлік есептің шоттарында қалай көрсетіледі? 1) Д-т 1010 К-т 1040; 2) Д-т 3350 К-т 1010; 3) Д-т 1040 К-т 3430; 4) Д-т 1040 К-т 1010; 5) Д-т 1040 К-т 3030. 47. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз:"Әкімшілік-басқару персоналына жалақы есептелді" 1) Д-т 3350 К-т 3440; 2) Д-т 8012 К-т 3350; 3) Д-т 3350 К-т 7210; 4) Д-т 7210 К-т 3350; 5) Д-т 3440 К-т 3350. 48. Шаруашылық опрациясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Аванстың пайдаланылмаған қалдығы есепті түлғаның жалақысынан ұсталды" 1) Д-т 3350 К-т 451; 2) Д-т 8012 К-т 3350; 3) Д-т 3350 К-т 1250; 4) Д-т 1252 К-т 3350; 5) Д-т 8042 К-т3350. 49. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Сыйақы берілді" 1) Д-т 3350 К-т 1252; 2) Д-т 1430 К-т 3350; 3) Д-т 3350 К-т 6280; 4) Д-т 3350 К-т 1010; 5) Д-т 1252 К-т 3350. 50. Шаруашыпық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясык құрыңыз: "Жәрдемақы берілді" 1) Д-т 3350 К-т 1010; 2) Д-т 6280 К-т 1040; 3) Д-т 1313 К-т 1010; 4) Д-т 3350 К-т 7110; 5) Д-т 1010 К-т 3350. 51. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Алынбаған жалақы депоненттелді" 1) Д-т 3350 К-т 1040; 2) Д-т 3350 К-т 3390; 3) Д-т 7210 К-т 3350; 4) Д-т 8048 К-т 3350; 5) Д-т 3390 К-т 3350. 52. Шаруашылық операциясы бойыкша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Есеп беретін адамдар пайдаланылмаған аванс сомасын кассаға өткізді" 1) Д-т 1010 К-т 1250; 2) Д-т 1250 К-т 1010; 3) Д-т 1040 К-т 1250; 4) Д-І 1250 К-т 1040; 5) Д-т 3310 К-т 1250. 53. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Қызметкерлерге қарыз берілді" 1) Д-т 1040 К-т 1270; 2) Д-т 1010 К-т 1253; 3) Д-т 1250 К-т 1040,1010; 4) Д-т 3440 К-т 31253 5) Д-т 3420 К-т 3350. 54. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын кұрыңыз: "Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы жалақыдан ұстап қалынды" 1) Д-т 3350 К-т 8048; 2) Д-т 3350 К-т 3210; 3) Д-т 3350 К-т 1010; 4) Д-т 3350 К-т 3120; 5) Д-т 3350 К-т 1251. 55. Өндіріске қызмет көрсетуші персоналға жалақы есептеуді бухгалтерлік есептің шоттарымен көрсетіңіз: 1) Д-т 3350 К-т 1010; 2) Д-т 8032 К-т 3350; 3) Д-т 3350 К-т 1251; 4) Д-т 3420 К-т 3350; 5) Д-т 8040 К-т 3350. 56. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Атқарушы құжаттар бойынша жалақыдан алименттер ұстап қалынды" 1) Д-т 3350 К-т 1040; 2) Д-т 3350 К-т 3540; 3) Д-т 3540 К-т 3350; 4) Д-т8048К-т 3350 5) Д-т3350К-т 8048 57.Бухгалтерлік есеп нысаны дегеніміз: 1) шаруашылық операцияларын тиісті жазу әдістерімен белгілі бір кезекшілікпен топтастырып, көрсетуге арналған есептік тіркемелер жиыны; 2) шаруашылық операцияларын шоттарда көрсету; 3) мүліктер мен олардың қорлану көздерін жүйелі тіркеу; 4) журналдар, ведомстар;карточкалар, машинограммалар мен перфокарталар. 58.Мемориалдық-ордерлік нысанда: 1) шаруашылық операциялардың дебеті мен кредиты бойынша көрсетіледі; 2) кітаптық,карточкалы әдістемелік және топтастырушы есептік тіркемелер жинақталады; 3) әрбір шараушлық операциясының сальдолары көрсетіледі; 4) шаруашылық операциялары тіркеледі; 5) жинақтамалы және талдамалы шоттар бойынша айналым ведомосы көрсеткіштері тіркеледі 59.Мемориалдық ордерлер деректері: 1) бас кітапқа жазылады; 2) жинақтамалы шоттар бойынша айналым ведомсіне жазылады; 3) талдамалы шоттар бойынша айналым ведомсыне жазылады; 4) ведомстерге тіркеледі; 5) шоттарда екі жақты жазу негізінде ескеріледі. 60.Есептің журнал-ордерлік нысаны: 1) бухгалтерлік ақпаратты өңдеуді қолмен немесе компьютерлеу арқылы жүзеге асыру; 2) операцияларды экономикалық топтастыру; 3) жинақтамалы шоттар деректерін ай соңында жүйелі жазу; 4) шаруашылық операцияларын екі жақты жазу негізінде тіркеу; 5) бастапқы құжат деректерін жинақтау және жүйелеу. 61. Бас кітап: 1) 1 жылға ашылады және журнал –ордерлердегі деректерді жинақтауға, жекелеген шоттар бойынша жүргізілген шоттар дұрыс шығын өзара тексеруге және бухгалтерлік балансты жасауға қызмет етеді; 2) дебеттік және кредиттік айналымдар сомаларын тіркеуді жүзеге асырады; 3) шоттар бойынша дебеттік, кредиттік айналымдарды анықтауға мүмкіндік береді; 4) жыл соңында ашылып, операциялар туралы жазулар санын шектеуге мүмкіндік береді; 5) сальдолар сомаларын есептеуді жүзеге асырады. 62. Түгендеу деп нені түсінеміз: 1) есептік жазбаларды қүралдардың нақты қолда барымен сәйкестігін тексеру 2) материалдық қүндылытардың, ақшалай қаражаттрардың бар жоғын және жай-күйін тексеру 3) ұрлық-қарлықты ашу мақсатымен қүралдардың бар-жоғын тексеру; 4) материалдық қүндылықтардың, ақшалай қаражаттардың бар-жоғын және жай-күйін тексеру; 5) қүралдардың пайда бопу көзінің есебі мен есептік жазбалардың дұрыстығын анықтау. 63.Бухгалтерлік құжат дегеніміз не? 1) есеп объектілері туралы деректерді материалдық тасығыштың кез келгені; 2) есептің кез келген материалдық тасығышы; 3) "бухгалтерлік құжат" деген ұғым жоқ; 4) шаруашылық операциясының жасалғаны туралы немесе оны жасауға арналған құқық туралы жазбаша куәлік; 5) кез келген шаруашылық операциясы. 64. Д-т 1010К-т1040 бухгалтерлік жазбасы нені білдіреді 1) бюджетке қаражат аудару; 2) қаражаттардың есеп айырысу шотына түсуі; 3) жұмысшыларға жалақы беру; 4) жалақы беру үшін есеп айырысу шотынан кассаға ақша алынды; 5) басқарушы персоналға кассадан ақша беру 65. Қаржылық есеп беру мыналардың қайсысынан түрады? 1) бухгалтерлік баланстан, қаржы-шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы есептен; ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептен, меншік капитал өзгерісі жайлы есептен, түсіндірме жазбалардан 2) ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептен 3) ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептен түсіндірме жазбалардан, кестелерден және диаграммалардан; 4) негізгі қүралдардың қозғалысы туралы есептен; 5) компания қызметінің нәтижелері туралы есептен. 66.Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп дегеніміз: 1) кредиторлық берешек; 2) ақша қаражаттары мен олардың баламаларының келіп кетуі; 3) кәсіпорынның ақша қаражаттарын пайдапану жөніндегі қажеттілігі; 4) негізгі қызметтен түскен ақша түсімдері; 5) дебиторлық берешек. 67. Қаржылық есеп берудің мақсаты қандай? 1) талдау жасау үшін ақпарат жинау және өңдеу; 2) қолданушыларды қаржылық жағдай және есепті кезеңдегі өзгерістер туралы ұтымды, мағыналы және шынайы ақпараттармен қамтамасыз ету; 3) кәсіпорын жұмысына баға беру; 4) шаруашылық объектісінің қаржылық есеп беруін талдау; 5) баланстың өтімділігін айқындау. 68.Қазіргі кезде бухгалтерлік есеп бойынша: 1) 20 Қазақстандық стандарт қолданылады; 2) 29 Қазақстандық стандарт қолданылады; 3) 30 Қазақстандық стандарт қолданылады; 4) 31 Қазақстандық стандарт қолданылады; 5) 32 Қазақстандық стандарт қолданылады; 69.Есеп саясаты: 1) Жалпылама қабылданған белгілі бір қағидалар жиынын таңдау; 2) Нарықтық экономика жағдайында кәсіпкерлікті таңдау; 3) Ұйымның есептік нұсқасын, нұсқаулар рұқсат еткен есеп объектілерін бағалаудың, сондай-ақ белгіленген нормалардың талаптарына және кәсіпорын қызметінің ерекшеліктеріне орай бухгалтерлік есепті жүргізу мен ұйымдастырудың техникасының нысандарын таңдау; 4) кәсіпорын есеп жүйесіндегі принциптерді белгілеу; 5) шынайы ақпараттар жүйесін қалыптастыру; 70.Есеп саясатын қалыптастырған және қолданған кезде, есептің мынандай принциптерін сақтау керек: 1) есептеу, үздіксіздік,түсініктілік, маңыздылық, мәнділік, растық, бейтараптық, сақтық, аяқталғандық, салыстырмалық, дәйектілік, күмәнсіздік. 2) негізділік, дұрсытық, баланстық, тепе-теңдік; 3) құжаттылық, бірегейлік, мерзімдік; 4) табыстылық, түсініктілік, күмәнділік; 5) мерзімділік,дәйектілік, жүйелілік,әдістемелік; 71.Есеп саясатының қалыптасуына жауапты: 1) бас бухгалтер; 2) менеджер; 3) кәсіпорын басшысы; 4) бас бухгалтер және басшы 5) аудитор. 72.Бұйрықпен ресімделген есеп саясаты: 1) заңды күші бар құжат; 2) нормативтік құжат; 3) директивалық құжат; 4) тиісті құжат, 5) негізгі құжат. 73 Негізгі құралдар баланста қандай құны бойынша көрсетіледі 1) тарату құны бойынша; 2) ағымдағы құны бойынша; 3) қалдық құны бойынша; 4) бастапқы құны бойынша; 5) сатып алу құны бойынша. 74 Д-т 2412"Үйлер мен ғимараттар" К-т 5020"Төленбеген капитал" бухгалтерлік жазбасы нені білдіреді? 1) үйлер бойынша тозу есептелген; 2) жабдық бойынша ҚҚС ескерілген; 3) НҚ қайта бағалаудан болған салық әсері көрсетілген; 4) үй жарғылық капиталға салым ретінде кірістелген; 5) өзге негізгі құралдар бойынша тозу есептелген. 75 Негізгі өндірістің үйлері бойынша есептелген тозу бухгалтерлік есептің шоттарында қалай көрсетіледі? 1) Д-т 2414К-т 6280 2) Д-т7210К-т 2421 3) Д-т7450К-т 2421 4) Д-т8045К-т 2423 5) Д-т8045К-т 2421 76. Шаруашылық операциясы дегеніміз: 1.бірыңғай шаруашылық операциялар жиыны 2.тауарлы материалды құндылықтарды алу үшін келісім шартқа отыру 3.шаруашылық қорлары мен оның қорлану көздерінің қозғалыстары мен өзгерістері фактілерін құжат арқылы құжаттау 4. өндіріс қорларын дайындау 5. материалды емес активтерді есепке алу 77.Шаруашылық процессі дегеніміз: 1. бірыңғай шаруашылық операциялар жиыны 2.өнім өндіру және оны сату 3. өндіріс қорларын дайындау 4.дайын өнімді сату және оның төлем ақысын алу 5. бірыңғай шаруашылық операциялар жиыны 78. Пассивті шоттарда соңғы сальдо қалай анықталады: 1.бастапқы сальдоға дебеттік айналым қосылып кредиттік айналым алынып тасталады 2. дебеттік айналымнан кредиттік айналым мен бастапқы сальдо алынып тасталады 3.кредиттік айналымға дебеттік айналым мен бастапқы сальдо қосылады 4.бастапқы сальдоға кредиттік айналым қосылып дебеттік айналым алынып тасталады 5.бастапқы сальдоға дебеттік айналым мен кредиттік айналым қосылады 79.Жинақтамалы шоттар бойынша айналым ведомосі не үшін құрылады: 1.шоттар жиынын анықтау үшін 2.шоттар корреспонденциясы дұрыстығын тексеру үшін 3.есеп жүргізу толықтығын тексеру үшін 4.екі жақты жазу дұрыстығын тексеру үшін 5.компания кірісі мен шығысын есептеу үшін 80.Субшот дегеніміз: 1. жинақтамалы есеп шоты 2.талдамалы есеп шоты 3.талдамалы және жинақтамалы шоттар арасындағы аралық звено 4.талдамалы шоттарды топтастыру әдісі 5.субшот есепте пайдаланылмайды 81.Типтік шот жоспары дегеніміз: 1.бұхгалтерлік есеп жинақтамалы көрсеткіштері номенклатурасының жалпы жіктемесі 2.есепте қолданылытын талдамалы шоттар тізбегі 3. жинақтамалы және талдамалы шоттар жиыны 4. жинақтамалы, талдамалы және субшоттар жиыны 5.баланстан тыс шоттар 82.Материалды емес активтерге жататындар: 1.дайын өнім 2.еңбек заттары 3.табиғи ресурстарды пайдалану құқығы, лицензиялар, патенттер, НОУ-ХАУ, тауар белгілері, гудвил, ұйымдастыру шығындары 4.еңбек құралдары, ғимараттар, негізгі құралдарр 5.жер, су, лицензия, патенттер, НОУ-ХАУ, ұйымдастыру шығындары және басқалар 83.Екі жақты жазу дегеніміз: 1.шаруашылық операциялары әсерінен болған шаруашылық құбылыстарр 2.бұхгалтерлік есеп құжаттары мәліметтері 3.бұхгалтерлік есеп объектілері мәліметтерін топтастыру 4.шаруашылық операцияларын бір шоттың дебеті екінші шоттың кредиті бойынша бірдей сомада көрсету 5. шаруашылық операцияларын бір шоттың дебеті екінші шоттың кредиті бойынша әртүрлі сомада көрсету 84.Калькуляциялау дегеніміз: 1. шығындарды топтастырып және дайын өнімдердің сатылып алынған құндылықтар мен басқалардың өзіндік құнын анықтау 2. шығындарды топтастырып және дайын өнімдердің сатылып алынған құндылықтар мен басқалардың өзіндік құнын анықтау және оларды жоғары бағамен сату 3.ақша қаражаттары есебін жүргізу 4.компания мүліктерін бағалау 5.шығындарды топтастыру 85.Бағалау дегеніміз: 1.натуральды көрсеткіштерді ақшалай өлшем бірлігіне ауыстыру әдісі 2.активтерді топтастыру 3.пассивтерді топтастыру 4. натуральды көрсеткіштерді ақшалай өлшем бірлігіне және шетел валютасына ауыстыру 5.ақша қаражаттарын натуральды өлшем бірлігіне ауыстыру 86.Бұхгалтерлік есеп әдістері дегеніміз: 1.шығындарды топ тастыру 2.әдістер мен тәсілдер жиыны көмегімен бұхгалтерлік есеп пәнін көрсету 3.құжаттар жиыны 4.активті пассивті шоттар жиыны 5. бұхгалтерлік есеп пәнін шоттар көмегімен көрсету 87.Оқшауланған қаражат дегеніміз: 1.қолдағы ақша қаражаттары 2.дебиторлық қарыз сомасы 3.пайда сомасынан салық есебінде бюджетке аударылуға тиіс төлем 4.кассадағы ақша қаражаты 5.арнайы ақша қаражаттары 88.Дебиторлық және кредиторлық қарыздардың пайда болу себептері: 1.алынған құндылық, көрсетілген қызмет және басқалардың келіп түсу мерзімімен төлем ақысының сәйкес келмеуі 2.есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттарының жетіспеушілігі 3.кәсіпорын кассасындағы ақша жетіспеушілігі 4.ресурстарды дұрыс бөлмеуден туындаған қарыз 5.қаржы есептілігін дұрыс құрмау 89.Әр бір шот бойынша 1. мерзім соңындағы қалдық 2.мерзім басындағы қалдық 3.мерзім басы мен мерзім соңындағы қалдық пен айлық айналым 4. мерзім басы мен мерзім соңындағы қалдық пен айлық айналым және шоттар 5.шарушылық қорлар қалдықтары 90.Қарапайым жазу деп мынындай жазулар аталады: 1.бір шоттың дебеті бірнеше шоттың кредитімен корреспонденцияланатын жазу 2.бір шоттың кредиті екі шоттың дебетімен корреспонденцияланатын жазу 3.бір шоттың дебеті екінші шоттың дебетімен корреспонденцияланатын жазу 4.бір шоттың дебеті екінші шоттың кредитімен корреспонденцияланатын жазу 5.бір шоттың кредиті екінші шоттың кредитімен корреспонденцияланатын жазу 91.Күрделі жазу дегеніміз: 1.бір шоттың дебеті екі немесе одан да көп шоттың кредитімен корреспонденцияланатын немесе керісінше жазу 2. бір шоттың дебеті екінші шоттың кредитімен корреспонденцияланатын жазу 3..бір шоттың кредиті екі шоттың дебетімен корреспонденцияланатын жазу 4.бір шоттың дебеті екінші шоттың дебетімен корреспонденцияланатын жазу 5. екі немесе одан да көп шоттың кредитімен корреспонденцияланатын немесе керісінше жазу 92.Шаруашылық операциясының орындалған сәтінде оны құжат арқылы құжаттау 1.операциялық жазу деп 2.хронологиялық жазу деп 3.жинақтамалы жазу деп 4.талдамалы жазу деп 5. бұхгалтерлік жазу деп аталады 93.Экономикалық бірыңғай объектілер бойынша жүйелеп жазылған жазу 1.жинақтамалы 2.жүйелі 3.бұхгалтерлік 4.екі жақты 5.жай жазу деп аталады 94.Мүліктер мен олардың қорлану көздерін жалпылама көрсетуге арналған шоттар 1.баланстан тыс шоттар 2.субшоттар шоттар 3.талдамалы шоттар 4.жинақтамалы шоттар 5.активті шоттар деп аталады 95.Мүліктер мен олардың қорлану көздерінің жекеленген түрлерінің құрамдас бөлігінің есебін жүргізуге арналған шоттар 1. баланстан тыс шоттар 2.субшоттар шоттар 3.талдамалы шоттар 4.жинақтамалы шоттар 5.активті шоттар деп аталады 96. Шаруашылық операциясын қандай бухгалтерлік жазбамен көрсеткен жөн: "Көмекші өндірістерге материалдар босатылды"? 1) Д-т 8030 К-т 1310; 2) Д-т 8012 К-т 1310; 3) Д-т 8041 К-т 1314; 4) Д-т 1310 К-т 8031; 5) Д-т 7440 К-т 1330. 97. Ақысы төленіп заңды және жеке тұлғалардан сатып алынған негізгі құрал объектілерін кіріске алуды қандай бухгалтерлік жазбамен көрсеткен жөн? 1) Д-т 2411-2417 К-т 2740; 2) Д-т 2411-2417 К-т 2421; 3) Д-т 1040 К-т 12412 4) Д-т 2410-2417 К-т 1040, 1050, 1010; 5) Д-т 2411-2417 К-т 1210. 98. Д-т 2410-2417 К-т 6280 бухгалтерлік жазбасы нені білдіреді. 1) неізгі құралдар боиынша тозуды есептеуді; 2) негізгі құралдарды тегін алуды; 3) негізгі құралдарды субсидия ретінде алуды; 4) негізгі құралдарды ақысын төлеп алуды; 5) негізгі құралдарды қалдық құны бойынша көрсетуді. 99. Негізгі өндірістің қажеттіпіктері үшін қоймадан шикізаттар мен материалдар босатылған кезде қандай бухгалтерлік жазба жасалады? 1)Д-т 1310 К-т 8010; 2)Д-т 8010 К-т 1310; 3)Д-т 7010 К-т 1310; 4)Д-т 8010 К-т 1310; 5)Д-т 1310 К-т 8011. 100. Д-т 1315 К-т 1010 бухгалтерлік жазбасы нені білдіреді? 1) материалдар сатып алуды; 2) отын сатып алуды; 3) қолма-қол ақшаға басқа да материалдар сатып алуды; 4) қолма-қол ақшаға материалдар сатып алуды; 5) қолма-қол ақшасыз басқа да материалдар сатып алуды 101. Аудиттің мәні неден тұрады? 1. әр түрлі аудиторлық қызмет көрсетулерден тұрады; 2. кәсіпорын, мемлекет, аудитор арасындағы мүдделілікті білдіреді; 3. қаржылық есептілікті тексеру; 4. алғашқы құжаттар экспертизасы; 5. қандай да бір ревизор тізімдемесіне тәуелсіз кәсіпорын мүмкіндігін таңдаудан тұрады. 102. Ішкі аудитор кімге бағынады? 1. аудиторлар Палатасына 2. кәсіпорынның бас бухгалтеріне; 3. аудиторлық фирманың басшысына; 4. кәсіпорынның басшысына немесе акционерлер жиналысына; барлық жауаптар дұры3. 103. Аудит жүргізудің басты кезеңі – бұл… 1. жүйелі оқу 2. есептілікті талдау; 3. аудитті жоспарлау; 4. қорытынды жасау; 5. аудитті орындау. 104. Кассадағы ақша қаражаттарын тексерудің сипаты: 1. құжаттау; 2.жалпы; 3. көзбен шолып байқау; 4. таңдау; 5. жалпылам1. 105. ҚР – ның аудиторлық қызмет туралы алғашқы заңы қай жылы шықты? 1. 1992 жыл қазан; 2. 1993 жыл қазан; 3. 1998 жыл қараша; 4. 1993 жыл қараша; 5. 1992 жыл желтоқсан. 106. Аудиттің әдісіне анықтама бар: 1. – бұл бухгалтерлік есептің, экономикалық талдаудың, философияның тәсілдері; 2. – бұл математикалық талдаудың, статистикалық және жедел есептің тәсілдері; 3. – түрлі рәсімдердің көмегімен аудиторлық дәлелдемелерді алу және техникалық мәселелерді шешу; 4. – бұл жоспарлау және аудит жүргізу мәселелері; 5. – бұл шаруашылық субъектінің бақылауын қамтамасыз ететін әдіс, тәсілдер. 107. Аудиттің объектілері болып табылады: 1. нарықтық экономиканың нақты шаруашылық субъектілері; 2. кәсіпорынның қаржылық есептілігі; 3. аудитор және аудиторлық фирмалар; 4. субъектінің қаржылық қызметі; 5. субъектінің өндірістік қызметі. 108. Аудиторлық пәні болып табылады: 1. қаржылық есептілік шынайылығын қамтамасыз ету; 2. клиентке консультациялық қызмет көрсету; 3. шаруашылық жүргізуші субъектілердің бухгалтерлік есептілігінің экспертизасы және талдауы; 4. шешім қабылдау үшін компетентті мәліметтердің қажетті мөлшерін жинау және бағалау; 5. бастапқы құжаттарды тексеру; 109. Тәуелсіз экспертиза – бұл… 1. кәсіпорын қызметін тексеру; 2. кәсіпорын экономикасын жүйелі және жан – жақты талдау; 3. кәсіпорын қызметін тексеру кезінде әр түрлі әдіс, тәсілдерді қолдану; 4. бақылау; 5. аудит. 110. Аудиттің принциптері – бұл… 1. тәуелсіздік және объективтілік; 2. кәсібилілік; 3. құпиялылық; 4. барлық жауаптар дұрыс; 5. дұрыс жауабы жоқ.. 111. Аудиттің тарихи пайда болған жері: 1. Швеция 2. Англия 3. Франция 4. Германия 5. США 112. Заңнама бойынша аудиттің түрлері: 1. ішкі және сыртқы; 2. ішкі және бастамашылық; 3. міндетті және сыртқы; 4. міндетті және бастамашылық; 5. барлық жауаптар дұры3. 113. Қай аудит түрі бухгалтерлік есептің жүргізілуі және дұрыс ұйымдастырылуы мақсатымен мүдделі жақтың тапсырысы бойынша жүргізіледі? 1. ішкі; 2. бастамашылық; 3. сыртқы; 4. міндетті; 5. растаушы. 114. Аудиттің субъектілерін атаңыз: 1. кәсіпорынның басқарушылық қызметі; 2. кәсіпорынның қаржылық қызметі; 3. кәсіпорынның қаржылық есептілігі; 4. аудиторлар және аудиторлық фирмалар; 5. аудиторлар Палатасы. 115. Субъектілер бойынша аудит түрлері: 1. сыртқы, ішкі; 2. міндетті, бастамашылық; 3. тиімді, тиімді емес; 4. жай, күрделі; 5. айлық, тоқсандық.. 116. Аудиторлық лицензияның қызмет ету мерзімі? 1. 3 жыл 2. 2 жыл 3. 5 жыл 4. 4 жыл 5. 1 жыл 117. Аудиттің пайда болуы қанша кезеңнен өтті… 1. 1-ші кезеңде 2. 4 кезеңнен 3. 3 кезеңнен 4. 2 кезеңнен 5. 5 кезеңнен 118. Аудиторлық тексеру қандай құжаттар негізінде жүргізіледі? 1. бұйрық; 2. ауызша келісім; 3. тапсырма; 4. келісімшарт; 5. талап. 119. Аудиторлық тәуекелді басқару әдістері: 1. математикалық және статистикалық 2. сандық және сапалық 3. бағалық және сандық 4. корреляциялық 5. барлық жауаптар дұрыс 120. Қазақстандағы бірінші аудиторлық компания: 1. Казах - Консалтинг 2. Қазақстанаудит 3. Центраудит 4. Алматыаудит 5. Астанааудит 121. Аудиторлық қызмет қандай қызметтер көрсетеді? 1. бухгалтерлік есепті жүргізу, жолға қою және қайта құру; 2. табыстар туралы декларация құру; 3. қаржы – шаруашылық қызтетін талдау; 4. консультациялау; 5. барлық жауаптар дұры3. 122. Бастамашылық аудит нені білдіреді? 1. міндетті түрде жүргізіледі; 2. мүдделі жақтың тапсырысы бойынша жүргізіледі; 3. үшінші тұлға тапсырысы бойынша жүргізіледі; 4. келісімшарт бойынша жүргізіледі; 5. кәсіпорынның басқаруымен жүргізіледі. 123. Растаушы аудит – бұл… 1. аудиттің түрі; 2. аудиттің пайда болу кезеңі; 3. ішкі аудиттің бөлімшесі; 4. сыртқы аудиттің бөлімшесі; 5. аудитті жоспарлау кезеңі. 124. Тәуелсіз экспертиза және қаржылық есептілікті және шаруашылық субъектінің басқа да экономикалық ақпараттарын талдау, ішкі бақылауды және бухгалтерлік есептің заңға және нормативтік актілерге сәйкес жүргізілуін тексеру, сонымен қатар клиенттерге консультациялық және басқа да қызмет көрсету – бұл… 1. аудиторлық қызметті анықтау; 2. аудитор; 3. аудитті анықтау; 4. аудиторлық қызметті анықтау; 5. дұрыс жауабы жоқ.
Финансовый учет
Введение в бухгалтерский учет
БЕҚ пәнінен тапсырма 1 Тақырып Ақпараттық жүйе ретіндегі бұхгалтерлік есеп Негізгі мақсат студенттердің ақпараттық жүйе ретінде бұхгалтерлік есептің маңыздылығын түсінуінде. Негізгі сұрақтар: 1. Бұхгалтерлік есептің пәні 1. Басқарушылық шешім қабылдау кезіндегі бұхгалтерлік есептің маңызы 2. Бұхгалтерлік есептіңдеттері 3. Ақпарат пайдаланушылары 2 Тақырып Бұхгалтерлік есептің концепциялары мен принциптері 1. Бұхгалтерлік есеп концепциялары туралы түсінік 2. Қаржы есептілігі элементтері 3. Бұхгалтерлік есеп қағидалары Қаржылық есептіліктің сапалық сипаттамасы, оған не жатады. Қаржы есептілігі элементтері. Олардың қайсысы қаржы жағдайы есептілігінде (бухгалтерлік баланста) көрсетіледі. Ал қайсысы жылдық жиынтық табыс яғни пайа және зиян жайлы есептілік нысандарында көрсетіледі. Бұхгалтерлік есеп қағидаларына толық сипаттама беріңіз. Есептеу қағидасының ерекшелігі туралы толық жауап беріңіз. Бухгалтерлік есеп әдістерін олардың әр қайсысына анықтама беріп, қолданылуы мен маңыздылығын атаңыз. 3 Тақырып Бұхгалтерлік баланс 1. Бұхгалтерлік баланс (қаржы жағдайы есептілігі) туралы түсінік, оның мәні мен ерекшеліктері 2. Баланс (қаржы жағдайы есептілігі) ( құрылымы және оның баптарының мазмұны 3. Шаруашылық операциялары негізінде болатын баланстағы типтік өзгерістер Балантың (қаржы жағдайы есептілігінің) актив және пассив яғни меншік капитал және міндеттеме жақтарына толық сипаттама беріңіз. Олардың баптарын, және құрылу методикасын түсіндіріңіз. Баланс нетто дегеніміз не. Ондағы реттеуші және контрпассивті шоттар туралы айтыңыз. Шаруашылық операцияларының әсерінен болатын баланстағы өзгерістер, олардың түрлеріне мысал келтіре отырып көрсетіңіз. 4. Тақырып Бұхгалтерлік есеп шоттары және екі жақты жазу 1. Бұхгалтерлік есеп шоттары, оның қолданылуы мен құрылымы 2. Бұхгалтерлік есеп шоттарындағы екі жақты жазу, оның мәні мен маңызы 3. Жинақтамалы және талдамалы есеп Активті және пассивті шоттардың не үшін қолданылатындығын түсіндіріңіз. Олардың соңғы сальдолары, яғни қалдықтары қалай анықталатындығын көрсетіңіз. Активті және пассивті шоттардың схемаларын сызып көрсетіңіз. Баланстан тыс шоттардың қандай жағдайларда қолданылатындығын атаңыз. Жинақтамалы және талдамалы есеп олардың ерекшеліктері. Айналым ведомосінің құрылу методикасын түсіндіріңіз. 5. Екі жақты жазу Екі жақты жазу ұғымы туралы, оның маңызы, қарапайым және күрделі жазулар туралы мысал келтіре отырып көрсетіңіз. Корреспонденцияланушы шоттар дегеніміз не. Хронологиялық және жүйелі жазу дегеніміз не. Екі жақты жазудың маңызы неде. 6. Есептік цикл. Есептік цикл кезеңдері. Сынақ балансының құрылу методикасы. Трансформациялық кесте оның құрылуы. Түзету жазуларын енгізу. Уақытша шоттар олардың жабылуы. ҚЕХС- на сәйкес қаржылық есептілік нысандарының құрылу методикасы. 7. Ағымдағы және ұзақ мерзімді активтер есеб. 1.Есеп айырысу шоты операциялары есебі 2. Валюталық шот операциялары есебі 3. Касса және касса операциялары есебі 4. Ақша қаражаттарын тугендеу Тауарлы – материалды қорлар есебі 1.Тауарлы-материалды қорлар есебі міндеттері 2. Тауарлы-материалды қорларды бағалау әдістері 3. Тауарлы-материалды қорлардың жинақтамалы және талдамалы есебі . Ұзақ мерзімді активтер есебі 1. Негізгі құралдар қозғалысы есебі 2.Негізгі құралдардың жинақтамалы және талдамалы есебі 1. Негізгі құралдың бастапқы құны 30 000 теңге. Жойылу құны 3000 теңге. Қызмет ету мерзімі 6 жыл. Біркелкі жою әдісін пайдаланып негізгі құралдың жылдық амортизациялық жарнасын анықтаңыз. 2. Қоймадағы тауарлар қалдығы 400, оның әр қайсысы 15 теңгеден. Ай ішінде келіп түскен тауарлар: 5 күні 200 дана әр қайсысы 20 теңге, 15 күні 250 дана әр қайсысы 25 теңге, 25 күні 370 дана әр қайсысы 30 теңгеден. Ай соңында бұл тауарлардың 1100 данасы әр данасы 50 теңгеден сатылған. Орташа өлшемді құн әдісін пайдаланып жалпы табыс және қалдықтың құнын анықтаңыз . 9 Тақырып Ағыьдағы және ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі 1. Займдар есебі 2. Еңбек ақы бойынша есеп айырысу есебі 3. Қосылған құн салығы бойынша есеп айырысу есебі
Бухгалтерский учет
Финансовый учет
Финансовый учет 1
Тақырып Дебиторлық қарыз есебі 1.Дебиторлық қарыз түрлері 2.Күдікті қарыз есебі 3.Болашақ мерзім шығыны есебі Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов, Алматы, изд. Ценные бумаги, 2002 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж. 9. Тақырып Тауарлы – материалды қорлар есебі 1.Тауарлы-материалды қорлар есебі міндеттері 2. Тауарлы-материалды қорларды бағалау әдістері 3. Тауарлы-материалды қорлардың жинақтамалы және талдамалы есебі Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов, Алматы, изд. Ценные бумаги, 2002 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж. 10 Тақырып Ұзақ мерзімді активтер есебі 1. Негізгі құралдар қозғалысы есебі 2.Негізгі құралдардың жинақтамалы және талдамалы есебі Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Алматы, Издат-Маркет 2005 ж 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж. 11 Тақырып Ағымдағы және ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі 1. Займдар есебі 2. Еңбек ақы бойынша есеп айырысу есебі 3. Қосылған құн салығы бойынша есеп айырысу есебі Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Алматы, Издат-Маркет 2005 ж 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж. 12 Аудит туралы түсінік оның мақсаты және функциясы 1. Аудиттің мақсаты, мазмұны мен мәні. 2.Аудиттің пайда болуы мен дамуы. 3. Қазақстанда аудиттің дамуы. 4.Аудиттің пәні, обьектілері және функциялары. Ұсынылатын эдебиет Балапанова Ә.Ж. Аудиттің теориялық негіздері 13 ҚР аудитті нормативтіөқұқықтық қадағалау 1. ҚР-ғы аудитті нормативтік реттеу жүйесі. ҚР-ғы аудит қызметін реттейтін нормативтік-құқықтық актілердің көрінісі. Аудит қызметін реттейтін мемлекеттік органдардың және қоғамдық ұйымдардың қызметтері. Аудиторларды лицензиялау және кәсіби аттестациялау жүйесі. Ұсынылатын эдебиет Балапанова Ә.Ж. Аудиттің теориялық негіздері 14.Аудит стандарты және кәсіби этика 1. Аудиттің халықаралық стандарттары және олардың сипаттамасы. Аудитордың кәсіби этиканың кодексі. Аудитордың этикалық нормалары (принциптері) Фирма ішіндегі аудитарлық стандарттар Ұсынылатын эдебиет Балапанова Ә.Ж. Аудиттің теориялық негіздері 15 Аудиторлық қорытынды 1. Аудиторлық қорытындының формалары және құрылымы. Сөзсіз жағымды аудиторлық қорытынды. Жеке қателердің мазмұны мен түрлері. Оң – шартты аудиторлық қорытынды. Жағымсыз аудиторлық қорытынды. Ұсынылатын эдебиет Балапанова Ә.Ж. Аудиттің теориялық негіздері 6 Бөлім СӨЖ –ді өткізу методикасы (6-7 тақырыптар бойынша) Есептік кезеңмен қаржылық есеп беруді дайындау СӨЖ-ді өткізудің негізгі мақсаты студенттердің тақырыпты өз бетімен меңгеруін қадағалап, тақырыпты түсіну мүмкіншілігін арттыру СӨЖ тәжірибе жүзінде бұхгалтерлік баланс қалай құрылуы тиіс, яғни студенттер алдын ала үлестірілген ақпараттар бойынша айналым ведомосін құрып, соның нәтижесінде кәсіпорын балансын құруы тиіс 1. Шаруашылық операциясын тіркеу журналы бойынша шоттар корреспонденциясын құру 2.Бұхгалтерлік есеп шоттарының ашылуы 3. Айналым ведомосін құру 4. Соңғы баланс құру Студенттерге баланс құру үшін қажетті ақпараттар үлестіріледі олар: кәсіпорын шаруашылық операцияларын тіркеу журналы мен соңғы бұхгалтерлік баланс Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Алматы, Издат-Маркет 2005 ж 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж. 7 Бөлім Студенттердің өзіндік жұмысы жөнінде методикалық ұсыныс 1. 13 ҚР аудитті нормативті-құқықтық қадағалау ҚР –ның Аудиторлық қызмет туралы заңына сәйкес- аудиторлар мен аудиторлық субъектілердің құқықтары мен міндеттері туралы Ұсынылатын әдебиеттер: 1. ҚР-ның «Бухгалтерлік есеп және қаржы есебі» туралы заңы 24.06.2002. 2. ҚР-ның Қаржы минситрлігінің бұйрығы бойынша бекітілген Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары. 18.09.2002. №438. 3.Ержанов М.С., Ержанова A.M., Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов (с 1 января 2003 г.), А. «Ержанов и К», 2003. 4.Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И. Бухгалтерский учет на предприятии. - Алматы: «Центраудит-Казахстан», 2002г 5.Международные стандарты финансовой отчетности КМСФО: пер. В.И.Тарусина (Ред. коллегия: А.С.Бакаев, Л.В.Горбатова, Т.Б.Крылов и др.).-М., 1998. 6. Баймуханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. Бухгалтерлік есеп. Алматы, «Қазақ университеті» 2002 ж. 7. Баймуханова С.Б. Бухгалтерлік есеп, Алматы, Издат-Маркет 2005 ж 8. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, Экономика баспасы, 2007ж 9. Балапанова Ә.Ж. Аудиттің теориялық негіздері 10 Бөлім Тест сұрақтары 1.Бұхгалтерлік есепте экономикалық ресурстар деп мыналарды атайды: 1. пассивтерді 2. кредиторлық қарыздарды 3. активтерді 4. міндеттемелерді 5. тартылған капиталды 2.Қаржы жағдайын төмендегі теңдік бойынша қарастыруға болады: 1. активтер = пассивтер + капитал 2. пассивтер = активтер + капитал 3. капитал = пассивтер 4. активтер = капитал + міндеттеме 5. пассивтер = капитал + міндеттеме 3.Баланс құру тиімділігі мыныларға байланысты 1.баланс өз пассивтерін бағалауға мүмкіндік береді 2.баланс көптеген қаржы коэффициенттерін есептеуге негіз болады 3.баланс кәсіпорын рентабельділігін анықтаудың негізі 4.баланс қаржы тұрақтылығын бағалауға мүмкіндік береді 5. баланс қаржы нәтижесін анықтауға мүмкіндік береді 4. Кез келген қаржы- шаруашылық қызметі фактісін тіркеудің негізі: 1. журнал 2. бұхгалтерлік кітап 3. қаржы есебі 4. бастапқы құжат 5. Т- шоты 5 Бастапқы құжат – 1. кез келген іскерлік операцияны тіркеу құжаты 2. біртектес операцияны тіркеу құжаты 3. маңызды мәліметтерді тіркеу құжаты 4. іскерлік белсенділікті сипаттайтын құжат 5. қаржы тұрақтылығын сипаттайтын құжат 6.Бас кітап шоттары бойынша дебеттік кредиттік қалдық теңдігін тексеру үшін 1.бұхгалтерлік баланс 2.айналым ведомосі 3.бастапқы құжат 4.қаржылық есеп 5.сынақ баланс құрылады 7.Бұхгалтерлік ақпаратты пайдаланушылардың негізгі тобы: 1. субъектіні басқарушылар 2. субъектіден тыс пайдаланушылар 3. ішкі және сыртқы 4. менеджерлер 5. салық органы 8.Бұхгалтерлік ақпараттарды тікелей қаржылық қызығушылықпен пайдаланушылар 1. әкімшілік, инвесторлар 2. менеджерлер, бөлім бастықтары 3. қаржы органы, аудиторлар 4. инвесторлар, кредиторлар, сатып алушылар 5. министрліктер,сатып алушылар, консультация берушілер 9. Бұхгалтерлік ақпараттарды тікелей қаржылық емес қызығушылықпен пайдаланушылар 1.инвесторлар, кредиторлар, менеджерлер 2.жоғарғы басқару органы, директорлар советі 3. жеке кәсіпкерлер, серіктестер 4. әкімшілік, салық органы, реттеуші және басқа органдар 5.салық органы, реттуші орган, статистикалық және басқа органдар 10. Бұхгалтерлік ақпараттардың сапалық сипаттамасы: 1.түсініктілік, үздіксіздік, сәйкестік 2. түсініктілік, маңыздылық, дұрыстық, салыстырмалылық 3. маңыздылық, мерзімділік, жекешелік 4. дұрыстық, мерзімділік, үздіксіздік 5.үйлесімділік, сәйкестік, аяқтылық, салыстырмалылық 11. Қаржы есептілігінің мақсаты: 1. кәсіпорынның қаржы жағдайы қызметі мен өзгерістері жайлы ақпарат беру 2. кәсіпорынның болашақ ақша кірістері жайлы ақпарат беру 3. кәсіпорынның төлем қабілеті мен рентабельділігі жөнінде ақпарат беру 4. кәсіпорынның міндеттемелері мен ресурстары бағалары жайлы ақпарат беру 5. кәсіпорынның басқарушы органдары жайлы ақпарат беру 12.Түсініктілік принципі дегеніміз. 1. ақпарат шешім қабылдайтын ішкі пайдаланушыларға түсінікті болу қажет 2. ақпарат шешім қабылдайтын ішкі пайдаланушыларға тиімді болу қажет 3. ақпарат шешім қабылдауға толық пайдаланылу мақсатында түсінікті болу қажет 4. ақтарат сәйкестік критериіне сай болуы қажет 5. қателер мен нақты емес ақпараттар болмауы тиіс 13.Мерзімдік принципі дегеніміз: 1. ақпарат ең төменгі деңгейдегіге дейн түсінікті болу тиіс 2. ақпарат шешім қабылдайтын ішкі пайдаланушыларға тиімді болу қажет 3. ақпарат түсінікті болу қажет 4. ақпарат шешім қабылдайтын ішкі пайдаланушыларға, олар сол шешімге әсер ету қабілетін жоғалтқанша қолында болуы тиіс 5. ақпарат аудиторлық тексеру жүргізуге қажетті мәліметтер көзі болып табылады 14.Есептік цикл дегеніміз: 1.есеп процессін жүргізу кезегі 2.шаруашылық операцияларын тіркеуден бұхгалтерлік баланс құруға дейінгі есеп процессі кезеңі 3.шаруашылық операциясын талдаудан шоттардың жабылуы мен қаржы есептілігін құруға дейінгі есеп процессі кезеңінің кезектілігі 4.шаруашылық операциясын тіркеуден , трасформациялық кесте негізінде қаржы есептілігін құруға дейінгі есеп процессі кезеңі 5.шаруашылық процесстерін талдаудан шоттардың жабылуы мен қаржы есептілігін құрғанға дейінгі есеп процессі кезеңі 15.Мәнділік принципі: 1.мәліметтер дұрыс басқарушы шешім қабылдау үшін мәнді болуы тиіс 2.әр түрлі категориядағы шешім қабылдаушы сыртқы пайдаланушылар үшін қаржы есептілігі бұхгалтерлік мәліметтері қажеттілігі 3.оқырмандарға берілген қаржы есептілігінің әр мәтіні мен санына қолданылуы 4.мәліметтер операцияға тек сипаттама берумен қатар, сол операцияның экономикалық мәнін ашуы тиіс 5.мәліметтерде қателер мен дәлсіздіктің жоқтығын қадағалайды 16.Жедел есеп дегеніміз: 1) шаруашылық құбылыстарын сандық жағынан көрсететін, шаруашылық есептің бір түрі; 2) шаруашылық процестері мен құбылыстарын оларды тікелей жүзеге асыру барысында бақылау жасау; 3) шаруашылық қызметін жалпылама көрсету; 4) уақыты жағынан үздіксіз жүргізілетін есеп; 5) бақылау жасау мақсатында жүргізілетін есеп. 17.Статистикалық есеп: 1) техникалық жағынан жедел есеп ; 2) әртүрлі деңгейдегі басқару шешімдерін әзірлеуге тікелей қатысты есеп; 3) экономика, мәдениет, білім беру және т.б. салалардағы көпшілік сипаттағы құбылыстарды зерттейтін есеп; 4) ауызша, телефон, телеграф арқылы жүргізілетін есеп; 5) біртектес шаруашылық процестер есебі. 18.Бухгалтерлік есеп: 1) шаруашылық құбылыстарын сандық және сапалық жағымен байланыстра отырып, шаруашылық фактілерін жалпылама, үздіксіз, құжатты негізде және өзара байланысты тіркеу; 2) статистикалық есеп пен жедел есепті біріктіретін қортынды есеп; 3) техникасы жағынан қарапайым есеп түрі; 4) цех, қойма, бөлімше есебі; 5) мүліктер мен оның қорлану көзі есебі. 19.Есепте қолданылатын өлшеуіштерге жататындар: 1) адам-сағат; 2) тонна-киллометр; 3) мың теңге; 4) натуралды, еңбек, ақшалай; 5) жұмыс уақыты, сметалық. 20.Кәсіпкердің тілі дегеніміз: 1) қаржылық есеп; 2) салық есебі; 3) статистикалық есеп; 4) жедел есеп; 5) бухгалтерлік есеп. 21. Бухгалтерлік есептің пәні болып табылатыны: 1) қалыптасу көзімен өзара байланысқан шаруашылық құралдары мен шаруашылық қызмет процесіндегі олардың айналымы; 2) өндіріс, бөлініс, айналыс, тұтыныс; 3) қорлар, табыс, банк несиелері; 4) шаруашылық операциялары, шаруашылық процестері; 5) меншікті капитал және міндеттемелер. 22. Мыналардың қайсысы шаруашылық операциясы деп аталады? 1) біртектес шәруашылық операцияларының жиынтығы; 2) тауарлы-материалдық құндылықтарды алу; 3) шаруашылық құралдарының қозғалысы мен өзгерісінің құжатпен ресімделген фактісі; 4) өндірістік қорларды әзірлеу; 5) материалдық емес активтерді сатып алу. 23. Мыналардың қайсысы шаруашылық процессі деп аталады? 1) біртектес шаруашылық операцияларының жиынтығы; 2) өндіріс және оны сату; 3) өндірістік қорларды әзірлеу; 4) дайын өнімді өткізу және ол ушін ақша алу; 5) дайын өнімді сату. 24. Басқалардың алдында борышкер болатын кәсіпорын қалай аталады? 1) кредитор; 2) дебитор; 3) қарызгер; 4) жеткізуші; 5) сатып алушы. 25. Қандай кәсіпорын кредитор деп аталады? 1) несие беретін кәсіпорын; 2) акция шығаратын кәсіпорын; 3) айналым құралдары бар кәсіпорын; 4) ақша қаражаттары жоқ кәсіпорын; 5) сатып алушы кәсіпорын. 26. Күмәнді қарыз болып табылатыны қайсысы? 1) белгіленген мерзімде өтелмеген кәсіпорынның дебиторлық берешегі; 2) белгіленген мерзімде өтелген кәсіпорынның дебиторлық берешегі; 3) белгіленген мерзімде өтелмеген кәсіпорынның кредиорлық берешегі; 4) белгіленген мерзімде өтелген кәсіпорынның кредиторлық берешегі; 5) бюджетке төлемдер бойынша берешек, 27. Мына операциялардың қайсысы шаруашылық операциясы болып саналмайды? 1) шоты жақын арада қойылатын қызметтер көрсету; 2) болашақ қызметтер бойынша келісім-шартқа қол қою; 3) кейінірек көрсетілетін қызметке қолма-қол ақша қаражаттарын алу; 4) бұрын несиеге алынған материалдарды төлеу; 5) жүмысшыларға желтоқсан айы үшін жалақы төлеу. 28. БЕ әдісі деп мыналардың қайсысы аталады? 1) шығындарды топтастыру тәсілі; 2) БЕ заты көрініс табатын тәсілдер мен амалдар жиынтығы; 3) активтік және пассивтік шоттардың жиынтығы; 4) жедел есеп; 5) құжат. 29. Оқшауландырылған қаражат: 1) қолма-қол ақша қаражаттарының сомасы; 2) дебиторлық берешектің сомасы; 3) салық түрінде бюджетке аударылуға тиіс пайда сомасы; 4) кассадағы ақша қаражаттары; 5) арнайы нысандар. 30. Дебиторлық және кредиторлық берешектердің пайда болу себебі: 1) құндылықтарды алу, қызметтерді көрсету және т.с.с. мерзімінің төлем мерзімімен сәйкес келмеуі; 2) есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттарының жетіспеуі; 3) кәсіпорын кассасында ақша қаражаттарының болмауы; 4) ресурстарды дұрыс бөлмеу; 5) балансты дұрыс жасамау. 31. Кәсіпорынның мүлкі пайда болу көзіне қарай қалайша жіктеледі? 1) қарыздық және тартылған; 2) бекітілген және меншікті; 3) меншікті және қарыздық; 4) бекітілген және әлеуметтік мақсаттағы; 5) меншікті және бекітілген. 32. Ұдайы өндіріс процесіндегі атқарымдық рөлі бойынша шаруашылық мүлкі қалайша жіктеледі? 1) өндіріс қүралдары, айналым қаражаттары, оқшаландырылған қаражаттар; 2) негізгі, айналым, оқшаландырылған; 3) өндіріс саласындағы қүралдар, айналым саласындағы қаражаттар, оқшаландырылған қаражаттар; 4) негізгі қүралдар, өндіріс саласындағы қүралдар, зияндар; 5) материалдық емес активтер, айналым қаражаттары 33. Баланстың актив жағында не көрсетіледі? 1) ұзақ мерзімді және ағымдағы пассивтер; 2) қаржылай инвестициялар және меншікті капитал; 3) ұзақ мерзімді және ағымдағы активтер: 4) дебиторлық және кредиторлық берешек; 5) номинал құнынан тыс төленген капитал. 34. Баланстың пассив жағында қандай ақпарат ашылып көрсетіледі? 1) алдағы кезеңдердің шығыстары туралы; 2) меншікті капитал туралы, қысқа мерзімді және үзақ мерзімді міндеттемелер туралы; 3) қаржылық инвестициялар туралы; 4) қаржылық жағдай туралы; 5) табыстар мен шығыстар туралы. . 35. Шаруашылық операциясы қандай типке (түрге) жатады: "Материалдар үшін жеткізушілерге берешекті өтеуге есеп айырысу шотынан ақша аударылды"? 1) 1-ге; 2) 2-ге; 3) 3-ге; 4) 4-ге; 5) 1-ге және 2-ге. 36. Шаруашылық операциясы қандай типке жатады: "Зейнетақы қорына және басқа да сақтандыру органдарына аударым жасалды"? 1) 1-ге; 2) 2-ге; 3) 3-ге; 4) 4-ге; 5) 4-ге және 1-ге. 37. Шаруашылық операциясы қандай типке жатады: "Жалақыдан табыс салығы ұсталды"? 1) 1-ге; 2) 2-ге; 3) 3-ге; 4) 4-ге; 5) 3-ге және 1-ге. 38. Шаруашылық операциясы қандай типке жатады: "Пайдаланылмаған бұйымдар өндірістен қоймаға қайтарылды"? 1) 1-ге; 2) 2-ге; 3) 3-ге; 4) 4-ге; 5) 2-ге және 3-ге. 39. "Негізгі құралдардың тозуы", "Материалдыц емес акивтердің тозуы" деген баптары жоқ баланс қалай аталады? 1) қорытынды баланс; 2) сынама баланс; 3) баланс брутто; 4) баланс нетто; 5) нақтыланған баланс. 40. Бухгалтерлік баланс дегеніміз: 1) ағымдағы активтерді топтастыру тәсілі; 2) ағымдағы пассивтерді топтастыру тәсілі; 3) шаруашылық құралдары мен олардың пайда болу көздерін белгілі бір сәтке ақшалай бағамен топтастыру тәсілі; 4} сальдо теңдігі; 5) қатаң есеп. 41. Шаруашылық операциясы қандай типке жатады: "Қаңтар айының жалақысынан табыс салығы ұсталды"? 1) 1-ге; 2) 2-ге; 3) 3-ге; 4) 4-ге; 5) 5-ге. 42. Кәсіпорында жасалатын шаруашылық операциялары бухгалтерлік баланстың активі мен пассивтерінің мөлшеріне ықпал ету қасиетіне орай былайша бөлінеді: 1) үш типті; 2) екі типті; 3) төрт типті; 4) бөлінбейді; 5) бес типті. 43. Активті шоттарда соңғы сальдо қалай анықталады 1. бастапқы сальдоға дебеттік айналым қосылып кредиттік айналым алынып тасталады 2. бастапқы сальдоға кредиттік айналым қосылып дебеттік айналым алынып тасталады 3. бастапқы сальдодан дебеттік және кредиттік айналымдар алынып тасталады 4. бастапқы сальдоға дебеттік және кредиттік айналымдар қосылады 5. дұрыс жауабы жоқ 44. Келіп түскен материалдардың қосылған құн салығы 1. Дт 1310 Кт 3310 2. Дт 1210 Кт 3130 3. Дт 1420 Кт 3310 4.Дт 3310 Кт 1420 5.Дт 1420 Кт 3310 45. Д-т 1010 К-т 1040 бухгалтерлік жазбасы нені білдіреді? 1) бюджетке қаражат аудару; 2) қаражаттардың есеп айырысу шотына түсуі; 3) жұмысшыларға жалақы беру; 4) жалақы беру үшін есеп айырысу шотынан кассаға ақша алынды; 5) басқарушы персоналға кассадан ақша беру. 46.Кәсіпорын кызметкерлеріне кассадан жалақы беру бухгалтерлік есептің шоттарында қалай көрсетіледі? 1) Д-т 1010 К-т 1040; 2) Д-т 3350 К-т 1010; 3) Д-т 1040 К-т 3430; 4) Д-т 1040 К-т 1010; 5) Д-т 1040 К-т 3030. 47. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз:"Әкімшілік-басқару персоналына жалақы есептелді" 1) Д-т 3350 К-т 3440; 2) Д-т 8012 К-т 3350; 3) Д-т 3350 К-т 7210; 4) Д-т 7210 К-т 3350; 5) Д-т 3440 К-т 3350. 48. Шаруашылық опрациясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Аванстың пайдаланылмаған қалдығы есепті түлғаның жалақысынан ұсталды" 1) Д-т 3350 К-т 451; 2) Д-т 8012 К-т 3350; 3) Д-т 3350 К-т 1250; 4) Д-т 1252 К-т 3350; 5) Д-т 8042 К-т3350. 49. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Сыйақы берілді" 1) Д-т 3350 К-т 1252; 2) Д-т 1430 К-т 3350; 3) Д-т 3350 К-т 6280; 4) Д-т 3350 К-т 1010; 5) Д-т 1252 К-т 3350. 50. Шаруашыпық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясык құрыңыз: "Жәрдемақы берілді" 1) Д-т 3350 К-т 1010; 2) Д-т 6280 К-т 1040; 3) Д-т 1313 К-т 1010; 4) Д-т 3350 К-т 7110; 5) Д-т 1010 К-т 3350. 51. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Алынбаған жалақы депоненттелді" 1) Д-т 3350 К-т 1040; 2) Д-т 3350 К-т 3390; 3) Д-т 7210 К-т 3350; 4) Д-т 8048 К-т 3350; 5) Д-т 3390 К-т 3350. 52. Шаруашылық операциясы бойыкша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Есеп беретін адамдар пайдаланылмаған аванс сомасын кассаға өткізді" 1) Д-т 1010 К-т 1250; 2) Д-т 1250 К-т 1010; 3) Д-т 1040 К-т 1250; 4) Д-І 1250 К-т 1040; 5) Д-т 3310 К-т 1250. 53. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Қызметкерлерге қарыз берілді" 1) Д-т 1040 К-т 1270; 2) Д-т 1010 К-т 1253; 3) Д-т 1250 К-т 1040,1010; 4) Д-т 3440 К-т 31253 5) Д-т 3420 К-т 3350. 54. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын кұрыңыз: "Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы жалақыдан ұстап қалынды" 1) Д-т 3350 К-т 8048; 2) Д-т 3350 К-т 3210; 3) Д-т 3350 К-т 1010; 4) Д-т 3350 К-т 3120; 5) Д-т 3350 К-т 1251. 55. Өндіріске қызмет көрсетуші персоналға жалақы есептеуді бухгалтерлік есептің шоттарымен көрсетіңіз: 1) Д-т 3350 К-т 1010; 2) Д-т 8032 К-т 3350; 3) Д-т 3350 К-т 1251; 4) Д-т 3420 К-т 3350; 5) Д-т 8040 К-т 3350. 56. Шаруашылық операциясы бойынша шоттар корреспонденциясын құрыңыз: "Атқарушы құжаттар бойынша жалақыдан алименттер ұстап қалынды" 1) Д-т 3350 К-т 1040; 2) Д-т 3350 К-т 3540; 3) Д-т 3540 К-т 3350; 4) Д-т8048К-т 3350 5) Д-т3350К-т 8048 57.Бухгалтерлік есеп нысаны дегеніміз: 1) шаруашылық операцияларын тиісті жазу әдістерімен белгілі бір кезекшілікпен топтастырып, көрсетуге арналған есептік тіркемелер жиыны; 2) шаруашылық операцияларын шоттарда көрсету; 3) мүліктер мен олардың қорлану көздерін жүйелі тіркеу; 4) журналдар, ведомстар;карточкалар, машинограммалар мен перфокарталар. 58.Мемориалдық-ордерлік нысанда: 1) шаруашылық операциялардың дебеті мен кредиты бойынша көрсетіледі; 2) кітаптық,карточкалы әдістемелік және топтастырушы есептік тіркемелер жинақталады; 3) әрбір шараушлық операциясының сальдолары көрсетіледі; 4) шаруашылық операциялары тіркеледі; 5) жинақтамалы және талдамалы шоттар бойынша айналым ведомосы көрсеткіштері тіркеледі 59.Мемориалдық ордерлер деректері: 1) бас кітапқа жазылады; 2) жинақтамалы шоттар бойынша айналым ведомсіне жазылады; 3) талдамалы шоттар бойынша айналым ведомсыне жазылады; 4) ведомстерге тіркеледі; 5) шоттарда екі жақты жазу негізінде ескеріледі. 60.Есептің журнал-ордерлік нысаны: 1) бухгалтерлік ақпаратты өңдеуді қолмен немесе компьютерлеу арқылы жүзеге асыру; 2) операцияларды экономикалық топтастыру; 3) жинақтамалы шоттар деректерін ай соңында жүйелі жазу; 4) шаруашылық операцияларын екі жақты жазу негізінде тіркеу; 5) бастапқы құжат деректерін жинақтау және жүйелеу. 61. Бас кітап: 1) 1 жылға ашылады және журнал –ордерлердегі деректерді жинақтауға, жекелеген шоттар бойынша жүргізілген шоттар дұрыс шығын өзара тексеруге және бухгалтерлік балансты жасауға қызмет етеді; 2) дебеттік және кредиттік айналымдар сомаларын тіркеуді жүзеге асырады; 3) шоттар бойынша дебеттік, кредиттік айналымдарды анықтауға мүмкіндік береді; 4) жыл соңында ашылып, операциялар туралы жазулар санын шектеуге мүмкіндік береді; 5) сальдолар сомаларын есептеуді жүзеге асырады. 62. Түгендеу деп нені түсінеміз: 1) есептік жазбаларды қүралдардың нақты қолда барымен сәйкестігін тексеру 2) материалдық қүндылытардың, ақшалай қаражаттрардың бар жоғын және жай-күйін тексеру 3) ұрлық-қарлықты ашу мақсатымен қүралдардың бар-жоғын тексеру; 4) материалдық қүндылықтардың, ақшалай қаражаттардың бар-жоғын және жай-күйін тексеру; 5) қүралдардың пайда бопу көзінің есебі мен есептік жазбалардың дұрыстығын анықтау. 63.Бухгалтерлік құжат дегеніміз не? 1) есеп объектілері туралы деректерді материалдық тасығыштың кез келгені; 2) есептің кез келген материалдық тасығышы; 3) "бухгалтерлік құжат" деген ұғым жоқ; 4) шаруашылық операциясының жасалғаны туралы немесе оны жасауға арналған құқық туралы жазбаша куәлік; 5) кез келген шаруашылық операциясы. 64. Д-т 1010К-т1040 бухгалтерлік жазбасы нені білдіреді 1) бюджетке қаражат аудару; 2) қаражаттардың есеп айырысу шотына түсуі; 3) жұмысшыларға жалақы беру; 4) жалақы беру үшін есеп айырысу шотынан кассаға ақша алынды; 5) басқарушы персоналға кассадан ақша беру 65. Қаржылық есеп беру мыналардың қайсысынан түрады? 1) бухгалтерлік баланстан, қаржы-шаруашылық қызметтің нәтижелері туралы есептен; ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептен, меншік капитал өзгерісі жайлы есептен, түсіндірме жазбалардан 2) ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептен 3) ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептен түсіндірме жазбалардан, кестелерден және диаграммалардан; 4) негізгі қүралдардың қозғалысы туралы есептен; 5) компания қызметінің нәтижелері туралы есептен. 66.Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп дегеніміз: 1) кредиторлық берешек; 2) ақша қаражаттары мен олардың баламаларының келіп кетуі; 3) кәсіпорынның ақша қаражаттарын пайдапану жөніндегі қажеттілігі; 4) негізгі қызметтен түскен ақша түсімдері; 5) дебиторлық берешек. 67. Қаржылық есеп берудің мақсаты қандай? 1) талдау жасау үшін ақпарат жинау және өңдеу; 2) қолданушыларды қаржылық жағдай және есепті кезеңдегі өзгерістер туралы ұтымды, мағыналы және шынайы ақпараттармен қамтамасыз ету; 3) кәсіпорын жұмысына баға беру; 4) шаруашылық объектісінің қаржылық есеп беруін талдау; 5) баланстың өтімділігін айқындау. 68.Қазіргі кезде бухгалтерлік есеп бойынша: 1) 20 Қазақстандық стандарт қолданылады; 2) 29 Қазақстандық стандарт қолданылады; 3) 30 Қазақстандық стандарт қолданылады; 4) 31 Қазақстандық стандарт қолданылады; 5) 32 Қазақстандық стандарт қолданылады; 69.Есеп саясаты: 1) Жалпылама қабылданған белгілі бір қағидалар жиынын таңдау; 2) Нарықтық экономика жағдайында кәсіпкерлікті таңдау; 3) Ұйымның есептік нұсқасын, нұсқаулар рұқсат еткен есеп объектілерін бағалаудың, сондай-ақ белгіленген нормалардың талаптарына және кәсіпорын қызметінің ерекшеліктеріне орай бухгалтерлік есепті жүргізу мен ұйымдастырудың техникасының нысандарын таңдау; 4) кәсіпорын есеп жүйесіндегі принциптерді белгілеу; 5) шынайы ақпараттар жүйесін қалыптастыру; 70.Есеп саясатын қалыптастырған және қолданған кезде, есептің мынандай принциптерін сақтау керек: 1) есептеу, үздіксіздік,түсініктілік, маңыздылық, мәнділік, растық, бейтараптық, сақтық, аяқталғандық, салыстырмалық, дәйектілік, күмәнсіздік. 2) негізділік, дұрсытық, баланстық, тепе-теңдік; 3) құжаттылық, бірегейлік, мерзімдік; 4) табыстылық, түсініктілік, күмәнділік; 5) мерзімділік,дәйектілік, жүйелілік,әдістемелік; 71.Есеп саясатының қалыптасуына жауапты: 1) бас бухгалтер; 2) менеджер; 3) кәсіпорын басшысы; 4) бас бухгалтер және басшы 5) аудитор. 72.Бұйрықпен ресімделген есеп саясаты: 1) заңды күші бар құжат; 2) нормативтік құжат; 3) директивалық құжат; 4) тиісті құжат, 5) негізгі құжат. 73 Негізгі құралдар баланста қандай құны бойынша көрсетіледі 1) тарату құны бойынша; 2) ағымдағы құны бойынша; 3) қалдық құны бойынша; 4) бастапқы құны бойынша; 5) сатып алу құны бойынша. 74 Д-т 2412"Үйлер мен ғимараттар" К-т 5020"Төленбеген капитал" бухгалтерлік жазбасы нені білдіреді? 1) үйлер бойынша тозу есептелген; 2) жабдық бойынша ҚҚС ескерілген; 3) НҚ қайта бағалаудан болған салық әсері көрсетілген; 4) үй жарғылық капиталға салым ретінде кірістелген; 5) өзге негізгі құралдар бойынша тозу есептелген. 75 Негізгі өндірістің үйлері бойынша есептелген тозу бухгалтерлік есептің шоттарында қалай көрсетіледі? 1) Д-т 2414К-т 6280 2) Д-т7210К-т 2421 3) Д-т7450К-т 2421 4) Д-т8045К-т 2423 5) Д-т8045К-т 2421 76. Шаруашылық операциясы дегеніміз: 1.бірыңғай шаруашылық операциялар жиыны 2.тауарлы материалды құндылықтарды алу үшін келісім шартқа отыру 3.шаруашылық қорлары мен оның қорлану көздерінің қозғалыстары мен өзгерістері фактілерін құжат арқылы құжаттау 4. өндіріс қорларын дайындау 5. материалды емес активтерді есепке алу 77.Шаруашылық процессі дегеніміз: 1. бірыңғай шаруашылық операциялар жиыны 2.өнім өндіру және оны сату 3. өндіріс қорларын дайындау 4.дайын өнімді сату және оның төлем ақысын алу 5. бірыңғай шаруашылық операциялар жиыны 78. Пассивті шоттарда соңғы сальдо қалай анықталады: 1.бастапқы сальдоға дебеттік айналым қосылып кредиттік айналым алынып тасталады 2. дебеттік айналымнан кредиттік айналым мен бастапқы сальдо алынып тасталады 3.кредиттік айналымға дебеттік айналым мен бастапқы сальдо қосылады 4.бастапқы сальдоға кредиттік айналым қосылып дебеттік айналым алынып тасталады 5.бастапқы сальдоға дебеттік айналым мен кредиттік айналым қосылады 79.Жинақтамалы шоттар бойынша айналым ведомосі не үшін құрылады: 1.шоттар жиынын анықтау үшін 2.шоттар корреспонденциясы дұрыстығын тексеру үшін 3.есеп жүргізу толықтығын тексеру үшін 4.екі жақты жазу дұрыстығын тексеру үшін 5.компания кірісі мен шығысын есептеу үшін 80.Субшот дегеніміз: 1. жинақтамалы есеп шоты 2.талдамалы есеп шоты 3.талдамалы және жинақтамалы шоттар арасындағы аралық звено 4.талдамалы шоттарды топтастыру әдісі 5.субшот есепте пайдаланылмайды 81.Типтік шот жоспары дегеніміз: 1.бұхгалтерлік есеп жинақтамалы көрсеткіштері номенклатурасының жалпы жіктемесі 2.есепте қолданылытын талдамалы шоттар тізбегі 3. жинақтамалы және талдамалы шоттар жиыны 4. жинақтамалы, талдамалы және субшоттар жиыны 5.баланстан тыс шоттар 82.Материалды емес активтерге жататындар: 1.дайын өнім 2.еңбек заттары 3.табиғи ресурстарды пайдалану құқығы, лицензиялар, патенттер, НОУ-ХАУ, тауар белгілері, гудвил, ұйымдастыру шығындары 4.еңбек құралдары, ғимараттар, негізгі құралдарр 5.жер, су, лицензия, патенттер, НОУ-ХАУ, ұйымдастыру шығындары және басқалар 83.Екі жақты жазу дегеніміз: 1.шаруашылық операциялары әсерінен болған шаруашылық құбылыстарр 2.бұхгалтерлік есеп құжаттары мәліметтері 3.бұхгалтерлік есеп объектілері мәліметтерін топтастыру 4.шаруашылық операцияларын бір шоттың дебеті екінші шоттың кредиті бойынша бірдей сомада көрсету 5. шаруашылық операцияларын бір шоттың дебеті екінші шоттың кредиті бойынша әртүрлі сомада көрсету 84.Калькуляциялау дегеніміз: 1. шығындарды топтастырып және дайын өнімдердің сатылып алынған құндылықтар мен басқалардың өзіндік құнын анықтау 2. шығындарды топтастырып және дайын өнімдердің сатылып алынған құндылықтар мен басқалардың өзіндік құнын анықтау және оларды жоғары бағамен сату 3.ақша қаражаттары есебін жүргізу 4.компания мүліктерін бағалау 5.шығындарды топтастыру 85.Бағалау дегеніміз: 1.натуральды көрсеткіштерді ақшалай өлшем бірлігіне ауыстыру әдісі 2.активтерді топтастыру 3.пассивтерді топтастыру 4. натуральды көрсеткіштерді ақшалай өлшем бірлігіне және шетел валютасына ауыстыру 5.ақша қаражаттарын натуральды өлшем бірлігіне ауыстыру 86.Бұхгалтерлік есеп әдістері дегеніміз: 1.шығындарды топ тастыру 2.әдістер мен тәсілдер жиыны көмегімен бұхгалтерлік есеп пәнін көрсету 3.құжаттар жиыны 4.активті пассивті шоттар жиыны 5. бұхгалтерлік есеп пәнін шоттар көмегімен көрсету 87.Оқшауланған қаражат дегеніміз: 1.қолдағы ақша қаражаттары 2.дебиторлық қарыз сомасы 3.пайда сомасынан салық есебінде бюджетке аударылуға тиіс төлем 4.кассадағы ақша қаражаты 5.арнайы ақша қаражаттары 88.Дебиторлық және кредиторлық қарыздардың пайда болу себептері: 1.алынған құндылық, көрсетілген қызмет және басқалардың келіп түсу мерзімімен төлем ақысының сәйкес келмеуі 2.есеп айырысу шотындағы ақша қаражаттарының жетіспеушілігі 3.кәсіпорын кассасындағы ақша жетіспеушілігі 4.ресурстарды дұрыс бөлмеуден туындаған қарыз 5.қаржы есептілігін дұрыс құрмау 89.Әр бір шот бойынша 1. мерзім соңындағы қалдық 2.мерзім басындағы қалдық 3.мерзім басы мен мерзім соңындағы қалдық пен айлық айналым 4. мерзім басы мен мерзім соңындағы қалдық пен айлық айналым және шоттар 5.шарушылық қорлар қалдықтары 90.Қарапайым жазу деп мынындай жазулар аталады: 1.бір шоттың дебеті бірнеше шоттың кредитімен корреспонденцияланатын жазу 2.бір шоттың кредиті екі шоттың дебетімен корреспонденцияланатын жазу 3.бір шоттың дебеті екінші шоттың дебетімен корреспонденцияланатын жазу 4.бір шоттың дебеті екінші шоттың кредитімен корреспонденцияланатын жазу 5.бір шоттың кредиті екінші шоттың кредитімен корреспонденцияланатын жазу 91.Күрделі жазу дегеніміз: 1.бір шоттың дебеті екі немесе одан да көп шоттың кредитімен корреспонденцияланатын немесе керісінше жазу 2. бір шоттың дебеті екінші шоттың кредитімен корреспонденцияланатын жазу 3..бір шоттың кредиті екі шоттың дебетімен корреспонденцияланатын жазу 4.бір шоттың дебеті екінші шоттың дебетімен корреспонденцияланатын жазу 5. екі немесе одан да көп шоттың кредитімен корреспонденцияланатын немесе керісінше жазу 92.Шаруашылық операциясының орындалған сәтінде оны құжат арқылы құжаттау 1.операциялық жазу деп 2.хронологиялық жазу деп 3.жинақтамалы жазу деп 4.талдамалы жазу деп 5. бұхгалтерлік жазу деп аталады 93.Экономикалық бірыңғай объектілер бойынша жүйелеп жазылған жазу 1.жинақтамалы 2.жүйелі 3.бұхгалтерлік 4.екі жақты 5.жай жазу деп аталады 94.Мүліктер мен олардың қорлану көздерін жалпылама көрсетуге арналған шоттар 1.баланстан тыс шоттар 2.субшоттар шоттар 3.талдамалы шоттар 4.жинақтамалы шоттар 5.активті шоттар деп аталады 95.Мүліктер мен олардың қорлану көздерінің жекеленген түрлерінің құрамдас бөлігінің есебін жүргізуге арналған шоттар 1. баланстан тыс шоттар 2.субшоттар шоттар 3.талдамалы шоттар 4.жинақтамалы шоттар 5.активті шоттар деп аталады 96. Шаруашылық операциясын қандай бухгалтерлік жазбамен көрсеткен жөн: "Көмекші өндірістерге материалдар босатылды"? 1) Д-т 8030 К-т 1310; 2) Д-т 8012 К-т 1310; 3) Д-т 8041 К-т 1314; 4) Д-т 1310 К-т 8031; 5) Д-т 7440 К-т 1330. 97. Ақысы төленіп заңды және жеке тұлғалардан сатып алынған негізгі құрал объектілерін кіріске алуды қандай бухгалтерлік жазбамен көрсеткен жөн? 1) Д-т 2411-2417 К-т 2740; 2) Д-т 2411-2417 К-т 2421; 3) Д-т 1040 К-т 12412 4) Д-т 2410-2417 К-т 1040, 1050, 1010; 5) Д-т 2411-2417 К-т 1210. 98. Д-т 2410-2417 К-т 6280 бухгалтерлік жазбасы нені білдіреді. 1) неізгі құралдар боиынша тозуды есептеуді; 2) негізгі құралдарды тегін алуды; 3) негізгі құралдарды субсидия ретінде алуды; 4) негізгі құралдарды ақысын төлеп алуды; 5) негізгі құралдарды қалдық құны бойынша көрсетуді. 99. Негізгі өндірістің қажеттіпіктері үшін қоймадан шикізаттар мен материалдар босатылған кезде қандай бухгалтерлік жазба жасалады? 1)Д-т 1310 К-т 8010; 2)Д-т 8010 К-т 1310; 3)Д-т 7010 К-т 1310; 4)Д-т 8010 К-т 1310; 5)Д-т 1310 К-т 8011. 100. Д-т 1315 К-т 1010 бухгалтерлік жазбасы нені білдіреді? 1) материалдар сатып алуды; 2) отын сатып алуды; 3) қолма-қол ақшаға басқа да материалдар сатып алуды; 4) қолма-қол ақшаға материалдар сатып алуды; 5) қолма-қол ақшасыз басқа да материалдар сатып алуды 101. Аудиттің мәні неден тұрады? 1. әр түрлі аудиторлық қызмет көрсетулерден тұрады; 2. кәсіпорын, мемлекет, аудитор арасындағы мүдделілікті білдіреді; 3. қаржылық есептілікті тексеру; 4. алғашқы құжаттар экспертизасы; 5. қандай да бір ревизор тізімдемесіне тәуелсіз кәсіпорын мүмкіндігін таңдаудан тұрады. 102. Ішкі аудитор кімге бағынады? 1. аудиторлар Палатасына 2. кәсіпорынның бас бухгалтеріне; 3. аудиторлық фирманың басшысына; 4. кәсіпорынның басшысына немесе акционерлер жиналысына; барлық жауаптар дұры3. 103. Аудит жүргізудің басты кезеңі – бұл… 1. жүйелі оқу 2. есептілікті талдау; 3. аудитті жоспарлау; 4. қорытынды жасау; 5. аудитті орындау. 104. Кассадағы ақша қаражаттарын тексерудің сипаты: 1. құжаттау; 2.жалпы; 3. көзбен шолып байқау; 4. таңдау; 5. жалпылам1. 105. ҚР – ның аудиторлық қызмет туралы алғашқы заңы қай жылы шықты? 1. 1992 жыл қазан; 2. 1993 жыл қазан; 3. 1998 жыл қараша; 4. 1993 жыл қараша; 5. 1992 жыл желтоқсан. 106. Аудиттің әдісіне анықтама бар: 1. – бұл бухгалтерлік есептің, экономикалық талдаудың, философияның тәсілдері; 2. – бұл математикалық талдаудың, статистикалық және жедел есептің тәсілдері; 3. – түрлі рәсімдердің көмегімен аудиторлық дәлелдемелерді алу және техникалық мәселелерді шешу; 4. – бұл жоспарлау және аудит жүргізу мәселелері; 5. – бұл шаруашылық субъектінің бақылауын қамтамасыз ететін әдіс, тәсілдер. 107. Аудиттің объектілері болып табылады: 1. нарықтық экономиканың нақты шаруашылық субъектілері; 2. кәсіпорынның қаржылық есептілігі; 3. аудитор және аудиторлық фирмалар; 4. субъектінің қаржылық қызметі; 5. субъектінің өндірістік қызметі. 108. Аудиторлық пәні болып табылады: 1. қаржылық есептілік шынайылығын қамтамасыз ету; 2. клиентке консультациялық қызмет көрсету; 3. шаруашылық жүргізуші субъектілердің бухгалтерлік есептілігінің экспертизасы және талдауы; 4. шешім қабылдау үшін компетентті мәліметтердің қажетті мөлшерін жинау және бағалау; 5. бастапқы құжаттарды тексеру; 109. Тәуелсіз экспертиза – бұл… 1. кәсіпорын қызметін тексеру; 2. кәсіпорын экономикасын жүйелі және жан – жақты талдау; 3. кәсіпорын қызметін тексеру кезінде әр түрлі әдіс, тәсілдерді қолдану; 4. бақылау; 5. аудит. 110. Аудиттің принциптері – бұл… 1. тәуелсіздік және объективтілік; 2. кәсібилілік; 3. құпиялылық; 4. барлық жауаптар дұрыс; 5. дұрыс жауабы жоқ.. 111. Аудиттің тарихи пайда болған жері: 1. Швеция 2. Англия 3. Франция 4. Германия 5. США 112. Заңнама бойынша аудиттің түрлері: 1. ішкі және сыртқы; 2. ішкі және бастамашылық; 3. міндетті және сыртқы; 4. міндетті және бастамашылық; 5. барлық жауаптар дұры3. 113. Қай аудит түрі бухгалтерлік есептің жүргізілуі және дұрыс ұйымдастырылуы мақсатымен мүдделі жақтың тапсырысы бойынша жүргізіледі? 1. ішкі; 2. бастамашылық; 3. сыртқы; 4. міндетті; 5. растаушы. 114. Аудиттің субъектілерін атаңыз: 1. кәсіпорынның басқарушылық қызметі; 2. кәсіпорынның қаржылық қызметі; 3. кәсіпорынның қаржылық есептілігі; 4. аудиторлар және аудиторлық фирмалар; 5. аудиторлар Палатасы. 115. Субъектілер бойынша аудит түрлері: 1. сыртқы, ішкі; 2. міндетті, бастамашылық; 3. тиімді, тиімді емес; 4. жай, күрделі; 5. айлық, тоқсандық.. 116. Аудиторлық лицензияның қызмет ету мерзімі? 1. 3 жыл 2. 2 жыл 3. 5 жыл 4. 4 жыл 5. 1 жыл 117. Аудиттің пайда болуы қанша кезеңнен өтті… 1. 1-ші кезеңде 2. 4 кезеңнен 3. 3 кезеңнен 4. 2 кезеңнен 5. 5 кезеңнен 118. Аудиторлық тексеру қандай құжаттар негізінде жүргізіледі? 1. бұйрық; 2. ауызша келісім; 3. тапсырма; 4. келісімшарт; 5. талап. 119. Аудиторлық тәуекелді басқару әдістері: 1. математикалық және статистикалық 2. сандық және сапалық 3. бағалық және сандық 4. корреляциялық 5. барлық жауаптар дұрыс 120. Қазақстандағы бірінші аудиторлық компания: 1. Казах - Консалтинг 2. Қазақстанаудит 3. Центраудит 4. Алматыаудит 5. Астанааудит 121. Аудиторлық қызмет қандай қызметтер көрсетеді? 1. бухгалтерлік есепті жүргізу, жолға қою және қайта құру; 2. табыстар туралы декларация құру; 3. қаржы – шаруашылық қызтетін талдау; 4. консультациялау; 5. барлық жауаптар дұры3. 122. Бастамашылық аудит нені білдіреді? 1. міндетті түрде жүргізіледі; 2. мүдделі жақтың тапсырысы бойынша жүргізіледі; 3. үшінші тұлға тапсырысы бойынша жүргізіледі; 4. келісімшарт бойынша жүргізіледі; 5. кәсіпорынның басқаруымен жүргізіледі. 123. Растаушы аудит – бұл… 1. аудиттің түрі; 2. аудиттің пайда болу кезеңі; 3. ішкі аудиттің бөлімшесі; 4. сыртқы аудиттің бөлімшесі; 5. аудитті жоспарлау кезеңі. 124. Тәуелсіз экспертиза және қаржылық есептілікті және шаруашылық субъектінің басқа да экономикалық ақпараттарын талдау, ішкі бақылауды және бухгалтерлік есептің заңға және нормативтік актілерге сәйкес жүргізілуін тексеру, сонымен қатар клиенттерге консультациялық және басқа да қызмет көрсету – бұл… 1. аудиторлық қызметті анықтау; 2. аудитор; 3. аудитті анықтау; 4. аудиторлық қызметті анықтау; 5. дұрыс жауабы жоқ.
Международные стандарты финансовой отчетности
Тема. Представление финансовой отчетности (МСФО IAS1) Назначение финансовой отчетности. Существенность и агре¬гирование в финансовой отчетности. Взаимозачет статей баланса. Представление бухгалтерского баланса. Минимальные требо¬вания к балансу. Тема Учетная политика, изменения учетных оценок и ошибки МСФО 8 Разработка учетной политики. Последовательность применения учетной политики. Применение учетной политики впервые. Изменения в учетной политике. Досрочное применение МСФО. Ретроспективное применение. Раскрытия. Тема. Аренда (МСФО 17) Операционная аренда. Финансируемая аренда. Срок аренды. Прочие виды аренды. Учет аренды по типу продажи. Риски и преимущества владения. Условия аренды. Актуарный метод распределение процентов. Раскрытие информации о финансовой аренде. Распределение финансового дохода. Продажа с обратной арендой. Тема Выручка, признание доходов и расходов (МСФО IAS18) Критерии признания выручки. Идентификация сделки. При¬знание выручки от продажи товаров; от предоставления услуг; в виде процентов; лицензионных платежей и дивидендов. Понятие доходов и расходов. Учет доходов от реализации про¬дукции и оказания услуг. Учет доходов от финансирования. Учет прочих доходов. Учет себестоимости реализованной продукции и оказанных услуг. Учет расходов периода. Учет прочих расходов. Признание итогового дохода или убытка; закрывающие проводки; учет расходов по корпоративному подоходному налогу. Тема Консолидированная финансовая отчетность (МСФО IAS 27) Представление консолидированной финансовой отчетности. Сфера применения консолидированной финансовой отчетности. Процедуры консолидации. Учет инвестиций в дочерние, совместно контролируемые и ассоциированные организации в отдельной финансовой отчетности. Подготовка сводного бухгалтерского баланса. Справедливая стоимость чистых активов, деловая репутация и определение доли меньшинства. $Сводный (консолидированный) отчет о прибылях и убытках Тема Затраты по займам (МСФО 23) Сфере применения. Пересчет финансовой отчетности. Финансовая отчетность на основе исторической стоимости. Отчет о финансовом положений. Отчет о совокупной прибилию. Финансовая отчетность, составленная на основе метода текущей стоимости. Капитализация затрат по займам. Тема Прибыль на акцию (МСФО 33) Сфера применения. Обыкновенная акция. Долевой инструмент. Конвертируемый инструмент. Варранты или опционы. Базовая прибыль на акцию. Дивиденды по привилегированным акциям. Кумулятивные и некумулятивные дивиденды. Л29-30. Договоры на строительство (МСФО 11) Договор с фиксированной ценой. Договор «затраты плюс». Признание выручки и прибыли. Метод начислений и принцип осмотрительности. Выручка. Практические занятия Модуль1 П1. Назначение финансовой отчетности. Существенность и агрегирование в финансовой отчетности. Взаимозачет статей баланса. П2 Применение учетной политики впервые. Изменения в учетной политике. П3 Признание запасов. Методы оценки запасов П4 -Критерии признания основных средств. Будущие экономические выгоды. Амортизация основных средств: сроки полезного использования и методы начисления, отражение в учете. П5 Признание нематериальных активов. Идентифицируемость. Контроль. Будущие экономические выгоды. П6 Операционная аренда. Финансируемая аренда. Распределение прибыли по актуарному методу. П7 Признание выручки от продажи товаров; от предоставления услуг; в виде процентов; лицензионных платежей и дивидендов. Модуль2 П8- П9Процедуры консолидации бухгалтерского баланса и отчета о прибылях и убытках. . П10- П11Пересчет финансовой отчетности. Финансовая отчетность на основе исторической стоимости. Затраты по займам. Информация о вознаграждении работникам и социальное обеспечение. Вознаграждения работникам. Долевой инструмент. Конвертируемый инструмент. 12-. П13 Методы определения влияния инфляции на показатели финансовой отчетности. Формирование статей бухгалтерского баланса. П14-15 Договор «затраты плюс». Признание выручки и прибыли.. 2014-2015 уч. год МОК Международные стандарты финансовой отчетности Баймуханова С.Б. 9 Список рекомендуемой литературы. Основная 1. Закон Республики Казахстан «О бухгалтерском учете и финансовой отчетности» от 28 февраля 2007 г. № 234-Ш. 2. Типовой план счетов бухгалтерского учета. Утверждены Приказом Министра финансов РК от 23.05.2007 г. № 185. 3. Международные стандарты финансовой отчетности. -М.: Аскери, 2006 г. 4. Методические рекомендации по применению международных стандартов. Рекомендовано к применению Экспертным советом Министерства финансов Республики Казахстан по вопросам бухгалтерского учета и аудита. 5. Методические рекомендации по разработке учетной политики организаций. Рекомендовано к применению Экспертным советом Министерства финансов Республики Казахстан по вопросам бухгалтерского учета и аудита согласно протоколу от 24.01.2005 № 1. 6. Международные стандарты финансовой отчетности: Практическое пособие Всемирный банк. Вашингтон 2000. 7. Аппакова Г.Н. Основы бухгалтерского учета, Алматы, 2009г. 8. Вуд Ф. Бухгалтерский учет для предпринимателей в 4-х частях (пер. с англ. Тарусин В.И.) Изд. «Аскери информ». ЛТД.М. 1993. Финансовая отчетность. -Аскери, 1999. 9. Ержанов М.С., Ержанова С.М. Учетная политика на казахстанском предприятии (практический аспект). -Алматы: Бико, 1997. 10. Ержанов М.С., Ержанова С.М. Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов. -Алматы: Ержанов и К, 2003. 11 Международные стандарты финансовой отчетности.Перевод полного официального текста МСФО, дейсвующих в ЕС по состоянии на 1 января 2009 г. - М.: Аскери, 2009г. 12 Сборник методических рекомендаций по применению МСФО. Серия справочник бухгалтера №1.,Издательский дом «БИКО». – Алматы, 2009г. Дополнительная 1. Соколов Я.В. и др .Бухгалтерский учет в зарубежных странах.М.:Проспект,2005. 2. Соловьева О.В. Международная практика учета и отчетности. М.: ИНФРА-М,2004. 3. Тулешова Г.К. Финансовый учет и отчетность в соответствии с международными стандартами.ч1,2.Алматы: ТОО «Бизнес информация», 2005 4. Александер Д., Бриттон А., Йориссен Э. Международные стандарты финансовой отчетности: от теории к практике. М.: ООО «Вершина», 2005. 5. Гершун A.M., Аверичев И.В., Герасимова Е.Б. и др. Учет по международным стандартам -М.: Бухгалтерский учет, 2003. 6. Грюнинг X. ван, Коэн М., Международные стандарты финансовой отчетности. М. - «Весь мир», 2003 7. Кондраков Н.П., Краснова Л.П. Принципы бухгалтерского учета М.: ФБК-Пресс, 1997 8. Ковалев В.В. Финансовый учет и анализ: концептуальные основы. -М.: Финансы и статистика,2004 9 Кутер М.И. Теория бухгалтерского учета. -М.: Финансы и статистика, 2002 10. Мэтьюс М.Р., Перера М.Х. Теория бухгалтерского учета. -М.: Аудит, 1999. 11. Нидлз Б., Андерсон X., Колдуэлл Д. Принципы бухгалтерского учета. М Финансы и статистика, 2003 12. Соколов Я.В. Очерки по истории бухгалтерского учета. М., Финансы и статистика, 1991. 13. Соловьева О.В., Международная практика учета и отчетности. М.- Финансы и статистика, 2004. 14. Хендриксен Э.С., Ван Бреда М.Д. Теория бухгалтерского учета. -М.: Финансы и статистика, 1997. 15. Энтони Р., Рис Д. Учет: ситуации и примеры. -М.: Финансы и статистика, 2003 . 16. Журнал «Бюллетень бухгалтера»: - Алматы, ТОО «Издательский дом» «Бико». 17. Журнал «Библиотека бухгалтера и предпринимателя»: - Алматы, ТОО «Издательский дом» «Бико». 18. Журнал «Труд-зарплата-пенсия в Казахстане»: - Алматы, ТОО «Издательский дом» «Бико». 19. Журнал «Бюллетень бухгалтера» - Международные стандарты финансовой отчетности: - Алматы, ТОО «Издательский дом» «Бико».
Международные стандарты финансовой отчетности
ҚЕХС пәнінен семинар сұрақтары 1. Қаржылық есептілікті ұсыну (ҚЕХС IAS 1) 2. Қаржылық есептілік нысандары. Қаржылы есептілікті агрегаттау және маңыздылығы 3. Есеп саясаты, бағалаудағы өзгерістер мен қателер 8 ҚЕХС 4. Есеп саясатын қалыптастыру. Есеп саясатын жүйелі түрде қолдану. Есеп саясатын бірінші рет қолдану 5. Қорлар (ҚЕХС IAS 2) 6. Қорларды тану. Қорларды бағалау. Сатудың таза құны. Нақты сатып алу құны. Қорларды бағалау әдістері. Қорлар бойынша резерв құру. 7. Негізгі құралдар (ҚЕХС IAS 16) 8. Негізгі құралдардың танылуы. Негізгі құралдардың бастапқы құны.Негізгі құралдардың кірістелу есебі. Негізгі құралдарды қайта бағалау 9. Материалды емес активтер (ҚЕХС IAS 38) 10. Метериалды емес активтерді тану. Келіп түскен материалды активтерді тану және бағалау. Олардың өзіндік құны. Бақылау Болашақ экономикалық тиімділік 11. Жал (ҚЕХС 17) 12. Операциондық жал. Қаржыландыру жалы. Жал мерзімі. Жал шарттары, есебі. 13. Түсім, кірістер мен шығындардың танылуы (ҚЕХС IAS 18) 14. Түсімді тану критерилері. Кіріс және шығыс туралы ұғым. Сатудан түскен кіріс есебі. 15. Займдар бойынша шығын (МСФО LAS 21. 16. Займдар бойынша шығын есебі. Тану. Ақпараттарды ашу. Капитализациялау және тоқтату 17. Акция пайдасы (ҚЕХС 33) 18. Қолдану аясы. Қарапайым акция. Үлестік құрал. Варрантар мен опциондар
Введение в бухгалтерский учет
Финансовый учет 2
Финансовый учет 2
Управленческий учет
Бухгалтерский учет
Основы бухгалтерского учета
Основы бухгалтерского учета
Финансовый учет 1
Бухучёт в гостеприимстве
Бухгалтерский учет
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет
Основы бухгалтерского учета
Финансовый учет 1
Консолидированная финансовая отчетность и анализ
Бухгалтерский учет
Финансовый учет 1
Управленческий учет
Финансовый учет 2
Международные стандарты финансовой отчетности
Консолидированная финансовая отчетность
Финансовый учет 1
Бухгалтерский учет
Финансовый учет 2
Введение в бухгалтерский учет
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі Есеп және аудит кафедрасы Келісілген Университеттің ғылыми-әдістемелік Кеңесінде бекітілді Факультет деканы Хаттама №____«__» __2015ж. ____________Ермекбаева Б.Ж. Оқу жұмысы жөніндегі проректор «_____»______2015 ж. ___________Ахмед-Заки Д.Ж. «___»______2015 ж. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ «Бухгалтерлік есепке кіріспе» пәні «5B050800 «Есеп және аудит» Оқу түрі күндізгі Алматы 2015 ж. ПОӘК 5В050800 «Есеп және аудит» мамандығын дайындау бағытындағы Негізгі оқу жоспары мен Негізгі оқу бағдарламасы негізінде әзірленді ПОӘК дайындаған: «Есеп және аудит» кафедрасының доценті э.ғ.к., Баймуханова Сария Баймуханқызы «Есеп және аудит» кафедрасының мәжілісінде қаралып ұсынылды. «___ » __________ 2015 ж., хаттама №____ Кафедра меңгерушісі _________________ Байдильдина А.М. (қолы) Факультеттің әдістемелік (бюро) кеңесінде ұсынылды. « ___ » ________ 2015 ж., хаттама № __ Төрағасы (Төрайымы) ________________________ Даулиева Г.Р. (қолы) әл-Фараби атындағы Казақ ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі «5B050800 «Есеп және аудит» мамандығы бойынша оқу бағдарламасы ЕжБЖМ факультеті Ғылыми кеңесінің мәжілісінде бекітілді №_______хаттама «_____»________2015 ж. Факультет деканы____________Ермекбаева Б.Ж. СИЛЛАБУС Модуль 2.2.6 Қаржылық есеп BEK 2314, «Бухгалтерлік есепке кіріспе» 1 курс, қ/б, 1 семестр (күзгі), кредит саны 4 Дәріскер: Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Оқытушы (практикалық, семинар, зертханалық сабақтар): Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Пәннің қысқаша сипаты: Бұл пән студенттердің бухгалтерлік есептің негізгі шынайы ақпараттар көзі ретінде мәнін түсінуге және оның кәсіпорын қызметін басқарудағы ролі мен бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды ұғынуға мүмкіндік тудырады. Экономиканы басқаруды жетілдіру, нарық қатынастарының дамуы, әр түрлі меншік нысандарының қолданылуы, шетел серіктестерінің қатысуымен кәсіпорын құру, халықаралық стандарттарға бейімделу бухгалтерлік есептің ролі мен маңыздылығын арттырады. Бухгалтерлік есеп – жоспарлау, реттеу, ұйымдастыру және ынталандыру мен қатар негізгі басқару функциясын атқарады. Бұл басқаруды жетілдіру мен нарық механизмін құру бухгалтерлік есеп жүйесінің дамуымен тікелей байланысты екендігін білдіреді. Мінетті танысатын материалдар Бұл пәнді оқымас бұрын «Экономикалық теория», «Маркетинг», «Менеджмент» сияқты базалық пәндерден белгілі білімі мен негізгі навықтары болуы тиіс. Пәннің мақсаты - бакалаврларға кәсіпорында бухгалтерлік есепті жүргізуден теориялық және тәжірибелік білімі мен навыктары болуы керек. Міндеттері: -кәсіпорын жүйесін басқарудағы бухгалтерлік есептің ролін түсіну; - бухгалтерлік есептің пәнін, объектісін және қаржылық есептілік құрамдарын білу; - бухгалтерлік баланстың мазмұны мен құрылымын, ондағы болатын типтік өзгерістерді түсіну; - екі жақты жазу жүйесі мен шаруашылық операцияларын бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуін білу; - қаржылық есептілік нысандарының құрылуын ұғыну. Бұл курс басқа пәндермен қатар оқылады: Бакалаврлардың негізгі компетенциясы нысаны: «Бухгалтерлік есеп қағидалары» пәнін меңгеру кезінде студенттердің білуі қажет: бухгалтерлік есептің негіздерін, оның негізгі элементтерін және кәсіпорын қызметін басқарудағы оның ролін. Бакалаврлар: шоттардың ашылуын, олардың бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуін, сальдолық-айналым ведомосі мен баланс құра білулері керек. Білуі тиіс: «Бухгалтерлік есеп қағидалары» курсы студенттерге кәсіпорын қызметі механизмін түсініп, кәсіпорында бухгалтерлік есеп жүргізудің теориялық және тәжірибелік білімдері болуы керек. Пәннің пререквизиттері: Студент курсты толық меңгеру үшін, келесі пәндерден базалық білімі болуы қажет: «Экономикалық теория» және «Макроэкономика» Пәннің постреквизиттері: Қаржылық есеп, Қаржылық есеп 2, Аудиттің теориялық негіздері, Аудит, Салық есебі, Басқарушылық есебі, Салалық есеп Пәннің құрылымы: апта Тақырыптар атауы Сағат саны Жоғарғы балл Модуль 1. Бұхгалтерлік есептің териялық негіздері 1. Лекция (Л) Ақпараттық жүйе ретіндегі бұхгалтерлік есеп 2 Прак.сабақ(ПС). 1. Нарық экономикасы жағдайындағы бухгалтерлік есептің маңызы мен атқаратын ролі 2. Қаржылық есептілік ақпараттарын пайдаланушылар СӨЖ 1 Бухгалтерлік есептің басқару жүйесіндегі алатын орны 2 3 2 2 Л. Бухгалтерлік есептің пәні және әдістері 2 ПС 1. Бухгалтерлік есептің пәні 2. Бухгалтерлік есеп әдістерінің элементтері 3. Шаруашылық процессы және оның нәтижесі СӨЖ 2 Бухгалтерлік есептің сапалық сипаттамасы 2 3 2 3-4 Л. Бұхгалтерлік баланс 4 ПС. 1. Баланс құрылымы және оның баптарының мазмұны 2. Баланстағы типтік өзгерістер СӨЖ 4 16 20 5. Л. Бұхгалтерлік есеп шоттары және екі жақты жазу 2 ПС. 1.Бұхгалтерлік есеп шоттары, оның қолданылуы мен құрылымы 2. Бұхгалтерлік есеп шоттарындағы екі жақты жазу, оның мәні мен маңызы 3. Жинанқтамалы және талдамалы есеп СӨЖ 3 Бухгалтерлік баланс және оны құрылу тәртібі 2 8 10 6-7 Л. Болжамды проблемалық Есептік цикл және қаржы есептілігін дайындау 4 ПС. Жобалық-болжамды 1. Шаруашылық операцияларын тіркеу жұрналы бойынша жұмыс жасау 2. Трансформациялық кесте құру СӨЖ 4 Шаруашылық операцияларын бұхгалтерлік есеп шоттарында екі жақты жазу арқылы көрсетуді үйрену 4 16 20 Модуль 2 Кәсіпорында буұхгалтерлік есепті ұйымдастыру 8. Л. Ақша қаражаттары және дебиторлық қарыз есебі 2 ПС. 1. Есеп айырысу шоты операциялары есебі 2. Касса және касса операциялары есебі 3. Ақша қаражаттарын түгендеу СӨЖ 5 Кәсіпорын Бас жұрналы негізінде шоттарды ашып, соңғы сальдоларды анықтау 2 3 5 9-10 Л. Қорлар есебі ҚЕХС-2 4 ПС. 1.Қорларды бағалау әдістері 2. Қорлардың жинақтамалы және талдамалы есебі СӨЖ 6 Ашылған шоттар негізінде сальдолық айналым ведомосін құру Кәсіпорын балансын құру 4 9 16 11-12 Л. Ұзақ мерзімді активтер есебі 4 ПС. 1. Материалы емес активтер есебі ҚЕХС-37 2. Негізгі құралдар есебі ҚЕХС-16 3.Амортизациялық жарна есептеу әдістері СӨЖ Активтердің танылуы 4 12 16 13. Л. Міндеттемелер есебі 2 ПС. 1. Займдар есебі 2. Еңбек ақы бойынша есеп айырысу есебі 3.Қосылған құн салық есебі СӨЖ Еңбек ақыдан ұсталымдар 2 6 8 14. Л. Меншік капитал есебі 2 ПС. 1. Жарғылық капитал есебі 2. Қосымша төленген және қосымша төленбеген капитал есебі СӨЖ 7 Еңбек ақы есебі 2 6 8 15. Л. Қаржылық есептілік нысандарын құру 2 ПС. 1. Қаржылық есептілік құрамы және олардың құрылу тәртіптері: А . Пайда және зиян жайлы есептілік нысанын құру Б. Ақша қаражаттары қозғалысы жайлы есептілік нысанын құру В. Меншік капитал қозғалысы жайлы есетілік нысанын құру 2 6 16. Емтихан Барлығы 60 45 . Әдебиеттер тізімі: 1. Қазақстан Республикасының 28 ақпан 2007 ж. № 234-Ш. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңы» 2. Қаржы Министрлігінің жарлығымен бекітілген 23.05.2007 ж. № 185 Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары 3. Международные стандарты финансовой отчетности. -М.: Аскери, 2006 г. 4. Баймуханова С.Б.Бухгалтерлік есеп, Алматы, Издат-Маркет баспасы 2005 ж 5.Радостовец В.В.,Бухгалтерский учет на предприятии, Алматы,2002г 6.Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, 2007 ж.. 7.Кеулімжаев Қ.К. Бұхгалтерлік есеп қағидалары, Алматы, 2005 ж. 8 Аппакова Г.Н. Бухгалтерлік есеп негіздері, Алматы, 2009 ж. Қосымша оқылатын материалдар: 1.Нидлз, Андерсон, Колдуэлл Принципы бухгалтерского учета 2.Ержанов М.С., Ержанова С.М. Учетная политика на Казахстанском предприятии, Алматы, 2000. 3.Ержанов М.С., Ержанова С.М. Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов. -Алматы: Ержанов и К, 2003. 4. Международные стандарты финансовой отчетности.Перевод полного официального текста МСФО, дейсвующих в ЕС по состоянии на 1 января 2009 г. - М.: Аскери, 2009г. 5.Сборник методических рекомендаций по применению МСФО. Серия справочник бухгалтера №1.,Издательский дом «БИКО». – Алматы, 2009г. КУРСТЫҢ АКАДЕМИЯЛЫҚ САЯСАТЫ Жұмыстардың барлық түрін көрсетілген мерзімде жасап тапсыру керек. Кезекті тапсырманы орындамаған, немесе 50% - дан кем балл алған студенттер бұл тапсырманы қосымша кесте бойынша қайта жасап, тапсыруына болады. Орынды себептермен зертханалық сабақтарға қатыспаған студенттер оқытушының рұқсатынан кейін лаборанттың қатысуымен қосымша уақытта зертханалық жұмыстарды орындауға болады. Тапсырмалардың барлық түрін өткізбеген студенттер емтиханға жіберілмейді Бағалау кезінде студенттердің сабақтағы белсенділігі мен сабаққа қатысуы ескеріледі. Толерантты болыңыз, яғни өзгенің пікірін сыйлаңыз. Қарсылығыңызды әдепті күйде білдіріңіз. Плагиат және басқа да әділсіздіктерге тыйым салынады. СӨЖ, аралық бақылау және қорытынды емтихан тапсыру кезінде көшіру мен сыбырлауға, өзге біреу шығарған есептерді көшіруге, басқа студент үшін емтихан тапсыруға тыйым салынады. Курстың кез келген мәліметін бұрмалау, Интранетке рұқсатсыз кіру және шпаргалка қолдану үшін студент «F» қорытынды бағасын алады. Өзіндік жұмысын (СӨЖ) орындау барысында, оның тапсыруы мен қорғауына қатысты, сонымен өткен тақырыптар бойынша қосымша мәлімет алу үшін және курс бойынша басқа да мәселелерді шешу үшін оқытушыны оның офис-сағаттарында таба аласыз: Білімді бағалау шкаласы: Әріптік жүйе арқылы бағалау Баллдың санық эквиваленті %-дық мәні Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау А 4,0 95-100 Өте жақсы А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Жақсы В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D 1,0 50-54 F 0 0-49 Қанағаттанарлық емес I - - « Пән аяқталмаған» W - - «Пәннен бас тартқан» AW - - «Пәннен шығарылған» AU P/NP( Pass/No Pass) - - «Пәнді тыңдаған» Сынақ Кафедра мәжілісінде қаралған хаттама №_____от «_____»_________2015 ж. Кафедра меңгерушісі, э.ғ.д., профессор Байдильдина А.М. Оқытушы Баймұханова С.Б.
Международные стандарты финансовой отчетности
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ АЛЬ-ФАРАБИ Высшая школа Экономики и бизнеса Кафедра Учет и аудит Согласовано Утверждено Декан факультета на заседании Научно- _____________ Ермекбаева Б.Ж. методического Совета университета «_____ »__ ____2015 г. Протокол № __ от.___ 2015 г. Первый по учебной работе ________________Ахмед-Заки Д.Ж. « » _ __2015 г. УЧЕБНО-МЕТОДИЧЕСКИЙ КОМПЛЕКС ДИСЦИПЛИНЫ «МСФО» Специальность «5В051900 «Финансы» Форма обучения очная Алматы 2015 УМК дисциплины составлен на основании Экспериментальной образовательной программы и Каталога элективных дисциплин по специальности «5В051900 «Финансы» к.э.н., доцентом Баймухановой С. Б. Рассмотрен и рекомендован на заседании кафедры Учет и аудит от «____»_____ 2015 г., протокол № ______ Зав. кафедрой Байдильдина А.М. ________________ Рекомендовано методическим Советом (бюро) факультета «___»______2015 г., протокол №____ Председатель к.э.н., доцент Даулиева Г.Р. 1. Лектор (Ф.И.О.) к.э.н. Баймуханова Сария Баймухановна Занимаемая должность доцент 2. Курс МСФО 3. Е – mail bsariya @rambler.ru Телефоны: 8 777 280 34 50 4. Сроки проведения модуля 5. Количество кредитов 3 6. Цель курса Овладеть теоретическими и практическими навыками: В использовании закона о бухгалтерском учете и финансовой отчетности, МСФО и Генерального плана счетов бухгалтерского учета финансово-хозяйственной деятельности субъектов РК; Концептуальных основ подготовки и представления финансовой отчетности в соответствии национальными и международными стандартами бухгалтерского учета и финансовой отчетности; Правилами учета и оценки финансовых активов и обязательств: финансовых инструментов; краткосрочных и долгосрочных активов и обязательств; капитала и др; Требованиями по признанию и оценке активов, обязательств и собственного капитала, также доходов и расходов в финансовой отчетности и др. 7. Задачи курса: После изучения курса студентами приобретают теоретические знания и практические навыки: Информационного обеспечения запросов пользователей в целях принятия обоснованных управленческих решений; Информационного обеспечения анализа финансового положения организаций; Подготовки и представления финансовой отчетности в соответствии с международными и национальными стандартами; 8. Аттестация (определяется как средневзвешенная, исходя из полученных оценок по каждой форме контроля знаний): Общая оценка за участие в курсе будет состоять из следующей структуры форм контроля знаний: - активность _______ % - выполнение заданий СРС _____ % - финальный экзамен ___ % - выполнение контрольных работ _____ % и т.д. А (95-100) А- (90-94) Отлично В+ (85-89) В (80-84) В- (75-79) Хорошо С+ (70-74) С (65-69) С- (60-64) D+ (55-59) D (50-54) Удовлет воритель но F (0-49) Неудов- летвори- тельно 9. Участие: Студенты должны активно посещать занятия, читать требуемые материалы, своевременно и этично выполнять задания по домашним работам и экзаменам. 10. Содержание дисциплины п/п Название темы Вопросы (содержание) темы Литература Основная дополнительная Тема 1 Подготовка и представление финансовой отчетности в соответствии с -МСФО 1 Отчет о финансовом положении. Отчет о совокупном годовом доходе. Отчет об изменениях в собственном капитале МСФО 1 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 2 Отчет о движении денежных средств – МСФО 7 Притоки и оттоки денежных средств по операционной, финансовой и инвестиционной деятельности. Методы составления отчета о движении денежных средств (прямой и косвенный) МСФО 7 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 3 Учетная политика – МСФО 8 Учетная политика, изменения в расчетных оценках и ошибки МСФО 8 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 4 Аренда МСФО 17 Операционная и финансовая аренда в соответствии с МСФО 17 МСФО 17 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 5 Обесценение активов – МСФО 36 Основные определения. Оценка возмещаемой суммы МСФО 36 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 6 Основные средства МСФО16 Признание, оценка и представление финансовой отчетности в соответствии с МСФО 16 МСФО 16 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 7-8 Затраты по займам – МСФО 23 Затраты по займам МСФО 23. Капитализация затрат по займам МСФО 23 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 9-10 Инвестиционное имущество – МСФО 40 Первоначальная и последующая оценка и признание МСФО 40 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 11-12 Сельскохозяйственные активы – МСФО 41 Учет и оценка биологических активов МСФО 41 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 13 Разведка и оценка запасов полезных ископаемых - МСФО 6 Разработка и оценка минеральных ресурсов – МСФО 6 МСФО 6 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 14 Вознаграждения работникам - МСФО 19 Вознаграждения работникам – МСФО 19 МСФО 19 Методические рекомендации по применению МСФО Тема 15 Признание выручки – МСФО 18 Признание выручки – МСФО 18 МСФО 18 Методические рекомендации по применению МСФО 11 Календарно-тематический план п/п Название темы Количество часов СРМ Тема 1 Подготовка и представление финансовой отчетности в соответствии с -МСФО 1 2 Тема 2 Отчет о движении денежных средств – МСФО 7 2 Тема 3 Учетная политика – МСФО 8 2 Тема 4 Текущие активы: Денежные средства. Счета к получению. Временная стоимость денег и дисконтирование 4 Тема 5 Запасы МСФО 2 2 Тема 6 Основные средства МСФО16 3 Тема 7 Аренда МСФО 17 3 Тема 8 Нематериальные активы МСФО 38 2 Тема 9 Обесценение активов – МСФО 36 2 Тема 10 Затраты по займам – МСФО 23 2 Тема 11 Инвестиционное имущество – МСФО 40 2 Тема 12 Сельскохозяйственные активы – МСФО 41 4 Тема 13 Разведка и оценка запасов полезных ископаемых - МСФО 6 4 Тема 14 Вознаграждения работникам - МСФО 19 3 Тема 15 Признание выручки – МСФО 18 4 Тема 16 Финансовые инструменты – МСФО 32, 39 5 Тема 17 Учет и отчетность по программам пенсионного обеспечения – МСФО 26 5 Тема 18 Резервы, условные обязательства и условные активы – МСФО 37 5 Тема 19 Влияние изменений обменных курсов валют – МСФО 21 2 Тема 20 Консолидированная финансовая отчетность. Участие в совместной деятельности – МСФО 27,28, 31 3 Тема 21 Применение международных стандартов, финансовой отчетности впервые МСФО (IFRS-1) 4 Тема 22 Объединение бизнеса МСФО (IFRS) 3 5 Итого 30 40 12. График подготовки и сдачи СРМ № Наименование заданий Содержание заданий Срок сдачи 1 2 Рекомендуемая литература: 1. Международные стандарты финансовой отчетности. www.minfin.kz 2. Международные стандарты финансовой отчетности: М.: Аскери – АССА. 2006 г. 3. Палий В.Ф. Международные стандарты финансовой отчетности. М.: Финансы и статистика. 2005 г. 4. Тулешова Г.К. Финансовый учет и отчетность в соответствии с международными стандартами. Под общ.ред. академика Сагадиева К.А. Алматы, 2006 г. АКАДЕМИЧЕСКАЯ ПОЛИТИКА КУРСА Все виды работ необходимо выполнять и защищать в указанные сроки. Студенты, не сдавшие очередное задание или получившие за его выполнение менее 50% баллов, имеют возможность отработать указанное задание по дополнительному графику. Студенты, пропустившие лабораторные занятия по уважительной причине, отрабатывают их в дополнительное время в присутствии лаборанта, после допуска преподавателя. Студенты, не выполнившие все виды работ, к экзамену не допускаются. Кроме того, при оценке учитывается активность и посещаемость студентов во время занятий. Будьте толерантны, уважайте чужое мнение. Возражения формулируйте в корректной форме. Плагиат и другие формы нечестной работы недопустимы. Недопустимы подсказывание и списывание во время сдачи СРС, промежуточного контроля и финального экзамена, копирование решенных задач другими лицами, сдача экзамена за другого студента. Студент, уличенный в фальсификации любой информации курса, несанкционированном доступе в Интранет, пользовании шпаргалками, получит итоговую оценку «F». За консультациями по выполнению самостоятельных работ (СРС), их сдачей и защитой, а также за дополнительной информацией по пройденному материалу и всеми другими возникающими вопросами по читаемому курсу обращайтесь к преподавателю в период его офис-часов. Оценка по буквенной системе Цифровой эквивалент баллов %-ное содержание Оценка по традиционной системе А 4,0 95-100 Отлично А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Хорошо В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Удовлетворительно С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D- 1,0 50-54 F 0 0-49 Неудовлетворительно I (Incomplete) - - «Дисциплина не завершена» (не учитывается при вычислении GPA) P (Pass) - - «Зачтено» (не учитывается при вычислении GPA) NP (No Рass) - - «Не зачтено» (не учитывается при вычислении GPA) W (Withdrawal) - - «Отказ от дисциплины» (не учитывается при вычислении GPA) AW (Academic Withdrawal) Снятие с дисциплины по академическим причинам (не учитывается при вычислении GPA) AU (Audit) - - «Дисциплина прослушана» (не учитывается при вычислении GPA) Атт. 30-60 50-100 Аттестован Не атт. 0-29 0-49 Не аттестован R (Retake) - - Повторное изучение дисциплины Рассмотрено на заседании кафедры протокол № __ от « __ » ___________ г. Зав.кафедрой, к.э.н., доцент Байдильдина А.М. Лектор, к.э.н., доцент Баймуханова С.Б.
Введение в бухгалтерский учет
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ АЛЬ-ФАРАБИ Высшая школа Экономики и бизнеса Кафедра Учет и аудит Согласовано Утверждено Декан факультета на заседании Научно- _____________ Ермекбаева Б.Ж. методического Совета университета «_____ »__ ____2013 г. Протокол № 1_ от 29. 08. 2013 г. Первый проректор ________________Буркитбаев М.М. « 29 » _08 __2013 г. УЧЕБНО-МЕТОДИЧЕСКИЙ КОМПЛЕКС ДИСЦИПЛИНЫ «Бухгалтерский учет » «5В 050900 – Финансы» Специальность «5В051900 «Финансы» Форма обучения дневная Алматы 2013 УМК дисциплины составлен на основании типовой программы Бухгалтерский учет для специальности «5В051900 «Финансы» к.э.н., доцентом Баймуханова С. Б. Рассмотрен и рекомендован на заседании кафедры Учет и аудит от «____»_____ 2013 г., протокол № ______ Зав. кафедрой Султанова Б.Б. ________________ Рекомендовано методическим Советом (бюро) факультета «_27 __»__08____2013 г., протокол № 1__ Председатель к.э.н., доцент Даулиева Г.Р. КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ им.аль-Фараби Факультет ВШЭиБ_____________ Образовательная программа по специальности «5В050800 – Учет и аудит» Утверждено на заседании Ученого совета ____________ факультета Протокол №_1__от « _28___»__08___ 2013 г. Декан факультета Ермекбаева Б.Ж._____________ СИЛЛАБУС Модуль №__ «Бухгалтерский учет » «5В 050900 – Финансы» 1 курс, р/о, 2 семестр (весенний), количество кредитов 3 Лектор: Баймуханова С.Б., к.э.н., доцент, телефоны: раб. 3773330 – 14-03; дом. 2646713; моб. 87772803450, e-mail: bsariya@rambler.ru , каб.229: Преподаватель (практические, семинарские, лабораторные занятия): Баймуханова С.Б., к.э.н., доцент, телефоны: раб. 3773330 – 14-03; дом. 2646713; моб. 87772803450, e-mail: bsariya@rambler.ru , каб.229: Цель и задачи дисциплины: Цель: - дать бакалаврам теоретические знания и практические навыки по ведению бухгалтерского учета в предприятиях Задачи: - усвоить роль бухгалтерского учета в системе управления предприятием; - усвоить предмет и объекты бухгалтерского учета, элементы финансовой отчетности; - усвоить содержание и строение бухгалтерского баланса, изменение бухгалтерского баланса под влиянием хозяйственных операций; - понимать систему двойной записи и вести запись хозяйственных операций на счетах бухгалтерского учета; - изучить порядок организации бухгалтерской службы организаций; - усвоить учет активов, обязательств, собственного капитала, доходов и расходов организации; - закрепить порядок подготовки финансовой отчетности организаций. Компетенции (результаты обучения): Изучение данного курса предполагает наличие определенных базовых знаний и навыков по основным предметам, таким как «Экономическая теория», «Маркетинг» «Менеджмент». Пререквизиты: Экономическая теория; Макроэкономика; Микроэкономика. Постреквизиты: Финансовый учет; Налоговый учет. СТРУКТУРА И СОДЕРЖАНИЕ ДИСЦИПЛИНЫ Неделя Название темы Кол-во часов Максимальный балл Модуль 1 1 Лекция 1 Бухгалтерский учет как информационная система 2 Пракическое (лабораторное) занятие 1. Бухгалтерский учет в системе управления организацией 2. Пользователи бухгалтерской информации 1 5 СРСП 1. Роль бухгалтерского учета в системе управления 2 7 2 Лекция 2. Концепции и принципы бухгалтерского учета 2 3.Пракическое (лабораторное) занятие 1. Элементы финансовой отчетности 2. Концептуальность бухгалтерского учета. 1 5 СРСП 2 Качественные характеристики бухгалтерского учета 2 7 3-4 Лекция 3-4. Бухгалтерский баланс 2 3-4. Пракическое (лабораторное) занятие Строение бухгалтерского баланса и содержание статьей 3-4. Типовые изменения происходящие в балансе 1 5 СРСП -4. Бухгалтерский баланс его особенности и порядок составления 4 7 5 Лекция 5 Бухгалтерские счета и двойная запись 2 5. Пракическое (лабораторное) занятие. 1. Счета бухгалтерского учета, строение и применение 2. Синтетический и аналитический учет 1 5 СРСП 5. Понимать систему двойной записи и вести запись хозяйственных операций на счетах бухгалтерского учета 2 7 6 Лекция 6. Учетные циклы и подготовка финансовой отчетности 2 6. Пракическое (лабораторное) занятие 1. Счета бухгалтерского учета, строение и применение 2. Двойная запись на счетах бухгалтерского учета, и его значение 1 5 СРСП 6. На основе Главного журнала организаций открыть счета, определить конечное сальдо 2 7-8 Лекция 7-8. Учет денежных средств и дебиторской задолженности. Учет Запасов МСФО 2 4 7-8. Пракическое (лабораторное) занятие 1. Учет операций по расчетному счету 2. Учет кассы и кассовых операции 3. Инвентаризация денежных средств. 4. Методы оценки ТМЗ 5. Синтетически и аналитически учет ТМЗ 2 5 СРСП 7-8. На основе счетов составить оборотно-сальдовую ведомость 2 6 16 1 Рубежный контроль 100 Модуль 2 9-10 Лекция 9-10. Учет долгосрочных активов 4 9-10. Пракическое (лабораторное) занятие. 1. Учет нематериальных активов 2. Учет основных средств 3. Методы начисления амортизации 2 5 СРСП 9-10 Составление бухгалтерского баланса организации 4 6 11-12 Лекция 11-12. Учет обязательств 4 11-12. Пракическое (лабораторное) занятие. 1.Учет займов банка 2. Учет расчетов по оплате труда 3. Учет расчетов по НДС 2 5 СРСП 11-12. Отражение на счетах бухгалтерского учета обязательств 2 6 13 14-15 Лекция 13. Учет собственного капитала 2 13. Пракическое (лабораторное) занятие 1. Учет уставного капитала 2. Учет дополнительно оплаченного и дополнительно неоплаченного капитала 1 5 СРСП 13. Состав собственного капитала 2 6 Лекция 14-15 Составление форм финансовой отчетности 4 14-15. Пракическое (лабораторное) занятие. 1. Методика составления форм финансовой отчетности 2. Составление отчета о прибылях и убытках 3. Составление отчета об изменениях в собственном капитале. 2 5 СРСП 14-15 Составление отчета о движении денежных средств 2 6 16 2 Рубежный контроль 100 Экзамен 100 ВСЕГО 100 СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ Основная: 1. Типовой план счетов бухгалтерского учета 2. Международные стандарты финансовой отчетности: Практические пособие/Всемирный банк. 2000 3. Закон о «Бухгалтерском учете и финансовой отчетности» РК,2007 г. 4. Кеулимжаев К.К. Принципы бухгалтерского учета, Алматы, 2005г. 5. Баймуханова С.Б. Финансовый учет, Алматы, 2007 г. 6. Радостовец В.В., Шмид О.И. Теория и отраслевые особенности бухгалтерского учета, Алматы, Центраудит Казахстан, 2000 г. 7. Абдиманапов А.А. Тероия и принципы бухгалтерского учета, Алматы, 2001 8. Дюсембаев К.Ш. Теория аудита, Алматы, 1998 г. 9. Закон об аудиторской деятельности РК от 20 ноября 1998 г. Дополнительная: 1. Нидлз, Андерсон, Колдуэлл Принципы бухгалтерского учета 2. Ержанов М.С., Ержанова С.М. Учетная политика на Казахстанском предприятии, Алматы, 1997 г. 3. Укашев Б.Е., Ажибаева З.Н. Теория бухгалтерского учета, Алматы, 1999 4. «О хозяйственных товариществах» Указ Президента Республики Казахстан, имеющую силу закона, от 2 мая 1995 года №2255 (с допол. И изм. От 10 июля 1998 г. № 282-1) 5. «Об акционерных обществах» Закон Республики Казахстан от 10 июля 1998 года № 281-1 (с изменениями и дополнениями от 15 декабря 1999 г. № 497 -1) 3. Гражданский Кодекс Республики Казахстан (общая и особенная части) – Алматы: Юрист, 2005. – 329 с. АКАДЕМИЧЕСКАЯ ПОЛИТИКА КУРСА Все виды работ необходимо выполнять и защищать в указанные сроки. Студенты, не сдавшие очередное задание или получившие за его выполнение менее 50% баллов, имеют возможность отработать указанное задание по дополнительному графику. Студенты, пропустившие лабораторные занятия по уважительной причине, отрабатывают их в дополнительное время в присутствии лаборанта, после допуска преподавателя. Студенты, не выполнившие все виды работ, к экзамену не допускаются. Кроме того, при оценке учитывается активность и посещаемость студентов во время занятий. Будьте толерантны, уважайте чужое мнение. Возражения формулируйте в корректной форме. Плагиат и другие формы нечестной работы недопустимы. Недопустимы подсказывание и списывание во время сдачи СРС, промежуточного контроля и финального экзамена, копирование решенных задач другими лицами, сдача экзамена за другого студента. Студент, уличенный в фальсификации любой информации курса, несанкционированном доступе в Интранет, пользовании шпаргалками, получит итоговую оценку «F». За консультациями по выполнению самостоятельных работ (СРС), их сдачей и защитой, а также за дополнительной информацией по пройденному материалу и всеми другими возникающими вопросами по читаемому курсу обращайтесь к преподавателю в период его офис-часов. Оценка по буквенной системе Цифровой эквивалент баллов %-ное содержание Оценка по традиционной системе А 4,0 95-100 Отлично А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Хорошо В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Удовлетворительно С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D- 1,0 50-54 F 0 0-49 Неудовлетворительно I (Incomplete) - - «Дисциплина не завершена» (не учитывается при вычислении GPA) P (Pass) - - «Зачтено» (не учитывается при вычислении GPA) NP (No Рass) - - «Не зачтено» (не учитывается при вычислении GPA) W (Withdrawal) - - «Отказ от дисциплины» (не учитывается при вычислении GPA) AW (Academic Withdrawal) Снятие с дисциплины по академическим причинам (не учитывается при вычислении GPA) AU (Audit) - - «Дисциплина прослушана» (не учитывается при вычислении GPA) Атт. 30-60 50-100 Аттестован Не атт. 0-29 0-49 Не аттестован R (Retake) - - Повторное изучение дисциплины Рассмотрено на заседании кафедры протокол № __ от « __ » ___________ г. Зав.кафедрой, к.э.н., доцент Султанова Б.Б. Лектор, к.э.н., доцент Баймуханова С.Б.
Введение в бухгалтерский учет
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі Есеп және аудит кафедрасы Келісілген Университеттің ғылыми-әдістемелік Кеңесінде бекітілді Факультет деканы Хаттама №_6___«_27_» 06__2014 ж. ____________Ермекбаева Б.Ж. Оқу жұмысы жөніндегі проректор «_____»______2014 ж. ___________Ахмед-Заки Д.Ж. «___»______2014 ж. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ «Бухгалтерлік есепке кіріспе» пәні «5B050800 «Есеп және аудит» Оқу түрі күндізгі Алматы 2014 ж. ПОӘК дайындаған Баймуханова Сария Баймухан қызы, э.ғ.к., доцент Пәннің ОӘК негізгі оқу жоспары және негізгі оқу бағдарламасы негізінде әзірленді Есеп және аудит кафедрасының мәжілісінде қаралып ұсынылды. «___ » __________________ 2014 ж., хаттама №____ Кафедра меңгерушісі _________________ Сұлтанова Б.Б. (қолы) Факультеттің әдістемелік (бюро) кеңесінде ұсынылды. « ___ » _____________ 2014 ж., хаттама № __ Төрағасы (Төрайымы) ________________________ Даулиева Г.Р. (қолы) Алғы сөз Пәннің қысқаша сипаты: Бұл пән студенттердің бухгалтерлік есептің негізгі шынайы ақпараттар көзі ретінде мәнін түсінуге және оның кәсіпорын қызметін басқарудағы ролі мен бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды ұғынуға мүмкіндік тудырады. Экономиканы басқаруды жетілдіру, нарық қатынастарының дамуы, әр түрлі меншік нысандарының қолданылуы, шетел серіктестерінің қатысуымен кәсіпорын құру, халықаралық стандарттарға бейімделу бухгалтерлік есептің ролі мен маңыздылығын арттырады. Бухгалтерлік есеп – жоспарлау, реттеу, ұйымдастыру және ынталандыру мен қатар негізгі басқару функциясын атқарады. Бұл басқаруды жетілдіру мен нарық механизмін құру бухгалтерлік есеп жүйесінің дамуымен тікелей байланысты екендігін білдіреді. Мінетті танысатын материалдар Бұл пәнді оқымас бұрын «Экономикалық теория», «Маркетинг», «Менеджмент» сияқты базалық пәндерден белгілі білімі мен негізгі навықтары болуы тиіс. Пәннің мақсаты - бакалаврларға кәсіпорында бухгалтерлік есепті жүргізуден теориялық және тәжірибелік білімі мен навыктары бюолуы керек. Міндеттері: -кәсіпорын жүйесін басқарудағы бухгалтерлік есептің ролін түсіну; - бухгалтерлік есептің пәнін, объектісін және қаржылық есептілік құрамдарын білу; - бухгалтерлік баланстың мазмұны мен құрылымын, ондағы болатын типтік өзгерістерді түсіну; - екі жақты жазу жүйесі мен шаруашылық операцияларын бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуін білу; - қаржылық есептілік нысандарының құрылуын ұғыну. Бұл курс басқа пәндермен қатар оқылады: «_________», «__________». Бакалаврлардың негізгі компетенциясы нысаны: «Бухгалтерлік есеп қағидалары» пәнін меңгеру кезінде студенттердің білуі қажет: бухгалтерлік есептің негіздерін, оның негізгі элементтерін және кәсіпорын қызметін басқарудағы оның ролін. Бакалаврлар: шоттардың ашылуын, олардың бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуін, сальдолық-айналым ведомосі мен баланс құра білулері керек. Білуі тиіс: «Бухгалтерлік есеп қағидалары» курсы студенттерге кәсіпорын қызметі механизмін түсініп, кәсіпорында бухгалтерлік есеп жүргізудің теориялық және тәжірибелік білімдері болуы керек. SYLLABUS Курстың коды____________ Курстың толық атауы: Бухгалтерлік есеп қағидалары Кредит саны 3 Курс 1 Семестр: 2 көктем 2012 Мүгалімнің аты жөні: Баймуханова С.Б. э.ғ.к., доцент Мүғалім жөнінде мәліметтер Сабақ өткізу орны мен уақыты Контакталық ақпарат Аудиторлық сабақ Офис сағаты ( СРСП ) Тел.: e-mail Бухгалтерлік есеп және аудит кафедрасы, 229 каб. - 377-33-30 14-03 bsariya@rambler.ru Пәннің пререквизиттері: Студент курсты толық меңгеру үшін, келесі пәндерден базалық білімі болуы қажет: «Экономикалық теория» жөне «Макроэкономика» Пәннің постреквизиттері: Қаржылық есеп 1, Қаржылық есеп 2, Аудиттің теориялық негіздері, Аудит, Салық есебі, Басқарушылық есебі, Салалық есеп Курстың мақсаты: Студенттерге бұхгалтерлік есептің теориялық негіздерін, олардың негізгі қағидалары мен әдістерін терең меңгерту. Негізгі міндеттері: - Бұхгалтерлік есептің мәнін түсіну - Шоттар мен екі жақты жазу әдісін толық меңгеру - Құжаттау мен түгендеу әдістерінің мәнін түсіну - Бұхгалтерлік баланс баптарын және оның құрылу тәртібін білу - Дебиторлық және кредиторлық қарыздардың пайда болу жолдарын білу - Кәсіпорында бұхгалтерлік есеп жұмыстарын ұйымдастыруды меңгеру Пәннің құрылымы: апта Тақырыптар атауы Лекциялар Прак.Лаб. Жоғарғы балл Модуль 1. Бұхгалтерлік есептің териялық негіздері 1. Лекция (Л) Ақпараттық жүйе ретіндегі бұхгалтерлік есеп 2 8 10 Прак.сабақ(ПС). 1. Нарық экономикасы жағдайындағы бухгалтерлік есептің маңызы мен атқаратын ролі 2. Қаржылық есептілік ақпараттарын пайдаланушылар СӨЖ 1 Бухгалтерлік есептің басқару жүйесіндегі алатын орны 1 2 Л. Бухгалтерлік есептің пәні және әдістері 2 8 10 ПС 1. Бухгалтерлік есептің пәні 2. Бухгалтерлік есеп әдістерінің элементтері 3. Шаруашылық процессы және оның нәтижесі СӨЖ 2 Бухгалтерлік есептің сапалық сипаттамасы 1 3-4 Л. Бұхгалтерлік баланс 4 ПС. 1. Баланс құрылымы және оның баптарының мазмұны 2. Баланстағы типтік өзгерістер 2 5. Л. Бұхгалтерлік есеп шоттары және екі жақты жазу 2 8 10 ПС. 1.Бұхгалтерлік есеп шоттары, оның қолданылуы мен құрылымы 2. Бұхгалтерлік есеп шоттарындағы екі жақты жазу, оның мәні мен маңызы 3. Жинанқтамалы және талдамалы есеп СӨЖ 3 Бухгалтерлік баланс және оны құрылу тәртібі 1 6-7 Л. Болжамды проблемалық Есептік цикл және қаржы есептілігін дайындау 4 8 10 ПС. Жобалық-болжамды 1. Шаруашылық операцияларын тіркеу жұрналы бойынша жұмыс жасау 2. Трансформациялық кесте құру СӨЖ 4 Шаруашылық операцияларын бұхгалтерлік есеп шоттарында екі жақты жазу арқылы көрсетуді үйрену 2 Модуль 2 Кәсіпорында буұхгалтерлік есепті ұйымдастыру 8. Л. Ақша қаражаттары және дебиторлық қарыз есебі 2 8 10 ПС. 1. Есеп айырысу шоты операциялары есебі 2. Касса және касса операциялары есебі 3. Ақша қаражаттарын түгендеу СӨЖ 5 Кәсіпорын Бас жұрналы негізінде шоттарды ашып, соңғы сальдоларды анықтау 1 9-10 Л. Қорлар есебі ҚЕХС-2 4 8 10 ПС. 1.Қорларды бағалау әдістері 2. Қорлардың жинақтамалы және талдамалы есебі СӨЖ 6 Ашылған шоттар негізінде сальдолық айналым ведомосін құру Кәсіпорын балансын құру 2 11. Аралық бақылау 1 12. Л. Ұзақ мерзімді активтер есебі 4 8 ПС. 1. Материалы емес активтер есебі ҚЕХС-37 2. Негізгі құралдар есебі ҚЕХС-16 3.Амортизациялық жарна есептеу әдістері 1 13. Л. Міндеттемелер есебі 2 8 ПС. 1. Займдар есебі 2. Еңбек ақы бойынша есеп айырысу есебі 3.Қосылған құн салық есебі 1 14. Л. Меншік капитал есебі 2 8 10 ПС. 1. Жарғылық капитал есебі 2. Қосымша төленген және қосымша төленбеген капитал есебі СӨЖ 7 Еңбек ақы есебі 1 15. Л. Қаржылық есептілік нысандарын құру 2 8 ПС. 1. Қаржылық есептілік құрамы және олардың құрылу тәртіптері: А . Пайда және зиян жайлы есептілік нысанын құру Б. Ақша қаражаттары қозғалысы жайлы есептілік нысанын құру В. Меншік капитал қозғалысы жайлы есетілік нысанын құру 1 16. Емтихан Барлығы 30 15 45 . Әдебиеттер тізімі: 1. Типтік шот жоспары 2. Бұхгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заң 3. Баймуханова С.Б.Бухгалтерлік есеп, Алматы, 2005 ж 4. Раостовец В.В.,Бухгалтерский учет на предприятии, Алматы,2002г 5. Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, 2007 ж.. 6. Кеулімжаев Қ.К. Бұхгалтерлік есеп қағидалары, Алматы, 2005 ж. Қосымша оқылатын материалдар: 1.Нидлз, Андерсон, Колдуэлл Принципы бухгалтерского учета 2.Ержанов М.С., Ержанова С.М. Учетная политика на Казахстанском предприятии, Алматы, 1997 Бағалау жөнінде ақпарат Сабаққа қатысуы және белсенділігі 10% Қаржы есептілігігн құру ( баланс, кіріс және шығыс жайлы есеп, ақша қозғалысы жайлы есеп) 10% Жазбаша үй тапсырмасы : реферат немесе баяндама 10% Аралық емтихан 20% Студенттердің кейбір тақырыптар бойынша өзіндік жұмыстар дайындауы 10% Финальды емтихан 40% Барлығы 100% Финальды емтихан бағасы ҚазҰУқабылданған бағалау шкаласына сәйкес қойылады Лекция және практикалық сабақтарға қатысу мен белсенділік сіздің финальды емтиханыңыздың балы мен бағаңыздың негізгі құрамдас бөлігі болып табылады.Бұхгалтерлік есеп нақтылы пән болуына байланысты лекция барысында теориялық мысалдар практикалық жұмыстар мен пысықталып отырылады. Сондықтан жіберілген сабақ сіздің финальды балыңызбен бағаңызға кері әсерін тигізеді. Бірақ тек сабаққа қатысу арқылы жоғары бал алу мүмкін емес. Курстың негізгі талабы берілген әр тапсырманы уақтылы орындап, әр сабаққа дайындықпен келіп, белсенділік көрсепіп, біліміңізді шыңдау. Жазбаша үй жұмысы сіздің тыңдаған лекция материалдары мен практикалық сабақ кезіндегі алған білімдеріңіз негізінде қаржы есептілігін құру, бұл жұмысты барлық студенттердің орындауы тиіс, себебі қаржы есептілігін құруды үйрену бұхгалтерлік есептің негізгі талабы болып табылады.Сонымен қатар жазбаша жұмысқа реферат жұмыстарын дайындау жатады және баяндама. Студенттер қалаулары бойынша таңдаған тақырыбына жазбаша жұмыстарын уақтылы орындап, өткізулері немесе аудитория алдында тақырып аясында өз біліктілігін көрсетулеріне болады. Аралық бақылау семестр ортасында, сол уақыт аралығында өткен лекция , үй жұмысы, практикалық сабақ және қосымша оқылған тақырыптар бойынша (7 апта) жүргізіледі. Аралық бақылау тапсырмасы ашық сұрақ немесе шаруашылық операциялары негізінде, олардың бұхгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуі болады. Финальды емтихан курстың барлық материалдары бойынша жүргізіледі. Емтихан жазбаша тапсырманың әр түрін қамтып, тест, ашық сұрақ, немесе ситуациялық есеп іспеттес өткізіледі. Емтиханды қабылдау ұзақтылығы 2 сағатқа созылады. Білімді бағалау критериийлері: Семестр соңында, сіз семестр бойынша көрсеткіштеріңіз негізінде жалпы жиынтық бағаңызды аласыз. Финальды баға ҚазҰУбекіткен шкалаға сәйкес қойылады. Үй жұмысын бағалау критериі: тақырып мазмұнының толықтылығы, форматы, ойыңызды дұрыс жеткізу, уақтылы өткізу. Емтихан бағасының қойылу критериі: жауабыңыздың толықтылығы мен дұрыстығы, ойыңызды жеткізу стиліңіз бен логикаңыз. Курстың саясаты – себепсіз сабақты жібермеу, сабаққа кешікпеу. Сабақ кезінде ұялы телефонды өшіріп, әр уақытта өз ісіңе ұқыппен және жауапкершілікпен қарау. Барлық берілген тапсырманы мұғалімге дер кезінде, әр белгіленген уақытында өткізіп отыру. Тапсырма дер кезінде тапсырылмаған жағдайда сіз күн сайын 3 баллдан жоғалтып отырасыз. Егер сіз кейбір себептермен аралық бақылауды жіберіп алатын болсаңыз ол жайында мұғалімді алдын ала хабардар етіңіз. Егер белгісіз себептермен емтиханды жіберіп алатын болсаңыз, емтихан тапсыру құқығынан айырыласыз. Білімді бағалау шкаласы: Әріптік жүйе арқылы бағалау Баллдың санық эквиваленті %-дық мәні Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау А 4,0 95-100 Өте жақсы А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Жақсы В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D 1,0 50-54 F 0 0-49 Қанағаттанарлық емес I - - « Пән аяқталмаған» W - - «Пәннен бас тартқан» AW - - «Пәннен шығарылған» AU P/NP( Pass/No Pass) - - «Пәнді тыңдаған» Сынақ Семестр бойы студенттің жұмысын бағалауда мына жағдайлар ескеріледі: - Сабаққа қатысуы - Практикалық сабақтарға белсенді әрі жемісті араласу - Негізгі және қосымша әдебиеттерді оқу - Үй тапсырмасын орындау - СӨЖ-ді орындау - Барлық тапсырмаларды уақтылы орынау ( 3 СӨЖ уақылы орындалмаған жағдайда AW бағасы қойылады) Академиялық тәртіп саясаты және этикасы Сабыр сақтап, басқалардың ойымен санаса біліңіз. Егер келіспеген жағдайда өз ойыңызды сабырмен жеткізе біліңіз. Басқалардан көшіріп алынған немесе басқа да әділетсіз жолдармен тапсырманы орындауға жол берілмейді. Тест кезінде, емтихан кезінде басқалардан көшіруге немесе оларға көмектесуге рұхсат жоқ. Басқалардан көшіріп, немесе басқа жолдармен фальсификация жасаған студенттерге соңында «F» деген баға қойылады. Көмек: Пән бойынша өткен материалдар және басқа да туындаған сұрақтар бойынша қосымша ақпарат қажет болған жағдайда немесе СӨЖ тапсырмалары бойынша, оларды орындау және қорғау жөнінде консультация қажет болған жағдайда СӨЖМ мерзімінде мұғалімнен сұрауыңызға болады. Лектор Баймұханова С.Б.
Бухгалтерский учет
Финансовый учет 1
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі Есеп және аудит кафедрасы Келісілген Университеттің ғылыми-әдістемелік Кеңесінде бекітілді Факультет деканы Хаттама №___«__» __2014 ж. ____________Ермекбаева Б.Ж. Оқу жұмысы жөніндегі проректор «_____»______2014 ж. ___________Ахмед-Заки Д.Ж. «___»_____2014 ж. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ «Қаржылық есеп » «5B050800 «Есеп және аудит» Оқу түрі күндізгі 2 курс Алматы 2014 Оқу әдістемелік кешен «5В051900 «Қаржы» мамандығы үшін э.ғ.к., доцент Баймухановамен С. Б. Негізгі оқу жоспары және Негізгі оқу бағдарламасы негізінде әзірленді Есеп және аудит кафедрасының мәжілісінде қаралып ұсынылды. «_26__ » ___08___ 2014 ж., хаттама №_1___ Кафедра меңгерушісі _________________ Сұлтанова Б.Б.. (қолы) Факультеттің әдістемелік (бюро) кеңесінде ұсынылды. « __27_ » _08__ 2014 ж., хаттама № _1_ Төрағасы (Төрайымы) ______________ Даулиева Г.Р. Алғы сөз Қаржылық есеп – ұйымның қалыпты шаруашылық қызметін жүргізу үшін жоғарғы оқу орындарында оқитын студенттерге бизнес пен бухгалтерлік есепті таныстыруға арналған бірқатар тақырыптардың құрылымынан тұрады. Курстың басты мақсаты – экономика саласында кез- келген мамандыққа оқып жатқан студенттерді бизнес тілімен таныстыру. Оларға қаржылық есеп ақпараттарын қалай қолдану қажеттілігін және осы ақпараттардың қайдан алынғандығы жайлы түсінікпен таныстыруды көздейді. Бұл курс қаржылық есеп принцптерінің жалғасы болып табылады және де мұнда қаржылық қорытынды есеп беруді дайындау мен бухгалтерлік есеп кезеңдеріне және аудит негіздеріне шолу жүргізіледі. Қаржылық есеп курсы бухгалтерлік есеп ақпараттарын дұрыс пайдалану үшін, қаржылық есепті енгізу тәртібі мен оның талаптарға сай әдістемесі және ұйымдастырылуы жайлы маркетинг пен менеджмент салаларында маманданып жатқан студенттерге қажетті білім береді. Курстың басты мақсаты бухгалтерлік есеп және аудит мамандығы бойынша білім алып, оқу нәрімен сусындап жатқан білімгерлерді бизнес тілімен таныстыру. Оларға қаржылық тарихы және қаржылық ақпараттардың қайдан алынып, қалай қолдану қажеттілігі жайлы, ұйымды басқарудағы қаржылық есеп жүйесі, ұйымның ағымдағы және ұзақ мерзімді активтері мен міндеттемелері, меншікті капталы, кірістері мен шығыстары, қаржылық қорытынды есебі туралы типтік бағдарламаға сәйкес білім беруді көздейді. Курстың міндеті: - қаржылық есептің мазмұны мен маңызын түсіндіру; - студеттерге ұйымның мүліктері және олардың қалыптасу көздері туралы түсінік беру; - ұйымның мүліктері бойынша операцияларды құжаттқа түсіруді үйрету; - барлық операциялар бойынша бухгалтерлік жазуды үйрету; - курс бойынша есептер мен тәжірибелік тапсырмаларды орындауды үйрету - курс бойынша тағы басқа да есеп объектілері туралы толық білім беру. Бакалаврлар: қысқа мерзімді активтер есебінің, ұзақ мерзімді активтер мен міндеттемелер және капитал есептерінің тәжірибе жүзінде ұйымдастылылу ерекшеліктерін, олардың бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуінт кеңінен меңгерулері қажет. Білуі тиіс: «Қаржылық есеп» курсы студенттерге кәсіпорын қызметі механизмін түсініп, кәсіпорында бухгалтерлік есеп жүргізудің теориялық және тәжірибелік білімдері болуы керек. Ұйым ерекшеліктеріне қарай есеп саясатын әзірлеуді, есеп жұмыстарын дұрыс ұйымдастырып шаруашылық операциялар есебін жүргізуді, шаруашылық операцияларының уақтылы бастапқы құжаттарда тіркеліп мүліктер мен олардың қорлану көздерінің есептерінің дұрыс ұйымдастырылуын білулері керек. Бакалавр меңгеруі тиіс: салалық бухгалтерлік есеп ерекшеліктері жөнінде, сонымен қатар есеп жүргізудің халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізілуін меңгерулері тиіс Пәннің пререквизиттері: Білімгер нақты курсты оқып білуі үшін, келесі пәндерден базалық білімі болуы қажет: экономикалық теория, статистика, қаржы, қаржылық есеп принцптері. Пәннің постреквизиттері: Білімгер курсты аяқтаған соң ұйымдардың алғашқы есебінің ұйымдастырылу тәртіптерін, баланс құруды, бухгалтерлік есеп пен басқарушылық есептің айырмашылығын, ұйымдардағы активтер мен міндеттемелердің есебін жүргізуді, ұйымдардың негізгі құралдары мен құнды қағаздарын бағалауды, негізгі капиталға тозу және материалдық емес активтерге амортизация есептеуді, оларды есептен шығаруды, жалпы айтқанда ұйымдағы барлық шаруашылық процестері бойынша есеп ұйымдастыруды, ұйымның қаржылық-шаруашылық жағдайына баға беруді, сонымен қатар ұйымдардардың болашақ дамуына баға беруді білуге тиісті. әл-Фараби атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ЭКОНОМИКА және БИЗНЕС ЖОҒАРЫ МЕКТЕБІ «Есеп және аудит» кафедрасы ЕжБЖМ факультеті Ғылыми кеңесінінің мәжілісінде бекітілді №___хаттама « ____»_____ 2014 ж. Факультет деканы Ермекбаева Б.Ж.___________ Силлабус Негізгі міндетті модуль 10 «5B050800 «Қаржылық есеп» Дәріскер: Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 3773330 – 14-03, үй 2646713, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Оқытушы (практикалық, семинар, зертханалық сабақтар): Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 3773330 – 14-03, үй 2646713, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Курстың басты мақсаты бухгалтерлік есеп және аудит мамандығы бойынша білім алып, оқу нәрімен сусындап жатқан білімгерлерді бизнес тілімен таныстыру. Оларға қаржылық тарихы және қаржылық ақпараттардың қайдан алынып, қалай қолдану қажеттілігі жайлы, ұйымды басқарудағы қаржылық есеп жүйесі, ұйымның ағымдағы және ұзақ мерзімді активтері мен міндеттемелері, меншікті капталы, кірістері мен шығыстары, қаржылық қорытынды есебі туралы типтік бағдарламаға сәйкес білім беруді көздейді. Курстың міндеті: - қаржылық есептің мазмұны мен маңызын түсіндіру; - студеттерге ұйымның мүліктері және олардың қалыптасу көздері туралы түсінік беру; - ұйымның мүліктері бойынша операцияларды құжаттқа түсіруді үйрету; - барлық операциялар бойынша бухгалтерлік жазуды үйрету; - курс бойынша есептер мен тәжірибелік тапсырмаларды орындауды үйрету - курс бойынша тағы басқа да есеп объектілері туралы толық білім беру. Бакалаврлар: қысқа мерзімді активтер есебінің, ұзақ мерзімді активтер мен міндеттемелер және капитал есептерінің тәжірибе жүзінде ұйымдастылылу ерекшеліктерін, олардың бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуінт кеңінен меңгерулері қажет. Білуі тиіс: «Қаржылық есеп» курсы студенттерге кәсіпорын қызметі механизмін түсініп, кәсіпорында бухгалтерлік есеп жүргізудің теориялық және тәжірибелік білімдері болуы керек. Ұйым ерекшеліктеріне қарай есеп саясатын әзірлеуді, есеп жұмыстарын дұрыс ұйымдастырып шаруашылық операциялар есебін жүргізуді, шаруашылық операцияларының уақтылы бастапқы құжаттарда тіркеліп мүліктер мен олардың қорлану көздерінің есептерінің дұрыс ұйымдастырылуын білулері керек. Бакалавр меңгеруі тиіс: салалық бухгалтерлік есеп ерекшеліктері жөнінде, сонымен қатар есеп жүргізудің халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізілуін меңгерулері тиіс Пәннің пререквизиттері: Білімгер нақты курсты оқып білуі үшін, келесі пәндерден базалық білімі болуы қажет: экономикалық теория, статистика, қаржы, қаржылық есеп принцптері. Пәннің постреквизиттері: Білімгер курсты аяқтаған соң ұйымдардың алғашқы есебінің ұйымдастырылу тәртіптерін, баланс құруды, бухгалтерлік есеп пен басқарушылық есептің айырмашылығын, ұйымдардағы активтер мен міндеттемелердің есебін жүргізуді, ұйымдардың негізгі құралдары мен құнды қағаздарын бағалауды, негізгі капиталға тозу және материалдық емес активтерге амортизация есептеуді, оларды есептен шығаруды, жалпы айтқанда ұйымдағы барлық шаруашылық процестері бойынша есеп ұйымдастыруды, ұйымның қаржылық-шаруашылық жағдайына баға беруді, сонымен қатар ұйымдардардың болашақ дамуына баға беруді білуге тиісті. Пәннің құрылымы: апта Тақырыптар атауы Лекциялар Прак.Лаб. Модуль 1. Қысқа мерзімді активтер есебі 1-2 Лекция (Л) Ақша қаражаттары және дебиторлық қарыз есебі 4 3 2 Прак.сабақ(ПС). 1. Есеп айырысу шоты операциялары есебі 2. Касса және касса операциялары есебі 3. Ақша қаражаттарын түгендеу СӨЖ Қаржылық есептің элементтеріне сипаттама беру және оларды жіктеу 1 3-4 Л. Қорлар есебі 2 ҚЕХС 4 3 2 ПС 1.Қорларды бағалау әдістері 2. Қорлардың жинақтамалы және талдамалы есебі СӨЖ Ағымдағы активтер қозғалысын құжат рәсімделуі 1 5 Л. Дебиторлық қарыздар есебі ПС. 1.Дебиторлық берешектер бойынша есеп айырысу операцияларының есебі 2. Есеп беретін адамдармен есеп айырысу есебі СӨЖ Дебиторлық берешектер бойынша есеп айырысу операцияларын құру және оларды қаржылық есепте көрсету 2 1 8 10 Модуль 2 Ұзақ мерзімді активтер есебі 5 Л. Материалды емес активтер есебі 38 ҚЕХС 2 8 10 ПС. 1. Материалды емес активтердің кірістелу және шығысталу есебі 2. Материалды емес активтердің тозу есебі 3. Материалды емес активтердің амартизациясы есебі СӨЖ Материалды емес активтердің танылуы және бағалануы 1 7-8 Л. Негізгі құралдар есебі 16 ҚЕХС ПС. . 1.Негізгі құралдардың кірістелу щшығысталу есебі 2. Негізгі құралдардың жал есебі 3.Амортизациялық жарна есептеу әдістері 4. Негізгі құралдардың тозу есебі СӨЖ Негізгі құралдардың жіктелуіне сипаттама беру және оларды бағалау; негізгі құралдардың тозу есебін жүргізу, тану және бағалау 4 2 3 5 Аралық бақылау 1 100 9-11 Л. Міндеттемелер есебі 6 3 5 ПС. 1. Займдар есебі 2. Еңбек ақы бойынша есеп айырысу есебі 3.Қосылған құн салық есебі СӨЖ Еңбек ақыдан ұсталымдар 1 12-13 Л. Меншік капитал есебі 4 6 8 ПС. 1. Жарғылық капитал есебі 2. Қосымша төленген және қосымша төленбеген капитал есебі СӨЖ Кәсіпорында қаржық есептілік нысандарын құру методикасымен танысу 1 Модуль 3 Кәсіпорында қаржық есептілік нысандарын құру 14-15 Л. Қаржылық есептілік нысандарын құру 4 6 ПС. 1. Қаржылық есептілік құрамы және олардың құрылу тәртіптері: А . Пайда және зиян жайлы есептілік нысанын құру Б. Ақша қаражаттары қозғалысы жайлы есептілік нысанын құру В. Меншік капитал қозғалысы жайлы есетілік нысанын құру 1 Аралақ бақылау 2 100 100 МТ Барлығы 30 15 45 . Әдебиеттер тізімі: 1.Қазақстан Республикасының 28 ақпан 2007 ж. № 234-Ш. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңы» 2. Қаржы Министрлігінің жарлығымен бекітілген 23.05.2007 ж. № 185 Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары 3.Баймуханова С.Б.Бухгалтерлік есеп, Алматы, 2005 ж 4.Радостовец В.В.,Бухгалтерский учет на предприятии, Алматы,2002г 5.Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, 2007 ж.. 6.Кеулімжаев Қ.К. Бұхгалтерлік есеп қағидалары, Алматы, 2005 ж. 7. Ержанов М.С., Ержанова С.М. Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов. -Алматы: Ержанов и К, 2008. 8. Международные стандарты финансовой отчетности.Перевод полного официального текста МСФО, дейсвующих в ЕС по состоянии на 1 января 2009 г. - М.: Аскери, 2009г. 9.Сборник методических рекомендаций по применению МСФО. Серия справочник бухгалтера №1.,Издательский дом «БИКО». – Алматы, 2009г. Қосымша оқылатын материалдар: 1.Соколов Я.В. и др .Бухгалтерский учет в зарубежных странах.М.:Проспект,2005. 2. Соловьева О.В. Международная практика учета и отчетности. М.: ИНФРА-М,2004. 3. Тулешова Г.К. Финансовый учет и отчетность в соответствии с международными стандартами.ч1,2.Алматы: ТОО «Бизнес информация», 2005 4. Александер Д., Бриттон А., Йориссен Э. Международные стандарты финансовой отчетности: от теории к практике. М.: ООО «Вершина», 2005. 5. Гершун A.M., Аверичев И.В., Герасимова Е.Б. и др. Учет по международным стандартам -М.: Бухгалтерский учет, 2007. 6. Грюнинг X. ван, Коэн М., Международные стандарты финансовой отчетности. М. - «Весь мир», 2003 7. Кондраков Н.П., Краснова Л.П. Принципы бухгалтерского учета М.: ФБК-Пресс, 2007 8. Ковалев В.В. Финансовый учет и анализ: концептуальные основы. -М.: Финансы и статистика,2004 9 Кутер М.И. Теория бухгалтерского учета. -М.: Финансы и статистика, 2002 10. Мэтьюс М.Р., Перера М.Х. Теория бухгалтерского учета. -М.: Аудит, 1999. 11. Нидлз Б., Андерсон X., Колдуэлл Д. Принципы бухгалтерского учета. М Финансы и статистика, 2003 Финальды емтихан бағасы ҚазҰУқабылданған бағалау шкаласына сәйкес қойылады Лекция және практикалық сабақтарға қатысу мен белсенділік сіздің финальды емтиханыңыздың балы мен бағаңыздың негізгі құрамдас бөлігі болып табылады.Бұхгалтерлік есеп нақтылы пән болуына байланысты лекция барысында теориялық мысалдар практикалық жұмыстар мен пысықталып отырылады. Сондықтан жіберілген сабақ сіздің финальды балыңызбен бағаңызға кері әсерін тигізеді. Бірақ тек сабаққа қатысу арқылы жоғары бал алу мүмкін емес. Курстың негізгі талабы берілген әр тапсырманы уақтылы орындап, әр сабаққа дайындықпен келіп, белсенділік көрсепіп, біліміңізді шыңдау. Жазбаша үй жұмысы сіздің тыңдаған лекция материалдары мен практикалық сабақ кезіндегі алған білімдеріңіз негізінде қаржы есептілігін құру, бұл жұмысты барлық студенттердің орындауы тиіс, себебі қаржы есептілігін құруды үйрену бұхгалтерлік есептің негізгі талабы болып табылады.Сонымен қатар жазбаша жұмысқа реферат жұмыстарын дайындау жатады және баяндама. Студенттер қалаулары бойынша таңдаған тақырыбына жазбаша жұмыстарын уақтылы орындап, өткізулері немесе аудитория алдында тақырып аясында өз біліктілігін көрсетулеріне болады. Аралық бақылау семестр ортасында, сол уақыт аралығында өткен лекция , үй жұмысы, практикалық сабақ және қосымша оқылған тақырыптар бойынша (7 апта) жүргізіледі. Аралық бақылау тапсырмасы ашық сұрақ немесе шаруашылық операциялары негізінде, олардың бұхгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуі болады. Финальды емтихан курстың барлық материалдары бойынша жүргізіледі. Емтихан жазбаша тапсырманың әр түрін қамтып, тест, ашық сұрақ, немесе ситуациялық есеп іспеттес өткізіледі. Емтиханды қабылдау ұзақтылығы 2 сағатқа созылады. Білімді бағалау критериийлері: Семестр соңында, сіз семестр бойынша көрсеткіштеріңіз негізінде жалпы жиынтық бағаңызды аласыз. Финальды баға ҚазҰУбекіткен шкалаға сәйкес қойылады. Үй жұмысын бағалау критериі: тақырып мазмұнының толықтылығы, форматы, ойыңызды дұрыс жеткізу, уақтылы өткізу. Емтихан бағасының қойылу критериі: жауабыңыздың толықтылығы мен дұрыстығы, ойыңызды жеткізу стиліңіз бен логикаңыз. Курстың саясаты – себепсіз сабақты жібермеу, сабаққа кешікпеу. Сабақ кезінде ұялы телефонды өшіріп, әр уақытта өз ісіңе ұқыппен және жауапкершілікпен қарау. Барлық берілген тапсырманы мұғалімге дер кезінде, әр белгіленген уақытында өткізіп отыру. Тапсырма дер кезінде тапсырылмаған жағдайда сіз күн сайын 3 баллдан жоғалтып отырасыз. Егер сіз кейбір себептермен аралық бақылауды жіберіп алатын болсаңыз ол жайында мұғалімді алдын ала хабардар етіңіз. Егер белгісіз себептермен емтиханды жіберіп алатын болсаңыз, емтихан тапсыру құқығынан айырыласыз. Бағалау жөнінде ақпарат Апта 1 2 3 4 5 6 7 РК 1 МТ Бағалау 5 5 18 18 18 18 18 100 100 Оның ішінде лекция Сем/практ. Сабақ 3 3 8 8 8 8 8 46 СӨЖ 2 2 10 10 10 10 10 54 Апта 8 9 10 11 12 13 14 15 РК 2 Экз Бағалау 8 8 14 14 14 14 14 14 100 100 Оның ішінде лекция Сем/практ. Сабақ 3 3 6 6 6 6 6 6 42 СӨЖ 5 5 8 8 8 8 8 8 58 Білімді бағалау шкаласы: Әріптік жүйе арқылы бағалау Баллдың санық эквиваленті %-дық мәні Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау А 4,0 95-100 Өте жақсы А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Жақсы В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D 1,0 50-54 F 0 0-49 Қанағаттанарлық емес I - - « Пән аяқталмаған» W - - «Пәннен бас тартқан» AW - - «Пәннен шығарылған» AU P/NP( Pass/No Pass) - - «Пәнді тыңдаған» Сынақ Академиялық тәртіп саясаты және этикасы Сабыр сақтап, басқалардың ойымен санаса біліңіз. Егер келіспеген жағдайда өз ойыңызды сабырмен жеткізе біліңіз. Басқалардан көшіріп алынған немесе басқа да әділетсіз жолдармен тапсырманы орындауға жол берілмейді. Тест кезінде, емтихан кезінде басқалардан көшіруге немесе оларға көмектесуге рұхсат жоқ. Басқалардан көшіріп, немесе басқа жолдармен фальсификация жасаған студенттерге соңында «F» деген баға қойылады. Дәріс беруші Баймұханова С.Б.
Финансовый учет
Теория и методология бухгалтерского учета
Финансовый учет
Финансовый учет на профессиональном уровне
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі Есеп және аудит кафедрасы Университеттің ғылыми-әдістемелік Кеңесінде бекітілді Факультет деканы Хаттама №___«__» __2015 ж. ____________Ермекбаева Б.Ж. Оқу жұмысы жөніндегі проректор «_____»______2015 ж. ___________Ахмед-Заки Д.Ж. «___»_____2015 ж. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ Кәсіби деңгейдегі қаржылық есеп Мамандық 5В050800 Есеп және аудит Оқу түрі күндізгі Алматы 2015ж. ПОӘК Қаржылық есеп 2 пәні бойынша типтік бағдарлама негізінде э.ғ.к., доцент Баймуханова Сария Баймухан қызымен әзірленді . Есеп және аудит кафедрасының мәжілісінде қаралып ұсынылды. «___ » ______ 2015 ж., хаттама №____ Кафедра меңгерушісі ____Байдильдина А.М. (қолы) Факультеттің әдістемелік (бюро) кеңесінде ұсынылды. « ___ » _______ 2015 ж., хаттама № __ Төрағасы (Төрайымы) ______________ Даулиева Г.Р. (қолы) Алғы сөз Курстың ситаттамасы: «Кәсіби деңгейдегі қаржылық есеп» курсы бойынша қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарын зерттеумен байланысты іргелі тақырыптар оқытылады. Сонымен қатар студенттердің қаржылық есептілік станарттарын меңгеріп, оларды есеп тәжірибесінде қолдану дағдысын жақсартуға, басқарушы шешімдер қабылап, әрі талдау жасаумен байланысты кәсіби ойлау мүмкіндіктерін жетілдіруге ықпалын тигізеді.. Сонымен қатар бұл курс базалық пән ретінде, студенттердің бұл экономикалық категорияның мәнін түсініп, және оның өндіріс процессі мен қоғамның әлеуметтік экономикалық дамуындағы ролі мен маңыздылығын меңгертеді. Курстың мақсаты: «Кәсіби деңгейдегі қаржылық есеп» пәнін оқып-үйрену мақсаты, кәсіпорындарда қаржылық есептілікті құрастыруға қажетті ақпараттарды жинау, тіркеу, өңдеу дағдысын меңгерту. Негізгі міндеттері: - қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарын меңгеруді қарастыратын тақырыптарды қарастыру - Жал есебі - Қаржылық құралдар есебі - Қаржылық есептілікті шоғырландыру - Еншілес кәсіпорындарға салынған инвестициялар есебі - Біріккен кәсіпорындарға қатысу - Валюталық бағамдар өзгерістері әсерлерін оқытып меңгерту Компетенциясы: студенттер толық курсты тәмәмдағаннан кейін білуі тиіс қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарын зерттеумен байланысты нарық экономикасы жағдайында кәсіпорын жұмысын басқаруда негізгі роль атқаратындығын түсініп, халықаралық стандарттарды меңгеріп, әрі қарай кәсіпорындарда бұхгалтерлік есеп жұмыстарын ұйымдастыру методикасын меңгерулеріне ықпалын тигізеді. Сонымен қатар аудиторлық тексерудің нарық экономикасы жағдайындағы маңыздылығы мен қажеттілігін түсінеді. Курстың алдында: «Экономикалық теория», «Бухгалтерлік есеп қағидалары», «Қаржыдық есеп» және «Макроэкономика» пәндері оқылуы тиіс Курстан кейін: Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарты, Аудит әл-Фараби атындағы Казақ ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі «5B050800 «Есеп және аудит» мамандығы бойынша оқу бағдарламасы ЕжБЖМ факультеті Ғылыми кеңесінің мәжілісінде бекітілді №_______хаттама «_____»________2015 ж. Факультет деканы____________Ермекбаева Б.Ж. СИЛЛАБУС 2.3 Жеке білім беру траекториясының модулі (ЖБТ) КДК 3505, «Кәсіби деңгейдегі қаржылық есеп» 3 курс, қ/б, 5 семестр (күзгі), кредит саны 3 Дәріскер: Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Оқытушы (практикалық, семинар, зертханалық сабақтар): Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Курстың ситаттамасы: «Кәсіби деңгейдегі қаржылық есеп» курсы бойынша қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарын зерттеумен байланысты іргелі тақырыптар оқытылады. Сонымен қатар студенттердің қаржылық есептілік станарттарын меңгеріп, оларды есеп тәжірибесінде қолдану дағдысын жақсартуға, басқарушы шешімдер қабылап, әрі талдау жасаумен байланысты кәсіби ойлау мүмкіндіктерін жетілдіруге ықпалын тигізеді.. Сонымен қатар бұл курс базалық пән ретінде, студенттердің бұл экономикалық категорияның мәнін түсініп, және оның өндіріс процессі мен қоғамның әлеуметтік экономикалық дамуындағы ролі мен маңыздылығын меңгертеді. Курстың мақсаты: «Кәсіби деңгейдегі қаржылық есеп» пәнін оқып-үйрену мақсаты, кәсіпорындарда қаржылық есептілікті құрастыруға қажетті ақпараттарды жинау, тіркеу, өңдеу дағдысын меңгерту. Негізгі міндеттері: - қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарын меңгеруді қарастыратын тақырыптарды қарастыру - Жал есебі - Қаржылық құралдар есебі - Қаржылық есептілікті шоғырландыру - Еншілес кәсіпорындарға салынған инвестициялар есебі - Біріккен кәсіпорындарға қатысу - Валюталық бағамдар өзгерістері әсерлерін оқытып меңгерту Компетенциясы: студенттер толық курсты тәмәмдағаннан кейін білуі тиіс қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарын зерттеумен байланысты нарық экономикасы жағдайында кәсіпорын жұмысын басқаруда негізгі роль атқаратындығын түсініп, халықаралық стандарттарды меңгеріп, әрі қарай кәсіпорындарда бұхгалтерлік есеп жұмыстарын ұйымдастыру методикасын меңгерулеріне ықпалын тигізеді. Сонымен қатар аудиторлық тексерудің нарық экономикасы жағдайындағы маңыздылығы мен қажеттілігін түсінеді. Курстың алдында: «Экономикалық теория», «Бухгалтерлік есеп қағидалары», «Қаржыдық есеп» және «Макроэкономика» пәндері оқылуы тиіс Курстан кейін: Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарты, Аудит Календарлық- тематикалық жоспар: апта Тақырыптар атауы Сағат саны Жоғарғы балл. Модуль 1 Модуль 1. ҚЕХС 1. Лекция (Л) Лекция (Л) Кәсіпорындарды біріктіру. Сатып алу әдісі ҚЕХС 3 2 Прак.сабақ(ПС). 1. Бірлескен кәсіпорындарды бірегейлендіру. Сатып алу әдісін қолдану 2.Кәсіпорындарды біріктіру құны 3. Іскерлік бедел СӨЖ 1 Бухгалтерлік есептің басқару жүйесіндегі алатын орны 1 3 2 2-4 Л. Шоғырландырылған және бөлек қаржылық есептілік ҚЕХС 27 6 ПС 1. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті ұсыну. Шоғырландыру процедуралары 2. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті қолдану аясы 3. Бухгалтерлік баланс және пайа және зиян жайлы есептілікті шоғырландыру үдерістеру СӨЖ 2-3 Шоғырландыру процедуралары. Шоғырландырылған баланс, пайда және зиян жайлы есептіліктерді құру методикасы. Гуддвиллді есептеу. Бақыланбайтын акционерлердегі үлес 3 19 22 5 Л. Инвестициялық меншік ҚЕХС 40 2 8 ПС. Инвестициялық меншіктің танылуы. 2. Иеленуші қолданатын меншік. Алғашқы бағалау. 3.Инвестициялық меншікті кейінгі бағалау 4. Инвестициялық меншікті жіктеудің өзгеруі өзгерістер. СӨЖ 4 Инвестициялық меншік, оларды алдыңғы және кейінгі бағалау 1 10 6 Л. Сатуға арналған айналымнан тыс активтер ҚЕХС 5 2 ПС. 1. Сатуға арналған айналымнан тыс активтердің танылуы және жіктелуі 2. Сатуға арналған айналымнан тыс активтерді бағалау 3. Сатуға арналған айналымнан тыс активтердің және олардың топтарының құнсыздануыынан зияндарды тану СӨЖ 3 Сатуға арналған айналымнан тыс активтердің және олардың топтарының құнсыздануыынан зияндарды тану 1 8 10 7 Л. Болжамды проблемалық Бағалау міндеттемелері, шартты міндеттемелер және шартты активтер ҚЕХС 37. Ақшаның уақытша құны 2 ПС. Жобалық-болжамды 1. Бағалау міндеттемелері, шартты міндеттемелер танылуы және бағалануы. 2.Міндеттің сенімі бағалануы. Шартты міндеттемелер, шартты жағдайлар олардың қаржылық есептілікте ашып көрсетілуі. 3.Қиындық туғызатын шарттар. 4. Ақшаның уақытша құны Есептік цикл кезеңдері СӨЖ 4 ҚЕХС 37 1 8 10 8 1 Аралық бақылау 100 Midterm Exam 100 Модуль 2 9 Л. Жалгерліктің есебі ҚЕХС 17 есебі 2 ПС. 1. Жалгерлік туралы түсінік. Жалың жіктелуі 2. Жалға алушы және жалға берушілердің қаржылық есептіліктерінде операциондық жалдың бейнеленуі 3. Қаржылық жалгерліктің бастапқы танылуы мен бағалануы СӨЖ Жал есебінің халықаралық стандартқа сәйкес ерекшеліктері 1 6 8 10-11 Л. Валюталық бағамдар өзгерісінің әсері. Табысқа салынатын салық ҚЕХС 12 4 ПС. Шетел валютасындағы операцияларды бейнелеу 2. Бағамдық айырмашылықтарды тану 3. Салық базасы. 4. Тұрақты және уақытша айырмашылықтар. Салық салынатын уақытша айырмашылықтар СӨЖ ҚЕХС 12 2 12 16 12. Л. Ассоциацияланған компанияларға инвестициялар ҚЕХС 28 2 ПС. 1. Әсер ету дәрежесі бойынша үлестік құралдарды жіктеу Маңызды әсер ету крийтерилері . 2. Үлестік қатысу бойынша әдістің қолданылуы. Үлестік қатысу әдісінен шегерімдер 3. Бөлек қаржылық есептілік СӨЖ ҚЕХС 28 1 6 8 13. Л. Біріккен кәсіпкерлікке қатысу ҚЕХС 31 2 ПС. 1.Біріккен қызмет нысандары. Бірігіп атқарылатын бақылау 2. Бірігіп бақылатын активтер, операциялар, ұйымдар 3. Үлестік қатысу бойынша есептеу әдісі СӨЖ ҚЕХС 31 1 6 8 14. Л. Акциядан пайда ҚЕХС 33. Компанияның есептік саясатындағы өзгерістер ҚЕХС 8 2 ПС. 1 Акциядан базалық пайда 2.Есеп саясатындағы өзгерістер, бағалаулар, қателер, ретроспективті және перспективті ұсынулар СӨЖ ҚЕХС 8 1 6 8 15. Л. Байланысты тараптар ҚЕХС 24 2 ПС. 1. Байланысты тараптар туралы ақпараттарды ашып көрсету. Анықтама. 2. Байланысты тараптармен қарым қатынастар және операциялар. СӨЖ ҚЕХС 24 1 6 8 Аралық бақылау 100 16. Емтихан 100 Барлығы 100 Негізгі міндетті танысуға тиісті материалдар: 1. Международные стандарты финансовой отчетности. www.minfin.kz 2. Международные стандарты финансовой отчетности: М.: Аскери – АССА. 2006 г. 3. Палий В.Ф. Международные стандарты финансовой отчетности. М.: Финансы и статистика. 2005 г. 4. Тулешова Г.К. Финансовый учет и отчетность в соответствии с международными стандартами. Под общ.ред. академика Сагадиева К.А. Алматы, 2006 г. 5. Радостовец В.В.,Бухгалтерский учет на предприятии, Алматы,2002г 6.Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, 2007 ж.. 7. Қазақстан Республикасының 28 ақпан 2007 ж. № 234-Ш. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңы» 8. Қаржы Министрлігінің жарлығымен бекітілген 23.05.2007 ж. № 185 Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары Қосымша оқылатын материалдар: 1.Междунардоный стандарт финансовой отчетности: рекомендации по применению. 2010 г. 2.Международные стандарты финансовой отчетности.Перевод полного официального текста МСФО, дейсвующих в ЕС по состоянии на 1 января 2009 г. - М.: Аскери, 2009г. 3.Сборник методических рекомендаций по применению МСФО. Серия справочник бухгалтера №1.,Издательский дом «БИКО». – Алматы, 2009г. 4.Ержанов М.С., Ержанова С.М. Учетная политика на Казахстанском предприятии, Алматы, 2000 ПӘННІҢ АКАДЕМИЯЛЫҚ САЯСАТЫ Жұмыстардың барлық түрін көрсетілген мерзімде жасап тапсыру керек. Кезекті тапсырманы орындамаған, немесе 50% - дан кем балл алған студенттер бұл тапсырманы қосымша кесте бойынша қайта жасап, тапсыруына болады. Орынды себептермен зертханалық сабақтарға қатыспаған студенттер оқытушының рұқсатынан кейін лаборанттың қатысуымен қосымша уақытта зертханалық жұмыстарды орындауға болады. Тапсырмалардың барлық түрін өткізбеген студенттер емтиханға жіберілмейді Бағалау кезінде студенттердің сабақтағы белсенділігі мен сабаққа қатысуы ескеріледі. Толерантты болыңыз, яғни өзгенің пікірін сыйлаңыз. Қарсылығыңызды әдепті күйде білдіріңіз. Плагиат және басқа да әділсіздіктерге тыйым салынады. СӨЖ, аралық бақылау және қорытынды емтихан тапсыру кезінде көшіру мен сыбырлауға, өзге біреу шығарған есептерді көшіруге, басқа студент үшін емтихан тапсыруға тыйым салынады. Курстың кез келген мәліметін бұрмалау, Интранетке рұқсатсыз кіру және шпаргалка қолдану үшін студент «F» қорытынды бағасын алады. Өзіндік жұмысын (СӨЖ) орындау барысында, оның тапсыруы мен қорғауына қатысты, сонымен өткен тақырыптар бойынша қосымша мәлімет алу үшін және курс бойынша басқа да мәселелерді шешу үшін оқытушыны оның офис-сағаттарында таба аласыз: Білімді бағалау шкаласы: Әріптік жүйе арқылы бағалау Баллдың санық эквиваленті %-дық мәні Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау А 4,0 95-100 Өте жақсы А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Жақсы В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D 1,0 50-54 F 0 0-49 Қанағаттанарлық емес I - - « Пән аяқталмаған» W - - «Пәннен бас тартқан» AW - - «Пәннен шығарылған» AU P/NP( Pass/No Pass) - - «Пәнді тыңдаған» Сынақ Кафедра мәжілісінде қаралған хаттама №_____от «_____»_________2015 ж. Кафедра меңгерушісі, э.ғ.д., профессор Байдильдина А.М. Оқытушы Баймұханова С.Б.
Комплексный экономический анализ
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі Есеп және аудит кафедрасы Келісілген Университеттің ғылыми-әдістемелік Кеңесінде бекітілді Факультет деканы Хаттама №____«__» __2015ж. ____________Ермекбаева Б.Ж. Оқу жұмысы жөніндегі проректор «_____»______2015 ж. ___________Ахмед-Заки Д.Ж. «___»______2015 ж. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ «КЕШЕНДІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ» пәні «6М050800 «Есеп және аудит» Оқу түрі күндізгі Алматы 2015 ж. ПОӘК 6М050800 «Есеп және аудит» мамандығы бойынша негізгі оқу жоспары және оқу бағдарламасы негізінде әзірленді ПОӘК дайындаған: «Есеп және аудит» кафедрасының доценті э.ғ.к., Баймуханова Сария Баймуханқызы «Есеп және аудит» кафедрасының мәжілісінде қаралып ұсынылды. «___ » __________ 2015 ж., хаттама №____ Кафедра меңгерушісі _________________ Байдильдина А.М. (қолы) Факультеттің әдістемелік (бюро) кеңесінде ұсынылды. « ___ » ________ 2015 ж., хаттама № __ Төрағасы (Төрайымы) ________________________ Даулиева Г.Р. (қолы) Алғы сөз Нарық қатынастары кезінде бизнесті жүргізу және ұйымдастыру ерекшеліктері шаруашылықты жүргізудің тек жаңа әдістерімен қатар оның жаңаша бағалау критерийлерімен факторларын меңгеруді талап етіп, олай болмаған жағдайда ұйымның банкротқа ұшырау мүмкіндігіне әкеледі. Кәсіпорындардың қабылданатын экономикалық шешімдерінің негізділігі, олардың өзін-өзі сақтап қалуының өміршеңдік қажеттілігі болып табылады. Бұл жағдайда кез келген кәсіпорын басқарушы аппарат қызметкері талдауды жақсы меңгерген білікті маман болуы тиіс. Қаржы-шаруашылық қызметін талдау көмегімен бизнес-жоспармен экономикалық шешімдер негізделіп, оның орындалуына бақылау жасалады, кәсіпорынның қызмет нәтижелері бағаланады, оның болашағына болжау жасалып, өндіріс тиімділігін арттыру резервтері анықталады. Курстың негізгі мақсаты магистанттарға комплексті экономикалық талдаудың экономикалық ғылым жүйесіндегі алатын орнымен және оның бухгалтерлік есеп пәнімен байланысын, қаржылық есептілік құру методологиясы, сонымен қатар ұсынылған қаржылық есептілік нысандары негізінде оның қаржы жағдайы туралы қорытынды жасау тәжірибелік навыктарын беру. Курстың негізгі міндеттері: - комплесті экономикалық талдаудың маңыздылығын, негізгі теориялық түсініктерін зерттеу; - қаржылық есептілік нысандарын қолдану мақсаты мен талдау әдістерінің жалпы қабылданған әдістерімен танысу; - комплексті экономикалық талдаудың өндіріс тиімділігін арттырудағы ролін зерттеу; - халықаралық стандарттарға сай «Директ-Костинг» және «Абзарбшин-Костинг» жүйелері бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру методикасы мен танысу; - өнімнің өзіндік құнын талдау; - бюджет құру методологиясын үйрену; - ұйымның қаржы жағдайын талдауды зерттеу болап табылады.  . Құзыреттері (оқытудың нәтижелері): курс бойына оқытылған «Кешенді экономикалық талдау» мазмұнын және қолданылу аясын білу; - кешенді экономикалық талдаудың тәжірибелік жолдарын меңгеріп, оларды ұйым тәжірибесінде қолдану дағдысын жақсартуға, сондай-ақ басқару шешімдерін қабылдап, әрі талдау жасаумен байланысты кәсіби ойлау беиімділігін жетілдіруге ықпал ету. Пререквизиттері: «Экономикалық талдау теориясы», «Қаржылық және басқарушылық талдау». Постреквизиттері: «Контролинг», магистерлік диссертация жазу әл-Фараби атындағы Казақ ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі «6М050800 «Есеп және аудит» мамандығы бойынша оқу бағдарламасы ЕжБЖМ факультеті Ғылыми кеңесінің мәжілісінде бекітілді №_______хаттама «_____»________2015 ж. Факультет деканы____________Ермекбаева Б.Ж. СИЛЛАБУС Незізгі кәсіби модуль КЕТ 5207 «Кешенді экономикалық талдау» 1 курс, қ/б, 1 семестр (күзгі), кредит саны 3 Дәріскер: Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Оқытушы (практикалық, семинар, зертханалық сабақтар): Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Нарық қатынастары кезінде бизнесті жүргізу және ұйымдастыру ерекшеліктері шаруашылықты жүргізудің тек жаңа әдістерімен қатар оның жаңаша бағалау критерийлерімен факторларын меңгеруді талап етіп, олай болмаған жағдайда ұйымның банкротқа ұшырау мүмкіндігіне әкеледі. Кәсіпорындардың қабылданатын экономикалық шешімдерінің негізділігі, олардың өзін-өзі сақтап қалуының өміршеңдік қажеттілігі болып табылады. Бұл жағдайда кез келген кәсіпорын басқарушы аппарат қызметкері талдауды жақсы меңгерген білікті маман болуы тиіс. Қаржы-шаруашылық қызметін талдау көмегімен бизнес-жоспармен экономикалық шешімдер негізделіп, оның орындалуына бақылау жасалады, кәсіпорынның қызмет нәтижелері бағаланады, оның болашағына болжау жасалып, өндіріс тиімділігін арттыру резервтері анықталады. Курстың негізгі мақсаты магистанттарға комплексті экономикалық талдаудың экономикалық ғылым жүйесіндегі алатын орнымен және оның бухгалтерлік есеп пәнімен байланысын, қаржылық есептілік құру методологиясы, сонымен қатар ұсынылған қаржылық есептілік нысандары негізінде оның қаржы жағдайы туралы қорытынды жасау тәжірибелік навыктарын беру. Курстың негізгі міндеттері: - комплесті экономикалық талдаудың маңыздылығын, негізгі теориялық түсініктерін зерттеу; - қаржылық есептілік нысандарын қолдану мақсаты мен талдау әдістерінің жалпы қабылданған әдістерімен танысу; - комплексті экономикалық талдаудың өндіріс тиімділігін арттырудағы ролін зерттеу; - халықаралық стандарттарға сай «Директ-Костинг» және «Абзарбшин-Костинг» жүйелері бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру методикасы мен танысу; - өнімнің өзіндік құнын талдау; - бюджет құру методологиясын үйрену; - ұйымның қаржы жағдайын талдауды зерттеу болап табылады.  . Құзыреттері (оқытудың нәтижелері): курс бойына оқытылған «Кешенді экономикалық талдау» мазмұнын және қолданылу аясын білу; - кешенді экономикалық талдаудың тәжірибелік жолдарын меңгеріп, оларды ұйым тәжірибесінде қолдану дағдысын жақсартуға, сондай-ақ басқару шешімдерін қабылдап, әрі талдау жасаумен байланысты кәсіби ойлау беиімділігін жетілдіруге ықпал ету. Пререквизиттері: «Экономикалық талдау теориясы», «Қаржылық және басқарушылық талдау». Постреквизиттері: «Контролинг», магистерлік диссертация жазу Пәннің құрылымы: апта Тақырыптар атауы Сағат саны Жоғарғы балл. Модуль 1. Кешенді экономикалық талдаудың ұйым жұмысын басқарудағы рөлі 1. Лекция (Л) Талдау түрлерінің жіктелуі және оның ұйым жұмысын басқарудағы рөлі 2 Прак.сабақ(ПС). 1. Кешенді экономикалық талдаудың мазмұны 2. Бизнес жоспардың құрылымы және талдаудың негізгі жоспарлы көрсеткіштерге мониторинг жасаудағы рөлі мен дамуы СӨЖ 1 Кешенді экономикалық талдаудың басқа ғылымдармен байланысы. Оның даму бағыттары мен кезеңдері 1 3 2 2 Л. Жүйенің даму және іс-әрекет ету заңдылығы – бұйым, техника және технологияның өміршеңдік кезеңінің концепциясының негізі 2 ПС 1. Жүйенің даму заңдылығы 2. Жүйенің іс-әрекет заңдылығы 3. Бұйымның, техника мен технологияның өміршеңдік кезең концепциясы СӨЖ 2 Бұйымның өміршеңдік кезеңін қолдаудың үздіксіз ақпараттық технологиясы 1 3 2 3-4 Л. Өнімнің өзіндік құнын «Директ-костинг» және «Абзорбшин-костинг» жүйелері бойынша калькуляциялау 4 ПС. 1. «Директ-костинг» жүйесі бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру 2. «Абзорбшин-костинг» жүйесі бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру СӨЖ 3-4 Үстеме шығындарды талдау және өнімнің өзіндік құнын есептеу 2 16 20 5. Л. Техникалық-ұйымдастырылу деңгейін сыртқы жағдай және жүйенің өміршеңдік кезеңін талдау,, 2 ПС. 1.Өндірістің технико-ұымдастырылу деңгейі туралы түсінік және көрсеткіштері 2. Өндіріс процессін интенсифтендіру және технико-ұйымдастырылу деңгейі 3. Ұйым қызметіне сыртқы жағдайдың әсері СӨЖ 3 Кешенді экономикалық талдау әдістемесі оның жүйенің дамуы мен өміршеңдік кезеңімен байланысы 1 8 10 6-7 Л. Болжамды проблемалық Бюджеттеу 4 ПС. Жобалық-болжамды 1. Жоспарлау кезеңдері 2. Бюджеттің түрлері 3. Өндірістік өзіндік құн бюджеті СӨЖ 4 Бюджет құру методологиясы 2 16 20 Модуль 2 Кешенді экономикалық талдауды ұйымдастыру методикасы Аралық бақылау 100 8-10. Л. Ұйым мүліктерін талдау 4 ПС. 1. Негізгі құралдардың жағдайы мен қолданылуын талдау 2. Негізгі құралдардың тиімді пайдаланылуын талдау 3. Ақша қаражаттарын талдау 4. Дебиторлық қарыздарын талдау 5. Қорлар қозғалысын талдау СӨЖ Мүліктерді талдау нәтижелері бойынша ұсыныстар жасау 2 2 12 16 11-12 Л. Қаржы жағдайы мен қаржы нәтижелерін талдау 4 ПС. 1.Ұйымның қаржы нәтижелеріне әсер етуші факторларды талдау 2. Маржиналды табысқа талдау 3. Төлем қабілеті мен қаржы жағдайы тұрақтылықтарын талдау СӨЖ Рентабельділіктің көп факторлы талдауы 2 12 16 13. Л. Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау 2 ПС. 1. Жүйенің дамуындағы инвестицияның рөлі 2. Инвестициялық жоба туралы түсінік және оның тиімділігін бағалау СӨЖ 7. .Инвестициялық талдау методикасы 1 6 8 14. Л. Ұйым қызметін жалпылама кешенді бағалау 2 ПС. 1. Ұйымның экономикалық потенциалын талдау 2. Өндіріс резервін кешендіі бағалау СӨЖ 8. Кешенді экономикалық талдаудағы рейтингтік бағалау әдісі 1 6 8 15. Л. Кешенді экономикалық талдауды ұйымдастыру және ақпараттық қамтамасыздық 2 ПС. 1. Қазіргі жағдайда кешенді экономикалық талдау жүргізудің ерекшеліктері 2. Ұйымдарда кешенді экономикалық талдау жүргізудің негізгі ұфымдастыру нысандары 3. Талдау жұмыстарын жоспарлау және ақпараттармен қамтамасыздығы СӨЖ 6 8 Аралық бақылау 100 16. Емтихан 100 Барлығы 100 . Әдебиеттер тізімі: 1. В.В.Ковалев, О.Н.Волков. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. М. Изд-во Проспект, 2004 2. Н.П. Любушин Комплексный экономический анализ хозяйственной деятельности, Москва, ЮНИТИ, 2006 3. И.Н. Чуев, Л.Н. Чуева. Комплексный экономический анализ хояйственной деятельности, Москва, 200 4. Л. А. Бернстайн, Aнализ финансовой отчетности: теория, практика и интерпретация. М. «Финансы и статистика», 2002 5. Джеймс К.ВанХорн, Джон М.Вахович Основы финансового менеджмента. ИД «Вильямс», М.-Санкт-Петербург-Киев, 2003 6. Бариленко В.И.и др. Анализ финансовой отчетности. М. КНОРУС, 2005. 7. В.В.Ковалев Финансовый менеджмент: теория и практика. М. Изд-во Проспект, 2006 Қосымша оқылатын материалдар: 8. Н.Н. Миллер Финансовый анализ в вопросах и ответах. М. Изд-во Проспект, 2005 9. Финансы в вопросах и ответах, под редакцией В.В.Иванова, В.В.Ковалева. М. Изд-во Проспект, 2005 10. П. Этрилл, Финансовый менеджмент для неспециалистов.3-изд.СПб. Питер, 2006 11. Р.В.Кащеев, С.З.Базоев, Управление акционерной стоимостью. М. ДМКПресс, 2002 КУРСТЫҢ АКАДЕМИЯЛЫҚ САЯСАТЫ Жұмыстардың барлық түрін көрсетілген мерзімде жасап тапсыру керек. Кезекті тапсырманы орындамаған, немесе 50% - дан кем балл алған студенттер бұл тапсырманы қосымша кесте бойынша қайта жасап, тапсыруына болады. Орынды себептермен зертханалық сабақтарға қатыспаған студенттер оқытушының рұқсатынан кейін лаборанттың қатысуымен қосымша уақытта зертханалық жұмыстарды орындауға болады. Тапсырмалардың барлық түрін өткізбеген студенттер емтиханға жіберілмейді Бағалау кезінде студенттердің сабақтағы белсенділігі мен сабаққа қатысуы ескеріледі. Толерантты болыңыз, яғни өзгенің пікірін сыйлаңыз. Қарсылығыңызды әдепті күйде білдіріңіз. Плагиат және басқа да әділсіздіктерге тыйым салынады. СӨЖ, аралық бақылау және қорытынды емтихан тапсыру кезінде көшіру мен сыбырлауға, өзге біреу шығарған есептерді көшіруге, басқа студент үшін емтихан тапсыруға тыйым салынады. Курстың кез келген мәліметін бұрмалау, Интранетке рұқсатсыз кіру және шпаргалка қолдану үшін студент «F» қорытынды бағасын алады. Өзіндік жұмысын (СӨЖ) орындау барысында, оның тапсыруы мен қорғауына қатысты, сонымен өткен тақырыптар бойынша қосымша мәлімет алу үшін және курс бойынша басқа да мәселелерді шешу үшін оқытушыны оның офис-сағаттарында таба аласыз: Білімді бағалау шкаласы: Әріптік жүйе арқылы бағалау Баллдың санық эквиваленті %-дық мәні Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау А 4,0 95-100 Өте жақсы А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Жақсы В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D 1,0 50-54 F 0 0-49 Қанағаттанарлық емес I - - « Пән аяқталмаған» W - - «Пәннен бас тартқан» AW - - «Пәннен шығарылған» AU P/NP( Pass/No Pass) - - «Пәнді тыңдаған» Сынақ Кафедра мәжілісінде қаралған хаттама №_____от «_____»_________2015 ж. Кафедра меңгерушісі, э.ғ.д., профессор Байдильдина А.М. Оқытушы Баймұханова С.Б.
Комплексный экономический анализ
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі Есеп және аудит кафедрасы Келісілген Университеттің ғылыми-әдістемелік Кеңесінде бекітілді Факультет деканы Хаттама №____«__» __2015ж. ____________Ермекбаева Б.Ж. Оқу жұмысы жөніндегі проректор «_____»______2015 ж. ___________Ахмед-Заки Д.Ж. «___»______2015 ж. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ «КЕШЕНДІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ» пәні «6М050800 «Есеп және аудит» Оқу түрі күндізгі Алматы 2015 ж. ПОӘК 6М050800 «Есеп және аудит» мамандығы бойынша негізгі оқу жоспары және оқу бағдарламасы негізінде әзірленді ПОӘК дайындаған: «Есеп және аудит» кафедрасының доценті э.ғ.к., Баймуханова Сария Баймуханқызы «Есеп және аудит» кафедрасының мәжілісінде қаралып ұсынылды. «___ » __________ 2015 ж., хаттама №____ Кафедра меңгерушісі _________________ Байдильдина А.М. (қолы) Факультеттің әдістемелік (бюро) кеңесінде ұсынылды. « ___ » ________ 2015 ж., хаттама № __ Төрағасы (Төрайымы) ________________________ Даулиева Г.Р. (қолы) Алғы сөз Нарық қатынастары кезінде бизнесті жүргізу және ұйымдастыру ерекшеліктері шаруашылықты жүргізудің тек жаңа әдістерімен қатар оның жаңаша бағалау критерийлерімен факторларын меңгеруді талап етіп, олай болмаған жағдайда ұйымның банкротқа ұшырау мүмкіндігіне әкеледі. Кәсіпорындардың қабылданатын экономикалық шешімдерінің негізділігі, олардың өзін-өзі сақтап қалуының өміршеңдік қажеттілігі болып табылады. Бұл жағдайда кез келген кәсіпорын басқарушы аппарат қызметкері талдауды жақсы меңгерген білікті маман болуы тиіс. Қаржы-шаруашылық қызметін талдау көмегімен бизнес-жоспармен экономикалық шешімдер негізделіп, оның орындалуына бақылау жасалады, кәсіпорынның қызмет нәтижелері бағаланады, оның болашағына болжау жасалып, өндіріс тиімділігін арттыру резервтері анықталады. Курстың негізгі мақсаты магистанттарға комплексті экономикалық талдаудың экономикалық ғылым жүйесіндегі алатын орнымен және оның бухгалтерлік есеп пәнімен байланысын, қаржылық есептілік құру методологиясы, сонымен қатар ұсынылған қаржылық есептілік нысандары негізінде оның қаржы жағдайы туралы қорытынды жасау тәжірибелік навыктарын беру. Курстың негізгі міндеттері: - комплесті экономикалық талдаудың маңыздылығын, негізгі теориялық түсініктерін зерттеу; - қаржылық есептілік нысандарын қолдану мақсаты мен талдау әдістерінің жалпы қабылданған әдістерімен танысу; - комплексті экономикалық талдаудың өндіріс тиімділігін арттырудағы ролін зерттеу; - халықаралық стандарттарға сай «Директ-Костинг» және «Абзарбшин-Костинг» жүйелері бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру методикасы мен танысу; - өнімнің өзіндік құнын талдау; - бюджет құру методологиясын үйрену; - ұйымның қаржы жағдайын талдауды зерттеу болап табылады.  . Құзыреттері (оқытудың нәтижелері): курс бойына оқытылған «Кешенді экономикалық талдау» мазмұнын және қолданылу аясын білу; - кешенді экономикалық талдаудың тәжірибелік жолдарын меңгеріп, оларды ұйым тәжірибесінде қолдану дағдысын жақсартуға, сондай-ақ басқару шешімдерін қабылдап, әрі талдау жасаумен байланысты кәсіби ойлау беиімділігін жетілдіруге ықпал ету. Пререквизиттері: «Экономикалық талдау теориясы», «Қаржылық және басқарушылық талдау». Постреквизиттері: «Контролинг», магистерлік диссертация жазу әл-Фараби атындағы Казақ ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі «6М050800 «Есеп және аудит» мамандығы бойынша оқу бағдарламасы ЕжБЖМ факультеті Ғылыми кеңесінің мәжілісінде бекітілді №_______хаттама «_____»________2015 ж. Факультет деканы____________Ермекбаева Б.Ж. СИЛЛАБУС Незізгі кәсіби модуль КЕТ 5207 «Кешенді экономикалық талдау» 1 курс, қ/б, 1 семестр (күзгі), кредит саны 3 Дәріскер: Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Оқытушы (практикалық, семинар, зертханалық сабақтар): Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Нарық қатынастары кезінде бизнесті жүргізу және ұйымдастыру ерекшеліктері шаруашылықты жүргізудің тек жаңа әдістерімен қатар оның жаңаша бағалау критерийлерімен факторларын меңгеруді талап етіп, олай болмаған жағдайда ұйымның банкротқа ұшырау мүмкіндігіне әкеледі. Кәсіпорындардың қабылданатын экономикалық шешімдерінің негізділігі, олардың өзін-өзі сақтап қалуының өміршеңдік қажеттілігі болып табылады. Бұл жағдайда кез келген кәсіпорын басқарушы аппарат қызметкері талдауды жақсы меңгерген білікті маман болуы тиіс. Қаржы-шаруашылық қызметін талдау көмегімен бизнес-жоспармен экономикалық шешімдер негізделіп, оның орындалуына бақылау жасалады, кәсіпорынның қызмет нәтижелері бағаланады, оның болашағына болжау жасалып, өндіріс тиімділігін арттыру резервтері анықталады. Курстың негізгі мақсаты магистанттарға комплексті экономикалық талдаудың экономикалық ғылым жүйесіндегі алатын орнымен және оның бухгалтерлік есеп пәнімен байланысын, қаржылық есептілік құру методологиясы, сонымен қатар ұсынылған қаржылық есептілік нысандары негізінде оның қаржы жағдайы туралы қорытынды жасау тәжірибелік навыктарын беру. Курстың негізгі міндеттері: - комплесті экономикалық талдаудың маңыздылығын, негізгі теориялық түсініктерін зерттеу; - қаржылық есептілік нысандарын қолдану мақсаты мен талдау әдістерінің жалпы қабылданған әдістерімен танысу; - комплексті экономикалық талдаудың өндіріс тиімділігін арттырудағы ролін зерттеу; - халықаралық стандарттарға сай «Директ-Костинг» және «Абзарбшин-Костинг» жүйелері бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру методикасы мен танысу; - өнімнің өзіндік құнын талдау; - бюджет құру методологиясын үйрену; - ұйымның қаржы жағдайын талдауды зерттеу болап табылады.  . Құзыреттері (оқытудың нәтижелері): курс бойына оқытылған «Кешенді экономикалық талдау» мазмұнын және қолданылу аясын білу; - кешенді экономикалық талдаудың тәжірибелік жолдарын меңгеріп, оларды ұйым тәжірибесінде қолдану дағдысын жақсартуға, сондай-ақ басқару шешімдерін қабылдап, әрі талдау жасаумен байланысты кәсіби ойлау беиімділігін жетілдіруге ықпал ету. Пререквизиттері: «Экономикалық талдау теориясы», «Қаржылық және басқарушылық талдау». Постреквизиттері: «Контролинг», магистерлік диссертация жазу Пәннің құрылымы: апта Тақырыптар атауы Сағат саны Жоғарғы балл. Модуль 1. Кешенді экономикалық талдаудың ұйым жұмысын басқарудағы рөлі 1. Лекция (Л) Талдау түрлерінің жіктелуі және оның ұйым жұмысын басқарудағы рөлі 2 Прак.сабақ(ПС). 1. Кешенді экономикалық талдаудың мазмұны 2. Бизнес жоспардың құрылымы және талдаудың негізгі жоспарлы көрсеткіштерге мониторинг жасаудағы рөлі мен дамуы СӨЖ 1 Кешенді экономикалық талдаудың басқа ғылымдармен байланысы. Оның даму бағыттары мен кезеңдері 1 3 2 2 Л. Жүйенің даму және іс-әрекет ету заңдылығы – бұйым, техника және технологияның өміршеңдік кезеңінің концепциясының негізі 2 ПС 1. Жүйенің даму заңдылығы 2. Жүйенің іс-әрекет заңдылығы 3. Бұйымның, техника мен технологияның өміршеңдік кезең концепциясы СӨЖ 2 Бұйымның өміршеңдік кезеңін қолдаудың үздіксіз ақпараттық технологиясы 1 3 2 3-4 Л. Өнімнің өзіндік құнын «Директ-костинг» және «Абзорбшин-костинг» жүйелері бойынша калькуляциялау 4 ПС. 1. «Директ-костинг» жүйесі бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру 2. «Абзорбшин-костинг» жүйесі бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру СӨЖ 3-4 Үстеме шығындарды талдау және өнімнің өзіндік құнын есептеу 2 16 20 5. Л. Техникалық-ұйымдастырылу деңгейін сыртқы жағдай және жүйенің өміршеңдік кезеңін талдау,, 2 ПС. 1.Өндірістің технико-ұымдастырылу деңгейі туралы түсінік және көрсеткіштері 2. Өндіріс процессін интенсифтендіру және технико-ұйымдастырылу деңгейі 3. Ұйым қызметіне сыртқы жағдайдың әсері СӨЖ 3 Кешенді экономикалық талдау әдістемесі оның жүйенің дамуы мен өміршеңдік кезеңімен байланысы 1 8 10 6-7 Л. Болжамды проблемалық Бюджеттеу 4 ПС. Жобалық-болжамды 1. Жоспарлау кезеңдері 2. Бюджеттің түрлері 3. Өндірістік өзіндік құн бюджеті СӨЖ 4 Бюджет құру методологиясы 2 16 20 Модуль 2 Кешенді экономикалық талдауды ұйымдастыру методикасы Аралық бақылау 100 8-10. Л. Ұйым мүліктерін талдау 4 ПС. 1. Негізгі құралдардың жағдайы мен қолданылуын талдау 2. Негізгі құралдардың тиімді пайдаланылуын талдау 3. Ақша қаражаттарын талдау 4. Дебиторлық қарыздарын талдау 5. Қорлар қозғалысын талдау СӨЖ Мүліктерді талдау нәтижелері бойынша ұсыныстар жасау 2 2 12 16 11-12 Л. Қаржы жағдайы мен қаржы нәтижелерін талдау 4 ПС. 1.Ұйымның қаржы нәтижелеріне әсер етуші факторларды талдау 2. Маржиналды табысқа талдау 3. Төлем қабілеті мен қаржы жағдайы тұрақтылықтарын талдау СӨЖ Рентабельділіктің көп факторлы талдауы 2 12 16 13. Л. Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау 2 ПС. 1. Жүйенің дамуындағы инвестицияның рөлі 2. Инвестициялық жоба туралы түсінік және оның тиімділігін бағалау СӨЖ 7. .Инвестициялық талдау методикасы 1 6 8 14. Л. Ұйым қызметін жалпылама кешенді бағалау 2 ПС. 1. Ұйымның экономикалық потенциалын талдау 2. Өндіріс резервін кешендіі бағалау СӨЖ 8. Кешенді экономикалық талдаудағы рейтингтік бағалау әдісі 1 6 8 15. Л. Кешенді экономикалық талдауды ұйымдастыру және ақпараттық қамтамасыздық 2 ПС. 1. Қазіргі жағдайда кешенді экономикалық талдау жүргізудің ерекшеліктері 2. Ұйымдарда кешенді экономикалық талдау жүргізудің негізгі ұфымдастыру нысандары 3. Талдау жұмыстарын жоспарлау және ақпараттармен қамтамасыздығы СӨЖ 6 8 Аралық бақылау 100 16. Емтихан 100 Барлығы 100 . Әдебиеттер тізімі: 1. В.В.Ковалев, О.Н.Волков. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. М. Изд-во Проспект, 2004 2. Н.П. Любушин Комплексный экономический анализ хозяйственной деятельности, Москва, ЮНИТИ, 2006 3. И.Н. Чуев, Л.Н. Чуева. Комплексный экономический анализ хояйственной деятельности, Москва, 200 4. Л. А. Бернстайн, Aнализ финансовой отчетности: теория, практика и интерпретация. М. «Финансы и статистика», 2002 5. Джеймс К.ВанХорн, Джон М.Вахович Основы финансового менеджмента. ИД «Вильямс», М.-Санкт-Петербург-Киев, 2003 6. Бариленко В.И.и др. Анализ финансовой отчетности. М. КНОРУС, 2005. 7. В.В.Ковалев Финансовый менеджмент: теория и практика. М. Изд-во Проспект, 2006 Қосымша оқылатын материалдар: 8. Н.Н. Миллер Финансовый анализ в вопросах и ответах. М. Изд-во Проспект, 2005 9. Финансы в вопросах и ответах, под редакцией В.В.Иванова, В.В.Ковалева. М. Изд-во Проспект, 2005 10. П. Этрилл, Финансовый менеджмент для неспециалистов.3-изд.СПб. Питер, 2006 11. Р.В.Кащеев, С.З.Базоев, Управление акционерной стоимостью. М. ДМКПресс, 2002 КУРСТЫҢ АКАДЕМИЯЛЫҚ САЯСАТЫ Жұмыстардың барлық түрін көрсетілген мерзімде жасап тапсыру керек. Кезекті тапсырманы орындамаған, немесе 50% - дан кем балл алған студенттер бұл тапсырманы қосымша кесте бойынша қайта жасап, тапсыруына болады. Орынды себептермен зертханалық сабақтарға қатыспаған студенттер оқытушының рұқсатынан кейін лаборанттың қатысуымен қосымша уақытта зертханалық жұмыстарды орындауға болады. Тапсырмалардың барлық түрін өткізбеген студенттер емтиханға жіберілмейді Бағалау кезінде студенттердің сабақтағы белсенділігі мен сабаққа қатысуы ескеріледі. Толерантты болыңыз, яғни өзгенің пікірін сыйлаңыз. Қарсылығыңызды әдепті күйде білдіріңіз. Плагиат және басқа да әділсіздіктерге тыйым салынады. СӨЖ, аралық бақылау және қорытынды емтихан тапсыру кезінде көшіру мен сыбырлауға, өзге біреу шығарған есептерді көшіруге, басқа студент үшін емтихан тапсыруға тыйым салынады. Курстың кез келген мәліметін бұрмалау, Интранетке рұқсатсыз кіру және шпаргалка қолдану үшін студент «F» қорытынды бағасын алады. Өзіндік жұмысын (СӨЖ) орындау барысында, оның тапсыруы мен қорғауына қатысты, сонымен өткен тақырыптар бойынша қосымша мәлімет алу үшін және курс бойынша басқа да мәселелерді шешу үшін оқытушыны оның офис-сағаттарында таба аласыз: Білімді бағалау шкаласы: Әріптік жүйе арқылы бағалау Баллдың санық эквиваленті %-дық мәні Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау А 4,0 95-100 Өте жақсы А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Жақсы В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D 1,0 50-54 F 0 0-49 Қанағаттанарлық емес I - - « Пән аяқталмаған» W - - «Пәннен бас тартқан» AW - - «Пәннен шығарылған» AU P/NP( Pass/No Pass) - - «Пәнді тыңдаған» Сынақ Кафедра мәжілісінде қаралған хаттама №_____от «_____»_________2015 ж. Кафедра меңгерушісі, э.ғ.д., профессор Байдильдина А.М. Оқытушы Баймұханова С.Б.
Международные стандарты финансовой отчетности
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі Есеп және аудит кафедрасы Келісілген Университеттің ғылыми-әдістемелік Кеңесінде бекітілді Факультет деканы Хаттама №____«__» __2015ж. ____________Ермекбаева Б.Ж. Оқу жұмысы жөніндегі проректор «_____»______2015 ж. ___________Ахмед-Заки Д.Ж. «___»______2015 ж. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ «Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарты» пәні «6М050900 «Қаржы» Оқу түрі күндізгі Алматы 2015 ж. ПОӘК Экспериментальды білім бағдарламасы және элективті пәндер Каталогы негізінде «6М050900 «Қаржы» мамандығы үшін э.ғ.к, доцент Баймуханова С.Б. құрастырған «Есеп және аудит» кафедрасының мәжілісінде қаралып ұсынылды. «___ » __________ 2015 ж., хаттама №____ Кафедра меңгерушісі _________________ Байдильдина А.М. (қолы) Факультеттің әдістемелік (бюро) кеңесінде ұсынылды. « ___ » ________ 2015 ж., хаттама № __ Төрағасы (Төрайымы) ________________________ Даулиева Г.Р. (қолы) Алғы сөз Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарты пәні Қаржы мамандығының магистранттары үшін құрастырылған. Бұл курста кәсіби ойлауға ынталандыратын фундаментальды тақырыптар оқылады. Курсты оқу барысында магистрант қандай іс-қимыл жасау қажет екенділігіне ғана жауап алып қоймай, сонымен қатар оның қаншалықты қажет екендігіне де жауар алатын болады. Магистрант бухгалтерлік ақпараттарды оқу және оның дизайнын жасауды үйренеді. Курс барысында бухгалтерлік есеп концепциялары мен қағидаларының дамуын негіздейтін салдарлар тереңдетілген түрде оқылатын болады. Оның негізі ретінде бухгалтерлік есеп қағидалары, қаржылық есеп пәндерін оқу барысындағы алған білімдері алынып, соған байланысты қосымша тақырыптар берілетін болады. Пәнді оқудың мақсаты халықаралық стандартқа сәйкес ұйымның қаржы жағдайы туралы есептілік қалыптастыруға қажетті ақпараттар жинап, өңдеулерден өткізіп және тіркеуді үйреніп, білу Пәнді оқудың міндеттері курсты оқу барысында халықаралық қаржылық есептілік стандартына қатысты фундаментальды тақырыптарды қарастыру болып табылады Пәннің құзіреті Білуі тиіс: - халықаралық қаржылық есептілік стандарттары туралы; - қаржылық есептің әлемдік тәжірибедегі концепциясы туралы - ұйымның қаржылық есептілігін ұсынудың жалпы қарастырылған тәртібі және оның активтерін, міндеттемесі мен капиталын, кіріс және шығыстарын бағалау тәртіптерін; - қаржылық есептілік нысандарын қалыптастыру және ұсыну. Үйренуі тиіс: - бухгалтерлік және қаржылық есеп бойынша алған білімдерін қаржылық есептіліті талдауда қолдануды; - ҚЕХС сәйкес құрылған қаржылық есептілікті оқуды; - оқылатын пән бойынша өз аргументтерін қалыптастырып ұсынуды; - оқылатын пәнге қатысты ақпараттар жинап, оны тсіндіруді; - ҚЕХС аясында, ақпараттар, идеялар, мәселелер ұсынып және оны шешуді. Навыктардың болуы: - ҚЕХС аясында терең білімді қажет ететін қаржылық есептілік элементтерімен жұмыс істей алатын жоғары деңгейдегі білімнің болуы; - ҚЕХС-на сәйкес шаруашылық қызметі және шаруашылық операциясы фактілерін бухгалтерлік есепте және қаржылық есептілікте көрсету жөнінде Пәннің пререквизиттері: Бухгалтерлік есеп қағидалары; Қаржылық есеп Пәннің постреквизиттері: Магистерлік диссертация дайындау әл-Фараби атындағы Казақ ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі «5М050900 «Қаржы» мамандығы бойынша оқу бағдарламасы ЕжБЖМ факультеті Ғылыми кеңесінің мәжілісінде бекітілді №_______хаттама «_____»________2015 ж. Факультет деканы____________Ермекбаева Б.Ж. СИЛЛАБУС Элективті модуль 2 MSFO 5303 «Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарты» 2 курс, қ/б, 3 семестр (күзгі), кредит саны 2 Дәріскер: Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Оқытушы (практикалық, семинар, зертханалық сабақтар): Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарты пәні Қаржы мамандығының магистранттары үшін құрастырылған. Бұл курста кәсіби ойлауға ынталандыратын фундаментальды тақырыптар оқылады. Курсты оқу барысында магистрант қандай іс-қимыл жасау қажет екенділігіне ғана жауап алып қоймай, сонымен қатар оның қаншалықты қажет екендігіне де жауар алатын болады. Магистрант бухгалтерлік ақпараттарды оқу және оның дизайнын жасауды үйренеді. Курс барысында бухгалтерлік есеп концепциялары мен қағидаларының дамуын негіздейтін салдарлар тереңдетілген түрде оқылатын болады. Оның негізі ретінде бухгалтерлік есеп қағидалары, қаржылық есеп пәндерін оқу барысындағы алған білімдері алынып, соған байланысты қосымша тақырыптар берілетін болады. Пәнді оқудың мақсаты халықаралық стандартқа сәйкес ұйымның қаржы жағдайы туралы есептілік қалыптастыруға қажетті ақпараттар жинап, өңдеулерден өткізіп және тіркеуді үйреніп, білу Пәнді оқудың міндеттері курсты оқу барысында халықаралық қаржылық есептілік стандартына қатысты фундаментальды тақырыптарды қарастыру болып табылады Пәннің құзіреті Білуі тиіс: - халықаралық қаржылық есептілік стандарттары туралы; - қаржылық есептің әлемдік тәжірибедегі концепциясы туралы - ұйымның қаржылық есептілігін ұсынудың жалпы қарастырылған тәртібі және оның активтерін, міндеттемесі мен капиталын, кіріс және шығыстарын бағалау тәртіптерін; - қаржылық есептілік нысандарын қалыптастыру және ұсыну. Үйренуі тиіс: - бухгалтерлік және қаржылық есеп бойынша алған білімдерін қаржылық есептіліті талдауда қолдануды; - ҚЕХС сәйкес құрылған қаржылық есептілікті оқуды; - оқылатын пән бойынша өз аргументтерін қалыптастырып ұсынуды; - оқылатын пәнге қатысты ақпараттар жинап, оны тсіндіруді; - ҚЕХС аясында, ақпараттар, идеялар, мәселелер ұсынып және оны шешуді. Навыктардың болуы: - ҚЕХС аясында терең білімді қажет ететін қаржылық есептілік элементтерімен жұмыс істей алатын жоғары деңгейдегі білімнің болуы; - ҚЕХС-на сәйкес шаруашылық қызметі және шаруашылық операциясы фактілерін бухгалтерлік есепте және қаржылық есептілікте көрсету жөнінде Пәннің пререквизиттері: Бухгалтерлік есеп қағидалары; Қаржылық есеп Пәннің постреквизиттері: Магистерлік диссертация дайындау ПӘННІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ МЕН МАЗМҰНЫ Апта Тақырыптар атауы Сағат саны Жоғарғы балл Модуль 1 Қаржылық есептілік нысаны мен мазмұны 1 Лекция 1. Қаржылық есептілікті ұсыну (ҚЕХС IAS 1) 1 Практик. саб. Қаржылық есептілік нысандары. Қаржылы есептілікті агрегаттау және маңыздылығы 1 3 СӨЖ Баланс баптары.н есепке алу. Балансты ұсыну. Оған қойылатын төменгі талаптар 2 2 Лекция 2. Есеп саясаты, бағалаудағы өзгерістер мен қателер 8 ҚЕХС 1 Практик. сабақ Есеп саясатын қалыптастыру. Есеп саясатын жүйелі түрде қолдану. Есеп саясатын бірінші рет қолдану 1 3 СӨЖМ. Есеп саясатындағы өзгерістер. ҚЕХС қолдану (ретроспективті және жедел). Ақпараттарды ашу 2 3-4 Лекция 3-4. Қорлар (ҚЕХС IAS 2) 2 Практик. саб. Қорларды тану. Қорларды бағалау. Сатудың таза құны. Нақты сатып алу құны. Қорларды бағалау әдістері. Қорлар бойынша резерв құру. 1 16 СӨЖ 3-4 Дайын өнім және тауарлар және аяқталмаған өндіріс есебі. Қорлардың мерзімдік және үздіксіз есебі. 20 5-6 Лекция 5-6 Негізгі құралдар (ҚЕХС IAS 16) 2 Практик. саб. Негізгі құралдардың танылуы. Негізгі құралдардың бастапқы құны.Негізгі құралдардың кірістелу есебі. Негізгі құралдарды қайта бағалау 1 16 СӨЖМ 5-6. Негізгі құралдардың тозуы: қызмет ету мерзімі және амортизация есептеу әдістері, оларды бухгалтерлік есеп шоттарында көрсету 20 7-8 Лекция 7-8. Материалды емес активтер (ҚЕХС IAS 38) 2 Практик. саб. Метериалды емес активтерді тану. Келіп түскен материалды активтерді тану және бағалау. Олардың өзіндік құны. Бақылау Болашақ экономикалық тиімділік 1 8 СӨЖ 7-8. Қызмет ету мерзімі. Материалды емес активтердің тозуы, есебі 10 Модуль 2 Учет государственной субсидии, признание и оценка 1 Рубежный контроль 100 9-10 Лекция 9-10. Жал (ҚЕХС 17) 2 Практик. саб. Операциондық жал. Қаржыландыру жалы. Жал мерзімі. Жал шарттары, есебі. 1 18 СӨЖ 9-10. Актуарлық әдіс, пайыздардың бөлінуі. 20 11-12 Лекция 11-12. Түсім, кірістер мен шығындардың танылуы (ҚЕХС IAS 18) 2 Практик. саб. Түсімді тану критерилері. Кіріс және шығыс туралы ұғым. Сатудан түскен кіріс есебі. 1 12 СӨЖ 11-12. Сатылған өнім мен көрсетілген қызмет есебі. Мерзім шығыны есебі. 16 13-14 Лекция 13-14. Займдар бойынша шығын LAS 21. 2 . Практик. саб. Займдар бойынша шығын есебі. Тану. Ақпараттарды ашу. Капитализациялау және тоқтату 1 12 СӨЖМ 13-14. Активтің баланстық құнының артуы 16 15 Лекция 15. Акция пайдасы (ҚЕХС 33) 1 Практик. Саб Қолдану аясы. Қарапайым акция. Үлестік құрал. Варрантар мен опциондар 1 6 СӨЖ 15. Акциядан базалық пайда. Дивиденттер. 2 Аралық бақылау 100 Емтихан 100 Барлығы 45 100 Әдебиеттер тізімі Негізгі: 1. Закон «О бухгалтерском учете и финансовой отчетности» от 27 февраля 2007 г. №5442 2. Кодекс Республики Казахстан «О налогах и обязательных платежах в бюджет» (Налоговый Кодекс) (по состоянию на 1 января 2012 г.) 3. МСФО – Алматы ИД БИКО. Официальное издание. 2008 4. Типовой план счетов бухгалтерского учета, утвержденный Приказом Мин. Финансов РК от 23.05. 2007 г. № 185 4. Формы первичных учетных документов. //Бюллетень бухгалтера. Спецвыпуск № 34-35, 2007. Алматы: Издательский дом БИКО. 5. С.Грей, Б.Нидлз Финансовый учет: глобальный подход. Авторское право @ 1999 Houghton Mifflin Company. Berkley Street, Boston, MA02116 – 3764 6.Международные стандарты финансовой отчетности.Перевод полного официального текста МСФО, дейсвующих в ЕС по состоянии на 1 января 2009 г. - М.: Аскери, 2009г. 7. Сборник методических рекомендаций по применению МСФО. Серия справочник бухгалтера №1.,Издательский дом «БИКО». – Алматы, 2009г. 8. Международные стандарты финансовой отчетности. -М.: Аскери, 2006 г. Қосымша: 1. «О хозяйственных товариществах» Указ Президента Республики Казахстан, имеющую силу закона, от 2 мая 1995 года №2255 (с допол. И изм. От 10 июля 1998 г. № 282-1) 2. «Об акционерных обществах» Закон Республики Казахстан от 10 июля 1998 года № 281-1 (с изменениями и дополнениями от 15 декабря 1999 г. № 497 -1) 3. Гражданский Кодекс Республики Казахстан (общая и особенная части) – Алматы: Юрист, 2005. – 329 с. 4. Гетьман В.Г. Финансовый учет. – М.. 2004. Вуд Ф. Бухгалтерский учет для предприни мателей. М., 1993. 5. Баймуханова С.Б. Финансовый учет.ебное пособие. Алматы.: Экономика. 2008. 6. Султанова Б.Б. Основы бухгалтерского учета. Учебное пособие. Экономика. Алматы: 2009. 7. Соловьева О.В., Международная практика учета и отчетности. М.- Финансы и статистика, 2004. 8. Журнал «Бюллетень бухгалтера» - Международные стандарты финансовой отчетности: - Алматы, ТОО «Издательский дом» «Бико». КУРСТЫҢ АКАДЕМИЯЛЫҚ САЯСАТЫ Жұмыстардың барлық түрін көрсетілген мерзімде жасап тапсыру керек. Кезекті тапсырманы орындамаған, немесе 50% - дан кем балл алған студенттер бұл тапсырманы қосымша кесте бойынша қайта жасап, тапсыруына болады. Орынды себептермен зертханалық сабақтарға қатыспаған студенттер оқытушының рұқсатынан кейін лаборанттың қатысуымен қосымша уақытта зертханалық жұмыстарды орындауға болады. Тапсырмалардың барлық түрін өткізбеген студенттер емтиханға жіберілмейді Бағалау кезінде студенттердің сабақтағы белсенділігі мен сабаққа қатысуы ескеріледі. Толерантты болыңыз, яғни өзгенің пікірін сыйлаңыз. Қарсылығыңызды әдепті күйде білдіріңіз. Плагиат және басқа да әділсіздіктерге тыйым салынады. СӨЖ, аралық бақылау және қорытынды емтихан тапсыру кезінде көшіру мен сыбырлауға, өзге біреу шығарған есептерді көшіруге, басқа студент үшін емтихан тапсыруға тыйым салынады. Курстың кез келген мәліметін бұрмалау, Интранетке рұқсатсыз кіру және шпаргалка қолдану үшін студент «F» қорытынды бағасын алады. Өзіндік жұмысын (СӨЖ) орындау барысында, оның тапсыруы мен қорғауына қатысты, сонымен өткен тақырыптар бойынша қосымша мәлімет алу үшін және курс бойынша басқа да мәселелерді шешу үшін оқытушыны оның офис-сағаттарында таба аласыз: Білімді бағалау шкаласы: Әріптік жүйе арқылы бағалау Баллдың санық эквиваленті %-дық мәні Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау А 4,0 95-100 Өте жақсы А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Жақсы В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D 1,0 50-54 F 0 0-49 Қанағаттанарлық емес I - - « Пән аяқталмаған» W - - «Пәннен бас тартқан» AW - - «Пәннен шығарылған» AU P/NP( Pass/No Pass) - - «Пәнді тыңдаған» Сынақ Кафедра мәжілісінде қаралған хаттама №_____от «_____»_________2015 ж. Кафедра меңгерушісі, э.ғ.д., профессор Байдильдина А.М. Оқытушы Баймұханова С.Б.
Бухгалтерский учет и аудит
Введение в бухгалтерский учет
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі Есеп және аудит кафедрасы Келісілген Университеттің ғылыми-әдістемелік Кеңесінде бекітілді Факультет деканы Хаттама №____«__» __2015ж. ____________Ермекбаева Б.Ж. Оқу жұмысы жөніндегі проректор «_____»______2015 ж. ___________Ахмед-Заки Д.Ж. «___»______2015 ж. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ «Бухгалтерлік есепке кіріспе» пәні «5B050800 «Есеп және аудит» Оқу түрі күндізгі Алматы 2015 ж. ПОӘК 5В050800 «Есеп және аудит» мамандығын дайындау бағытындағы Негізгі оқу жоспары мен Негізгі оқу бағдарламасы негізінде әзірленді ПОӘК дайындаған: «Есеп және аудит» кафедрасының доценті э.ғ.к., Баймуханова Сария Баймуханқызы «Есеп және аудит» кафедрасының мәжілісінде қаралып ұсынылды. «___ » __________ 2015 ж., хаттама №____ Кафедра меңгерушісі _________________ Байдильдина А.М. (қолы) Факультеттің әдістемелік (бюро) кеңесінде ұсынылды. « ___ » ________ 2015 ж., хаттама № __ Төрағасы (Төрайымы) ________________________ Даулиева Г.Р. (қолы) әл-Фараби атындағы Казақ ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі «5B050800 «Есеп және аудит» мамандығы бойынша оқу бағдарламасы ЕжБЖМ факультеті Ғылыми кеңесінің мәжілісінде бекітілді №_______хаттама «_____»________2015 ж. Факультет деканы____________Ермекбаева Б.Ж. СИЛЛАБУС Модуль 2.2.6 Қаржылық есеп BEK 2314, «Бухгалтерлік есепке кіріспе» 1 курс, қ/б, 1 семестр (күзгі), кредит саны 4 Дәріскер: Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Оқытушы (практикалық, семинар, зертханалық сабақтар): Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Пәннің қысқаша сипаты: Бұл пән студенттердің бухгалтерлік есептің негізгі шынайы ақпараттар көзі ретінде мәнін түсінуге және оның кәсіпорын қызметін басқарудағы ролі мен бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды ұғынуға мүмкіндік тудырады. Экономиканы басқаруды жетілдіру, нарық қатынастарының дамуы, әр түрлі меншік нысандарының қолданылуы, шетел серіктестерінің қатысуымен кәсіпорын құру, халықаралық стандарттарға бейімделу бухгалтерлік есептің ролі мен маңыздылығын арттырады. Бухгалтерлік есеп – жоспарлау, реттеу, ұйымдастыру және ынталандыру мен қатар негізгі басқару функциясын атқарады. Бұл басқаруды жетілдіру мен нарық механизмін құру бухгалтерлік есеп жүйесінің дамуымен тікелей байланысты екендігін білдіреді. Мінетті танысатын материалдар Бұл пәнді оқымас бұрын «Экономикалық теория», «Маркетинг», «Менеджмент» сияқты базалық пәндерден белгілі білімі мен негізгі навықтары болуы тиіс. Пәннің мақсаты - бакалаврларға кәсіпорында бухгалтерлік есепті жүргізуден теориялық және тәжірибелік білімі мен навыктары болуы керек. Міндеттері: -кәсіпорын жүйесін басқарудағы бухгалтерлік есептің ролін түсіну; - бухгалтерлік есептің пәнін, объектісін және қаржылық есептілік құрамдарын білу; - бухгалтерлік баланстың мазмұны мен құрылымын, ондағы болатын типтік өзгерістерді түсіну; - екі жақты жазу жүйесі мен шаруашылық операцияларын бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуін білу; - қаржылық есептілік нысандарының құрылуын ұғыну. Бұл курс басқа пәндермен қатар оқылады: Бакалаврлардың негізгі компетенциясы нысаны: «Бухгалтерлік есеп қағидалары» пәнін меңгеру кезінде студенттердің білуі қажет: бухгалтерлік есептің негіздерін, оның негізгі элементтерін және кәсіпорын қызметін басқарудағы оның ролін. Бакалаврлар: шоттардың ашылуын, олардың бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуін, сальдолық-айналым ведомосі мен баланс құра білулері керек. Білуі тиіс: «Бухгалтерлік есеп қағидалары» курсы студенттерге кәсіпорын қызметі механизмін түсініп, кәсіпорында бухгалтерлік есеп жүргізудің теориялық және тәжірибелік білімдері болуы керек. Пәннің пререквизиттері: Студент курсты толық меңгеру үшін, келесі пәндерден базалық білімі болуы қажет: «Экономикалық теория» және «Макроэкономика» Пәннің постреквизиттері: Қаржылық есеп, Қаржылық есеп 2, Аудиттің теориялық негіздері, Аудит, Салық есебі, Басқарушылық есебі, Салалық есеп Пәннің құрылымы: апта Тақырыптар атауы Лекциялар Прак.Лаб. Жоғарғы балл Модуль 1. Бұхгалтерлік есептің териялық негіздері 1. Лекция (Л) Ақпараттық жүйе ретіндегі бұхгалтерлік есеп 2 3 2 Прак.сабақ(ПС). 1. Нарық экономикасы жағдайындағы бухгалтерлік есептің маңызы мен атқаратын ролі 2. Қаржылық есептілік ақпараттарын пайдаланушылар СӨЖ 1 Бухгалтерлік есептің басқару жүйесіндегі алатын орны 2 2 Л. Бухгалтерлік есептің пәні және әдістері 2 3 2 ПС 1. Бухгалтерлік есептің пәні 2. Бухгалтерлік есеп әдістерінің элементтері 3. Шаруашылық процессы және оның нәтижесі СӨЖ 2 Бухгалтерлік есептің сапалық сипаттамасы 2 3-4 Л. Бұхгалтерлік баланс 4 ПС. 1. Баланс құрылымы және оның баптарының мазмұны 2. Баланстағы типтік өзгерістер 4 5. Л. Бұхгалтерлік есеп шоттары және екі жақты жазу 2 8 10 ПС. 1.Бұхгалтерлік есеп шоттары, оның қолданылуы мен құрылымы 2. Бұхгалтерлік есеп шоттарындағы екі жақты жазу, оның мәні мен маңызы 3. Жинанқтамалы және талдамалы есеп СӨЖ 3 Бухгалтерлік баланс және оны құрылу тәртібі 2 6-7 Л. Болжамды проблемалық Есептік цикл және қаржы есептілігін дайындау 4 8 10 ПС. Жобалық-болжамды 1. Шаруашылық операцияларын тіркеу жұрналы бойынша жұмыс жасау 2. Трансформациялық кесте құру СӨЖ 4 Шаруашылық операцияларын бұхгалтерлік есеп шоттарында екі жақты жазу арқылы көрсетуді үйрену 2 Модуль 2 Кәсіпорында буұхгалтерлік есепті ұйымдастыру 8. Л. Ақша қаражаттары және дебиторлық қарыз есебі 2 6 8 ПС. 1. Есеп айырысу шоты операциялары есебі 2. Касса және касса операциялары есебі 3. Ақша қаражаттарын түгендеу СӨЖ 5 Кәсіпорын Бас жұрналы негізінде шоттарды ашып, соңғы сальдоларды анықтау 2 9-10 Л. Қорлар есебі ҚЕХС-2 4 6 8 ПС. 1.Қорларды бағалау әдістері 2. Қорлардың жинақтамалы және талдамалы есебі СӨЖ 6 Ашылған шоттар негізінде сальдолық айналым ведомосін құру Кәсіпорын балансын құру 4 11. Аралық бақылау 2 12. Л. Ұзақ мерзімді активтер есебі 4 6 ПС. 1. Материалы емес активтер есебі ҚЕХС-37 2. Негізгі құралдар есебі ҚЕХС-16 3.Амортизациялық жарна есептеу әдістері 4 13. Л. Міндеттемелер есебі 2 6 ПС. 1. Займдар есебі 2. Еңбек ақы бойынша есеп айырысу есебі 3.Қосылған құн салық есебі 2 14. Л. Меншік капитал есебі 2 6 8 ПС. 1. Жарғылық капитал есебі 2. Қосымша төленген және қосымша төленбеген капитал есебі СӨЖ 7 Еңбек ақы есебі 2 15. Л. Қаржылық есептілік нысандарын құру 2 6 ПС. 1. Қаржылық есептілік құрамы және олардың құрылу тәртіптері: А . Пайда және зиян жайлы есептілік нысанын құру Б. Ақша қаражаттары қозғалысы жайлы есептілік нысанын құру В. Меншік капитал қозғалысы жайлы есетілік нысанын құру 2 16. Емтихан 45 Барлығы 30 30 . Әдебиеттер тізімі: 1. Қазақстан Республикасының 28 ақпан 2007 ж. № 234-Ш. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңы» 2. Қаржы Министрлігінің жарлығымен бекітілген 23.05.2007 ж. № 185 Бухгалтерлік есеп типтік шот жоспары 3. Международные стандарты финансовой отчетности. -М.: Аскери, 2006 г. 4. Баймуханова С.Б.Бухгалтерлік есеп, Алматы, Издат-Маркет баспасы 2005 ж 5.Радостовец В.В.,Бухгалтерский учет на предприятии, Алматы,2002г 6.Баймуханова С.Б. Қаржылық есеп, Алматы, 2007 ж.. 7.Кеулімжаев Қ.К. Бұхгалтерлік есеп қағидалары, Алматы, 2005 ж. 8 Аппакова Г.Н. Бухгалтерлік есеп негіздері, Алматы, 2009 ж. Қосымша оқылатын материалдар: 1.Нидлз, Андерсон, Колдуэлл Принципы бухгалтерского учета 2.Ержанов М.С., Ержанова С.М. Учетная политика на Казахстанском предприятии, Алматы, 2000. 3.Ержанов М.С., Ержанова С.М. Основы бухгалтерского учета и новая корреспонденция счетов. -Алматы: Ержанов и К, 2003. 4. Международные стандарты финансовой отчетности.Перевод полного официального текста МСФО, дейсвующих в ЕС по состоянии на 1 января 2009 г. - М.: Аскери, 2009г. 5.Сборник методических рекомендаций по применению МСФО. Серия справочник бухгалтера №1.,Издательский дом «БИКО». – Алматы, 2009г. КУРСТЫҢ АКАДЕМИЯЛЫҚ САЯСАТЫ Жұмыстардың барлық түрін көрсетілген мерзімде жасап тапсыру керек. Кезекті тапсырманы орындамаған, немесе 50% - дан кем балл алған студенттер бұл тапсырманы қосымша кесте бойынша қайта жасап, тапсыруына болады. Орынды себептермен зертханалық сабақтарға қатыспаған студенттер оқытушының рұқсатынан кейін лаборанттың қатысуымен қосымша уақытта зертханалық жұмыстарды орындауға болады. Тапсырмалардың барлық түрін өткізбеген студенттер емтиханға жіберілмейді Бағалау кезінде студенттердің сабақтағы белсенділігі мен сабаққа қатысуы ескеріледі. Толерантты болыңыз, яғни өзгенің пікірін сыйлаңыз. Қарсылығыңызды әдепті күйде білдіріңіз. Плагиат және басқа да әділсіздіктерге тыйым салынады. СӨЖ, аралық бақылау және қорытынды емтихан тапсыру кезінде көшіру мен сыбырлауға, өзге біреу шығарған есептерді көшіруге, басқа студент үшін емтихан тапсыруға тыйым салынады. Курстың кез келген мәліметін бұрмалау, Интранетке рұқсатсыз кіру және шпаргалка қолдану үшін студент «F» қорытынды бағасын алады. Өзіндік жұмысын (СӨЖ) орындау барысында, оның тапсыруы мен қорғауына қатысты, сонымен өткен тақырыптар бойынша қосымша мәлімет алу үшін және курс бойынша басқа да мәселелерді шешу үшін оқытушыны оның офис-сағаттарында таба аласыз: Білімді бағалау шкаласы: Әріптік жүйе арқылы бағалау Баллдың санық эквиваленті %-дық мәні Дәстүрлі жүйе бойынша бағалау А 4,0 95-100 Өте жақсы А- 3,67 90-94 В+ 3,33 85-89 Жақсы В 3,0 80-84 В- 2,67 75-79 С+ 2,33 70-74 Қанағаттанарлық С 2,0 65-69 С- 1,67 60-64 D+ 1,33 55-59 D 1,0 50-54 F 0 0-49 Қанағаттанарлық емес I - - « Пән аяқталмаған» W - - «Пәннен бас тартқан» AW - - «Пәннен шығарылған» AU P/NP( Pass/No Pass) - - «Пәнді тыңдаған» Сынақ Кафедра мәжілісінде қаралған хаттама №_____от «_____»_________2015 ж. Кафедра меңгерушісі, э.ғ.д., профессор Байдильдина А.М. Оқытушы Баймұханова С.Б.
Комплексный экономический анализ
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі Есеп және аудит кафедрасы Келісілген Университеттің ғылыми-әдістемелік Кеңесінде бекітілді Факультет деканы Хаттама №____«__» __2015ж. ____________Ермекбаева Б.Ж. Оқу жұмысы жөніндегі проректор «_____»______2015 ж. ___________Ахмед-Заки Д.Ж. «___»______2015 ж. ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ «КЕШЕНДІ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУ» пәні «6М050800 «Есеп және аудит» Оқу түрі күндізгі Алматы 2015 ж. ПОӘК 6М050800 «Есеп және аудит» мамандығы бойынша негізгі оқу жоспары және оқу бағдарламасы негізінде әзірленді ПОӘК дайындаған: «Есеп және аудит» кафедрасының доценті э.ғ.к., Баймуханова Сария Баймуханқызы «Есеп және аудит» кафедрасының мәжілісінде қаралып ұсынылды. «___ » __________ 2015 ж., хаттама №____ Кафедра меңгерушісі _________________ Байдильдина А.М. (қолы) Факультеттің әдістемелік (бюро) кеңесінде ұсынылды. « ___ » ________ 2015 ж., хаттама № __ Төрағасы (Төрайымы) ________________________ Даулиева Г.Р. (қолы) Алғы сөз Нарық қатынастары кезінде бизнесті жүргізу және ұйымдастыру ерекшеліктері шаруашылықты жүргізудің тек жаңа әдістерімен қатар оның жаңаша бағалау критерийлерімен факторларын меңгеруді талап етіп, олай болмаған жағдайда ұйымның банкротқа ұшырау мүмкіндігіне әкеледі. Кәсіпорындардың қабылданатын экономикалық шешімдерінің негізділігі, олардың өзін-өзі сақтап қалуының өміршеңдік қажеттілігі болып табылады. Бұл жағдайда кез келген кәсіпорын басқарушы аппарат қызметкері талдауды жақсы меңгерген білікті маман болуы тиіс. Қаржы-шаруашылық қызметін талдау көмегімен бизнес-жоспармен экономикалық шешімдер негізделіп, оның орындалуына бақылау жасалады, кәсіпорынның қызмет нәтижелері бағаланады, оның болашағына болжау жасалып, өндіріс тиімділігін арттыру резервтері анықталады. Курстың негізгі мақсаты магистанттарға комплексті экономикалық талдаудың экономикалық ғылым жүйесіндегі алатын орнымен және оның бухгалтерлік есеп пәнімен байланысын, қаржылық есептілік құру методологиясы, сонымен қатар ұсынылған қаржылық есептілік нысандары негізінде оның қаржы жағдайы туралы қорытынды жасау тәжірибелік навыктарын беру. Курстың негізгі міндеттері: - комплесті экономикалық талдаудың маңыздылығын, негізгі теориялық түсініктерін зерттеу; - қаржылық есептілік нысандарын қолдану мақсаты мен талдау әдістерінің жалпы қабылданған әдістерімен танысу; - комплексті экономикалық талдаудың өндіріс тиімділігін арттырудағы ролін зерттеу; - халықаралық стандарттарға сай «Директ-Костинг» және «Абзарбшин-Костинг» жүйелері бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру методикасы мен танысу; - өнімнің өзіндік құнын талдау; - бюджет құру методологиясын үйрену; - ұйымның қаржы жағдайын талдауды зерттеу болап табылады.  . Құзыреттері (оқытудың нәтижелері): курс бойына оқытылған «Кешенді экономикалық талдау» мазмұнын және қолданылу аясын білу; - кешенді экономикалық талдаудың тәжірибелік жолдарын меңгеріп, оларды ұйым тәжірибесінде қолдану дағдысын жақсартуға, сондай-ақ басқару шешімдерін қабылдап, әрі талдау жасаумен байланысты кәсіби ойлау беиімділігін жетілдіруге ықпал ету. Пререквизиттері: «Экономикалық талдау теориясы», «Қаржылық және басқарушылық талдау». Постреквизиттері: «Контролинг», магистерлік диссертация жазу әл-Фараби атындағы Казақ ұлттық университеті Экономика және бизнес Жоғары мектебі «6М050800 «Есеп және аудит» мамандығы бойынша оқу бағдарламасы ЕжБЖМ факультеті Ғылыми кеңесінің мәжілісінде бекітілді №_______хаттама «_____»________2015 ж. Факультет деканы____________Ермекбаева Б.Ж. СИЛЛАБУС Незізгі кәсіби модуль КЕТ 5207 «Кешенді экономикалық талдау» 1 курс, қ/б, 1 семестр (күзгі), кредит саны 3 Дәріскер: Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Оқытушы (практикалық, семинар, зертханалық сабақтар): Баймұханова С.Б., э.ғ.к., доцент, доцент, телефондары (жұмыс, 2211010, ұялы байланыс 87772803450), e-mail:bsariya@rambler.ru, каб.229: Нарық қатынастары кезінде бизнесті жүргізу және ұйымдастыру ерекшеліктері шаруашылықты жүргізудің тек жаңа әдістерімен қатар оның жаңаша бағалау критерийлерімен факторларын меңгеруді талап етіп, олай болмаған жағдайда ұйымның банкротқа ұшырау мүмкіндігіне әкеледі. Кәсіпорындардың қабылданатын экономикалық шешімдерінің негізділігі, олардың өзін-өзі сақтап қалуының өміршеңдік қажеттілігі болып табылады. Бұл жағдайда кез келген кәсіпорын басқарушы аппарат қызметкері талдауды жақсы меңгерген білікті маман болуы тиіс. Қаржы-шаруашылық қызметін талдау көмегімен бизнес-жоспармен экономикалық шешімдер негізделіп, оның орындалуына бақылау жасалады, кәсіпорынның қызмет нәтижелері бағаланады, оның болашағына болжау жасалып, өндіріс тиімділігін арттыру резервтері анықталады. Курстың негізгі мақсаты магистанттарға комплексті экономикалық талдаудың экономикалық ғылым жүйесіндегі алатын орнымен және оның бухгалтерлік есеп пәнімен байланысын, қаржылық есептілік құру методологиясы, сонымен қатар ұсынылған қаржылық есептілік нысандары негізінде оның қаржы жағдайы туралы қорытынды жасау тәжірибелік навыктарын беру. Курстың негізгі міндеттері: - комплесті экономикалық талдаудың маңыздылығын, негізгі теориялық түсініктерін зерттеу; - қаржылық есептілік нысандарын қолдану мақсаты мен талдау әдістерінің жалпы қабылданған әдістерімен танысу; - комплексті экономикалық талдаудың өндіріс тиімділігін арттырудағы ролін зерттеу; - халықаралық стандарттарға сай «Директ-Костинг» және «Абзарбшин-Костинг» жүйелері бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру методикасы мен танысу; - өнімнің өзіндік құнын талдау; - бюджет құру методологиясын үйрену; - ұйымның қаржы жағдайын талдауды зерттеу болап табылады.  . Құзыреттері (оқытудың нәтижелері): курс бойына оқытылған «Кешенді экономикалық талдау» мазмұнын және қолданылу аясын білу; - кешенді экономикалық талдаудың тәжірибелік жолдарын меңгеріп, оларды ұйым тәжірибесінде қолдану дағдысын жақсартуға, сондай-ақ басқару шешімдерін қабылдап, әрі талдау жасаумен байланысты кәсіби ойлау беиімділігін жетілдіруге ықпал ету. Пререквизиттері: «Экономикалық талдау теориясы», «Қаржылық және басқарушылық талдау». Постреквизиттері: «Контролинг», магистерлік диссертация жазу Пәннің құрылымы: апта Тақырыптар атауы Сағат саны Жоғарғы балл. Модуль 1. Кешенді экономикалық талдаудың ұйым жұмысын басқарудағы рөлі 1. Лекция (Л) Талдау түрлерінің жіктелуі және оның ұйым жұмысын басқарудағы рөлі 2 Прак.сабақ(ПС). 1. Кешенді экономикалық талдаудың мазмұны 2. Бизнес жоспардың құрылымы және талдаудың негізгі жоспарлы көрсеткіштерге мониторинг жасаудағы рөлі мен дамуы СӨЖ 1 Кешенді экономикалық талдаудың басқа ғылымдармен байланысы. Оның даму бағыттары мен кезеңдері 1 3 2 Л. Жүйенің даму және іс-әрекет ету заңдылығы – бұйым, техника және технологияның өміршеңдік кезеңінің концепциясының негізі 2 ПС 1. Жүйенің даму заңдылығы 2. Жүйенің іс-әрекет заңдылығы 3. Бұйымның, техника мен технологияның өміршеңдік кезең концепциясы СӨЖ 2 Бұйымның өміршеңдік кезеңін қолдаудың үздіксіз ақпараттық технологиясы 1 3 3-4 Л. Өнімнің өзіндік құнын «Директ-костинг» және «Абзорбшин-костинг» жүйелері бойынша калькуляциялау 4 ПС. 1. «Директ-костинг» жүйесі бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру 2. «Абзорбшин-костинг» жүйесі бойынша пайда және зиян жайлы есептілік құру СӨЖ 3-4 Үстеме шығындарды талдау және өнімнің өзіндік құнын есептеу 2 8 5. Л. Техникалық-ұйымдастырылу деңгейін сыртқы жағдай және жүйенің өміршеңдік кезеңін талдау,, 2 ПС. 1.Өндірістің технико-ұымдастырылу деңгейі туралы түсінік және көрсеткіштері 2. Өндіріс процессін интенсифтендіру және технико-ұйымдастырылу деңгейі 3. Ұйым қызметіне сыртқы жағдайдың әсері СӨЖ 3 Кешенді экономикалық талдау әдістемесі оның жүйенің дамуы мен өміршеңдік кезеңімен байланысы 1 8 6-7 Л. Болжамды проблемалық Бюджеттеу 4 ПС. Жобалық-болжамды 1. Жоспарлау кезеңдері 2. Бюджеттің түрлері 3. Өндірістік өзіндік құн бюджеті СӨЖ 4 Бюджет құру методологиясы 2 8 Модуль 2 Кешенді экономикалық талдауды ұйымдастыру методикасы Аралық бақылау 100 8-10. Л. Ұйым мүліктерін талдау 4 ПС. 1. Негізгі құралдардың жағдайы мен қолданылуын талдау 2. Негізгі құралдардың тиімді пайдаланылуын талдау 3. Ақша қаражаттарын талдау 4. Дебиторлық қарыздарын талдау 5. Қорлар қозғалысын талдау СӨЖ 5 Мүліктерді талдау нәтижелері бойынша ұсыныстар жасау 2 10 11-12 Л. Қаржы жағдайы мен қаржы нәтижелерін талдау 4 ПС. 1.Ұйымның қаржы нәтижелеріне әсер етуші факторларды талдау 2. Маржиналды табысқа талдау 3. Төлем қабілеті мен қаржы жағдайы тұрақтылықтарын талдау СӨЖ 6 Рентабельділіктің көп факторлы талдауы 2 10 13. Л. Ұйымның инвестициялық қызметіне экономикалық талдау 2 ПС. 1. Жүйенің дамуындағы инвестицияның рөлі 2. Инвестициялық жоба туралы түсінік және оның тиімділігін бағалау СӨЖ 7. .Инвестициялық талдау методикасы 1 10 14. Л. Ұйым қызметін жалпылама кешенді бағалау 2 ПС. 1. Ұйымның экономикалық потенциалын талдау 2. Өндіріс резервін кешендіі бағалау СӨЖ 8. Кешенді экономикалық талдаудағы рейтингтік бағалау әдісі 1 10 15. Л. Кешенді экономикалық талдауды ұйымдастыру және ақпараттық қамтамасыздық 2 ПС. 1. Қазіргі жағдайда кешенді экономикалық талдау жүргізудің ерекшеліктері 2. Ұйымдарда кешенді экономикалық талдау жүргізудің негізгі ұфымдастыру нысандары 3. Талдау жұмыстарын жоспарлау және ақпараттармен қамтамасыздығы СӨЖ Аралық бақылау 100 16. Емтихан 100 Барлығы 45 100 . Әдебиеттер тізімі: 1. В.В.Ковалев, О.Н.Волков. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. М. Изд-во Проспект, 2004 2. Н.П. Любушин Комплексный экономический анализ хозяйственной деятельности, Москва, ЮНИТИ, 2006 3. И.Н. Чуев, Л.Н. Чуева. Комплексный экономический анализ хояйственной деятельности, Москва, 200 4. Л. А. Бернстайн, Aнализ финансовой отчетности: теория, практика и интерпретация. М. «Финансы и статистика», 2002 5. Джеймс К.ВанХорн, Джон М.Вахович Основы финансового менеджмента. ИД «Вильямс», М.-Санкт-Петербург-Киев, 2003 6. Бариленко В.И.и др. Анализ финансовой отчетности. М. КНОРУС, 2005. 7. В.В.Ковалев Финансовый менеджмент: теория и практика. М. Изд-во Проспект, 2006 Қосымша оқылатын материалдар: 8. Н.Н. Миллер Финансовый анализ в вопросах и ответах. М. Изд-во Проспект, 2005 9. Финансы в вопросах и ответах, под редакцией В.В.Иванова, В.В.Ковалева. М. Изд-во Проспект, 2005 10. П. Этрилл, Финансовый менеджмент для неспециалистов.3-изд.СПб. Питер, 2006 11. Р.В.Кащеев, С.З.Базоев, Управление акционерной стоимостью. М. ДМКПресс, 2002 КУРСТЫҢ АКАДЕМИЯЛЫҚ САЯСАТЫ Жұмыстардың барлық түрін көрсетілген мерзімде жасап тапсыру керек. Кезекті тапсырманы орындамаған, немесе 50% - дан кем балл алған студенттер бұл тапсырманы қосымша кесте бойынша қайта жасап, тапсыруына болады. Орынды себептермен зертханалық сабақтарға қатыспаған студенттер оқытушының рұқсатынан кейін лаборанттың қатысуымен қосымша уақытта зертханалық жұмыстарды орындауға болады. Тапсырмалардың барлық түрін өткізбеген студенттер емтиханға жіб